ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ κά.

ΚΟΥΚΙΑ

            Είνε όσπριον θρεπτικώτατον. Τα κουκιά περιέχουν πολύ φυτικόν λεύκωμα, υπό έποψιν δε θρεπτικής δυνάμεως έρχονται αμέσως μετά τα φασόλια, τα οποία καλούνται κρέας των πτωχών. Είνε όμως κάπως δύσπεπτα δια τους ασυνηθίστους στομάχους. Τα χλωρά τσέφλια των κουκίων καθώς και τα άνθη αυτών, λέγεται ότι είνε διουρητικά.

ΠΙΖΕΛΙΑ

Το όσπριον τούτο είνε θρεπτικώτατον, περιέχει δε εκτός του φυτικού λευκώματος και ολίγον σάκχαρον. Τα χλωρά ιδίως είνε και θρεπτικώτερα και ευεπτότερα. Τα παιδιά από ηλικίας τριών ετών και άνω καλόν να συνειθίσουν να τρώγουν τοιαύτα όσπρια, εις πουρέ πάντοτε.

ΜΑΡΟΥΛΙΑ

Το λαχανικόν τούτο είνε δροσιστικόν, ήκιστα όμως θρεπτικόν αφού συνίσταται όλον από ύδωρ. Είνε όμως υγιεινότατον ως παρακολούθημα του κρέατος. Μαρουλοσαλάτα κατά την εποχήν των μαρουλιών είνε σχεδόν απαραίτητος προς καλήν θρέψιν του κρέατος, αρκεί να μη παραφορτώνη τις τον στόμαχόν του με λαχανικά.

ΜΥΔΙΑ

Αυτά πάσχουν ενίοτε από μίαν ασθένειαν, της οποίας το δηλητήριον δύναται να φέρη δηλητηρίασιν εις τον άνθρωπον, ταύτα όμως δύνασθε να τρώγετε αφόβως εάν τα βράσητε εντός ύδατος, εις το οποίον ρίπτετε 4-5 μεγάλα κοχλιάρια δυνατού όξους.

ΜΑΓΕΙΡΙΚΟΝ ΑΛΑΣ

Εινε εξαίρετον οδοντότριμμα όταν το μεταχειριζόμεθα από καιρού εις καιρόν και όχι καθ' ημέραν. Λευκαίνει και στερεώνει τους οδόντας και καθιστά τα ούλα ροδόχροα και στερεά. Είνε επίσης εξαίρετος γαργαρισμός δια κατάρρους του λάρυγγος και βραχνάδα της φωνής εις διάλυσιν ενός κοχλιαρίου μικρού εντός ποτηρίου χλιαρού ύδατος. Εάν μείνη τις επί πολλάς ώρας επί ποδός ή πειεπάτησε πολύ και έχη κατακόπους και πρησμένους τους πόδας, θερμόν ποδόλουτρον με άλμην εξαφανίζει την κόπωσιν.

ΑΓΓΟΥΡΙΑ

Η φήμη αυτών ως δυσπέπτων φαίνεται ότι δεν είνε τόσον απόλυτος, αφού υπάρχουν και στόμαχοι, οι οποίοι τα χωνεύουν κάλλιστα. Ο φλοιός του αγγουριού πρέπει πάντοτε να καθαρίζηται. Ο χυμός του αγγουριού φημίζεται ως εξαιρετικόν καλλυντικόν του δέρματος, και είνε εν από τα αθώα κοσμητικά, τα οποία μεταχειρίζονται αι γυναίκες δια να καθαρίζωσι την επιδερμίδα αυτών.

ΚΟΚΚΙΝΟΓΟΥΛΙΑ

Εινε θρεπτικώτατα και εύπεπτα, περιέχοντα πολύ άμυλον και σάκχαρον.

ΚΟΛΟΚΥΘΙΑ

Είνε ελαφρά και εύπεπτα ως λίαν υδαρή, και υγιεινότατον συυμπλήρωμα των κρεατινών φαγητών. Η μεγάλη κολοκύνθη έχει πολύ άμυλον και σάκχαρον και είνε θρεπτικωτάτη. Δια τα παιδιά προ πάντων είνε υγιεινότατον υλικόν διαφόρων γλυκισμάτων.

