Βιογραφίες

Αλφρέδος – Ράσσελ Ουάλλας,

Wallace, Alfred Russel

Σάκης Κουρουζίδης

Άγγλος φυσιοδίφης που γεννήθηκε το 1823 και πέθανε το 1913. Παράλληλα αλλά και ανεξάρτητα από τον Δαρβίνο, μελέτησε τα φαινόμενα της γένεσης και εξέλιξης των ειδών και κατέληξε σε παραπλήσιες με τον Δαρβίνο απόψεις.

Βεβαίως, η ιδέα της εξέλιξης των ειδών προϋπάρχει και των δύο αυτών μελετητών. Ένα πρώτο ρεύμα απόψεων που κινήθηκαν στη λογική της «εξέλιξης» και όχι της άπαξ δημιουργίας, έχει την αφετηρία του σε παλιές θρησκείες και στη συνέχεια σε κλασικούς φιλοσόφους της Ελλάδας, όπως ο Αναξίμανδρος, ο Ηράκλειτος και ο Εμπεδοκλής. Η εμφάνιση του χριστιανισμού επιφέρει και μια κυριάρχηση της ιδέας της «δημιουργίας», η οποία μονοπωλεί την αντίληψη των ανθρώπων για την προέλευσή τους για 15 περίπου αιώνες. Ο γιατρός Παράκελσος (1493-1541), ο Μπέικον, ο Βανίνι, ο Λαπλάς, ο Λιναίος, ο Λαμάρκ και πολλοί άλλοι επαναφέρουν την προβληματική της «εξέλιξης» των ειδών και προετοιμάζουν το έδαφος για την ολοκληρωμένη διατύπωση της θεωρίας της εξέλιξης από τον Κάρολο Δαρβίνο (1809-1882), με το έργο του «Καταγωγή των ειδών» που δημοσιεύθηκε το 1859. 

Ο φιλομαθής Ουάλλας, μετά τις γυμνασιακές του σπουδές, εργάσθηκε για ένα χρονικό διάστημα κοντά στον αρχιτέκτονα αδελφό του, αλλά γρήγορα στράφηκε στις φυσικές επιστήμες και ήδη από το 1840 δημιουργεί μια συλλογή με άνθη και στη συνέχεια μια εντομολογική συλλογή. Η γνωριμία του με τον φυσιοδίφη Μπαίητς τον οδηγεί σε ένα ερευνητικό ταξίδι μαζί του, το 1848, στη Νότια Αμερική για την εξερεύνηση του Αμαζονίου και του Ρίο Νέγκρο και από εκεί, μετά από τετραετή παραμονή, στη Μαλαισία για άλλα οκτώ χρόνια, κατήρτισε αξιόλογες βοτανολογικές, εντομολογικές και ζωολογικές συλλογές. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αυτού στέλνει δύο εργασίες του για δημοσίευση. Η πρώτη, το 1855 από το Βόρνεο, στην οποία διατυπώνει τη θεωρία του για τη γένεση των ειδών και η δεύτερη, το 1858, για τη φυσική επιλογή των ειδών. Ένα χρόνο αργότερα ο Δαρβίνος οριστικοποιεί τα συμπεράσματά του, αφού βεβαίως αρθρογραφεί σχετικά για τα θέματα αυτά από το 1844.

Όλες οι πληροφορίες και εκτιμήσεις τείνουν προς τη διαπίστωση ότι οι δύο ερευνητές κατέληξαν στα παρεμφερή τους συμπεράσματα δουλεύοντας ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο. Παρά τις διαφορές του με τον Δαρβίνο, ουσιαστικά οι έρευνές του συμπληρώνουν και τεκμηριώνουν τη γενική θεωρία της φυσικής επιλογής. Ο Ουάλλας μελέτησε ακόμη τη γεωγραφική κατανομή των ζώων και αργότερα διατύπωσε απόψεις σύμφωνα με τις οποίες υπάρχουν και άλλες δυνάμεις που παρεμβαίνουν στην εξέλιξη του ανθρωπίνου είδους, ότι υπάρχει ανάγκη για μια δημιουργική δύναμη, για ένα διευθύνον πνεύμα, έναν τελικό σκοπό.

Έγραψε πολλά βιβλία τα οποία μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες. Ανάμεσα σ’ αυτά είναι: «Ταξίδια στον Αμαζόνιο και το Ρίο Νέγκρο» (1853), Συμβολή στη θεωρία της φυσικής επιλογής» (1871), «Γεωγραφική κατανομή των ζώων» (1876), «Δαρβινισμός, έκθεση της θεωρίας της φυσικής επιλογής» (1889), «Η θέση του ανθρώπου στο σύμπαν (1903), «Η ζωή μου» (αυτοβιογραφία, 1905). Υπερασπίστηκε, επίσης, τον πνευματισμό με τα βιβλία του «Η επιστημονική άποψη του υπερφυσικού» (1866) και «Τα θαύματα και ο νεώτερος πνευματισμός» (1876). Ασχολήθηκε ακόμη με πολλά κοινωνικά θέματα και ιδιαίτερα με την αλλαγή των όρων της ιδιοκτησίας, και από τη θέση του προέδρου της «Εταιρείας για την εθνικοποίηση των γαιών». Έγραψε, μάλιστα, και σχετικό βιβλίο με τίτλο «Η εθνικοποίηση των γαιών» (1882). Διετέλεσε πρόεδρος και της Εντομολογικής Εταιρείας στο Λονδίνο (1870-71)