ΤΟΜΑΤΑΙ

Η τομάτα ως εκ των πολλών οξαλικών αλάτων και όξεων, τα οποία περιέχει, προδιαθέτει εις ψαμμίασιν και ερεθίζει τους νεφρούς εάν τρώγηται κατά κόρον, ως συμβαίνει παρ' ημίν. Εις τους πάσχοντας μάλιστα από την ελάχιστην νεφρικήν διατάραξιν η τομάτα απαγορεύεται εντελώς. Περιπλέον ευκόλως παθαίνει ζύμωσιν οξίνην εντός του στομάχου και επομένως βλάπτει τους υποφέροντας από δυσπεπτικάς ταραχάς υπεροξίνους. Είνε όμως αφ' ετέρου και συντελεστική εις ευκοιλιότητα. Ενί λόγω η κατάχρησις μόνον βλάπτει τους υγιείς, ενώ τους πάσχοντας εκ των νεφρών και του στομάχου δύναται να βλάψη και απλώς η χρήσις.

ΦΑΣΟΛΙΑ

Τα ξηρά είνε θρεπτικώτερα των χλωρών, αλλά τα χλωρά είνε ευπτεπτότερα. Το όσπριον τούτο λέγεται κρέας των πτωχών, διότι έχει πολύ φυτικόν λεύκωμα και αμυλώδεις ουσίας.

ΜΗΛΑ

Είνε καρπός υγιεινός αρκεί να τρώγεται εντελώς ώριμος και να μη είνε του πολύ οξίνου γένους. Το άωρον μήλον φέρει γαστρικάς διαταράξεις, δια τούτο δε τα μη εντελώς ώριμα και τα υπόξινα μήλα πρέπει να τρώγωνται εψημένα ή βεβρασμένα με ολίγην σάκχαριν. Μήλα κομπόστα και ψημένα είνε τροφή υγιεινοτάτη και εύπεπτος δια παιδιά και δι' αρρώστους. Είνε δροσιστικά του αίματος και υποκινούν κενώσεις.

Διάσημος ιατρός λέγει ότι πας υγιής οφείλει να τρώγη εις τα επιδόρπια εν μήλον ώριμον και εύχυμον, κάμνει δε ακόμη καλύτερα τρώγων και εν μήλον αφ' εσπέρας πριν κατακλιθή. Το μήλον είνε κατ' εξοχήν τροφή δια τον εγκέφαλον, ως περιέχον πλέον παντός άλλου φωσφορικόν οξύ υπό μορφήν εύπεπτον και ευαφομοίωτον. Έπειτα διεγείρει ευεργετικώς την λειτουργίαν του ήπατος, και δι' αυτό οι πάσχοντες χρονίας τινάς ηπατικάς παθήσεις ευρίσκουσι πολλήν ωφέλειαν από την χρήσιν των μήλων. Τα μήλα περιέχουν φαρμακευτικήν ουσίαν, καταπραϋνουσαν πολλάς σπασμώδεις καταστάσεις των σπλάγχνων. Ως εκ τούτου ίσως συντελούσιν ως λέγεται, να φέρωσιν ύπνον ευχάριστον και με φαιδρά όνειρα. Οι Αμερικανοί ιατροί συνιστώσι την μηλικήν δίαιταν κατά της διψομανίας των οινοποτών.

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ

Δια το θερμόν κλίμα μας δεν υπάρχει καρπός πολυτιμότερος υπό υγιεινήν έποψιν από τα πορτοκάλια. Αυτά ως εκ των πολλών κιτρικών και οξαλικών αλάτων τα οποία περιέχουσι και του κιτρικού οξέος, υποκινούσι και περισσεύουσιν όλας σχεδόν τας εκκρίσεις του πεπτικού σωλήνος από του σιέλου και του γαστρικού χυμού μέχρι των πεπτικών υγρών του εντέρου. Υποβοηθούσι και επιταχύνουσι την πέψιν και κρατούσι το έντερον ελεύθερον, εν άλλοις προλαμβάνουσι την δυσκοιλιότητα. Τα πορτοκάλια ενεργούσιν ως πολύ ελαφρόν αλατώδες καθάρσιον ή μάλλον ως μεταλλικόν ύδωρ καθαρτικόν. Ίσως ούτος ο κυριώτερος λόγος δι' ον τα πορτοκάλια επαινούνται ότι φέρουν ωραίον χρώμα εις το πρόσωπον. Δια τους πολυσάρκους ιδίως είνε απαραίτητον επιδόρπιον, μολονότι υδαρές και σακχαρώδες, διότι τους κρατούν οπωσδήποτε ευκοιλίους.

Το πορτοκάλιον ενεργεί ιδίως ως ελαφρόν κινητικόν όταν το τρώγωμεν νήστεις. Μόνον όταν αίσθανώμεθα πολλάς οξινότητας εις τον στόμαχον ή όταν τον έχομεν παραφορτώσει, ίσως αυτή η οπώρα προξενήση πεπτικάς ανωμαλίας, το πράγμα όμως εξαρτάται από την συνήθειαν. Τα πορτοκάλια ωφελούσι προσέτι τους αδύνατους και λεπτοφυείς οργανισμόυς τας χλωροτικάς γυναίκας, τους χολερικής κράσεως ανθρώπους. Οι ιατροί τα επιτρέπουσιν εις όλα σχεδόν τα οξέα νοσήματα, διότι τρέφουν τους αρρώστους με τα σακχαρώδη στοιχεία και την δίψαν των σβύνουν και το αίμα των δροσίζουν με τα υπόξινα συστατικά των και του στομάχου την κακήν γεύσιν μετριάζουν.

ΣΤΡΕΙΔΙΑ

Είνε πολύ εύπεπτα, και κατά συνέπειαν κατάλληλα δια στομάχους εξησθενημένους ή πάσχοντας. Εκτός τούτου χάρις εις την μεγίστην θρεπτικήν των δύναμιν (είνε το ευπεπτότερον και πλέον ευαφομοίωτον ζωϊκόν λεύκωμα, μία δε δωδεκάς οστρειδίων αντιπροσωπεύει το δέκατον της ημερησίας τροφικής μερίδος του ανθρώπου) συγκαταλέγονται εις τας πρώτης τάξεως αναπλαστικάς τροφάς και είνε ωφελιμώτατα εις τους αναρρωνύοντας και τους πάσχοντας από αναιμίαν, χλώρωσιν ή άλλην καχεκτικήν πάθησιν. Δια τους στηθικούς ιδίως είνε πολύτιμον θρεπτικόν βοήθημα. Τα στρείδια ως εκ των αλατωδών αυτών στοιχείων (χλωριούχον και ιωδιούχον νάτριον) είνε επίσης κατάλληλα και δια παιδιά ραχιτικά, λυμφατικά και αναιμικά.

Μη λησμονώμεν ότι τα στρείδια περιέχουν ποσόν τι φωσφορούχου ύλης και ως εκ τούτου είνε τροφή πολύτιμος δια τους εργαζομένους διανοητικώς και τους υπερκεκμηκότας της ζωής των οποίων ο εγκέφαλος έχει ανάγκην ιδιαιτέρων αποθεματικών. Περιττόν εν τέλει να προσθέσωμεν ότι δια να πορισθώμεν εκ του ευχύμου τούτου καρπού της θαλάσσης όλα αυτά τα ωφελήματα, πρέπει να τρώγωμεν στρείδια φρέσκα.

Εάν τα στρείδια τυχόν ηλιεύθησαν εις παραλίαν ακάθαρτον, όπου εκβάλλουν υπόνομοι, ο τρώγων αυτά δύναται ν' αρπάση το μικρόβιον του τυφοειδούς πυρετού. Φαίνεται λοιπόν ότι το μικρόβιον αυτό το φονεύει ο χυμός του λεμονιού και δι' αυτό η προσθήκη λεμονιού εις τα ωμά θαλασσινά την οποίαν συνηθίζομεν, έχει εκτός του γαστρονομικού και υγιεινόν λόγον σπουδαίον.