Αμίαντος:

Ψύχραιμη αντιμετώπιση για προστασία του περιβάλλοντος

και της δημόσιας υγείας.

Ιλεάνα Σακκά,

εκπρόσωπος της ΑΔΕΔΥ στο Σ.Υ.Α.Ε[1]

 μέλος της γραμματείας Υγείας και Ασφάλειας στην εργασία της ΑΔΕΔΥ

ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ

Διάφορα δημοσιεύματα κατά καιρούς φέρνουν στην επικαιρότητα το πρόβλημα που υπάρχει από την εκτεταμένη χρήση του αμιάντου στη καθημερινότητά μας.

Αυτή η επικαιρότητα σχετίζεται με την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να απαγορέψει από το 2005 την χρήση και εμπορία προϊόντων αμιάντου στα κράτη-μέλη της.

Η απόφαση ήταν απότοκος των συμπερασμάτων της επιστημονικής κοινότητας, και ιδιαίτερα της ιατρικής της εργασίας, ότι η έκθεση ανθρώπων σε ίνες αμιάντου προκαλεί σοβαρές βλάβες στην υγεία. Τέτοιες βλάβες προκαλούνται στο αναπνευστικό και γαστρεντερικό σύστημα και είναι διάφορα είδη καρκίνου.

Αυτό σημαίνει ότι όποιος/ όποια έρθει σε επαφή με προϊόντα αμιάντου είναι μελλοντικός/ -ή ασθενής;

Δυστυχώς τα περισσότερα δημοσιεύματα κατέτειναν σ’ αυτό το συμπέρασμα, είτε από άγνοια του θέματος είτε για δημιουργία εντυπώσεων και αύξηση των πωλήσεων.

Ο αμίαντος είναι γεγονός, όπως προαναφέρθηκε, ότι δημιούργησε σοβαρά προβλήματα στην υγεία των ανθρώπων που δούλευαν σε επιχειρήσεις παραγωγής προϊόντων αμιάντου (ΕΛΛΕΝΙΤ, ΜΑΒΕ, Κλωστουφαντουργία, ελαστικά, κλπ.).

Μπορεί όμως να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην υγεία του ανθρώπου, στην περίπτωση που, κάτω από τη πίεση των δημοσιευμάτων, αποφασίσει χωρίς τη τήρηση συγκεκριμένων προϋποθέσεων (απομάκρυνση από εξειδικευμένη εταιρεία και με ειδικευμένο προσωπικό), που ορίζει το Π. Δ/μα 212/2006, να απομακρύνει μόνος του τον αμίαντο και να τον εναποθέσει σε μία από τις χιλιάδες ανεξέλεγκτες χωματερές που λειτουργούν στη χώρα μας και όχι σε ειδικό χώρο ταφής επικινδύνων αποβλήτων, για να μη μολυνθεί το περιβάλλον και υπάρξουν συνέπειες συνολικά στην υγεία του πληθυσμού. Και αυτό γιατί οι ίνες αμιάντου κυκλοφορούν, αν θρυμματιστούν τα υλικά όπου περιέχονται, στον αέρα και στο νερό.

Η χώρα μας, σύμφωνα και με σχετικές οδηγίες της Ε. Ε., έπρεπε να προχωρήσει στη δημιουργία εθνικής αρχής για την αντιμετώπιση του προβλήματος του αμιάντου.

Όχι μόνο δεν προχώρησε στη δημιουργία εθνικής αρχής αλλά ξεκίνησε η διαδικασία αποξήλωσης αμιάντου πριν υπάρξει μητρώο καταγραφής χώρων με αμίαντο, φορέας πιστοποίησης εταιρειών που απομακρύνουν αμίαντο, πριν υπάρξουν διαπιστευμένα εργαστήρια μέτρησης ινών αμιάντου.

Και αυτό γιατί κάθε Υπουργείο δρα αυτόνομα και δεν υπάρχει συνέργεια με τα συναρμόδια Υπουργεία.

Σημειωτέον ότι στη νέα ΚΥΑ 13588/725/28.3.2006 για τη διαχείριση των επικινδύνων αποβλήτων όσες επιχειρήσεις διαχειρίζονται δικά τους επικίνδυνα απόβλητα δεν έχουν υποχρέωση να καταθέσουν Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) και η απόφαση για αδειοδότηση πέρασε από την αρμοδιότητα της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης στη Περιφέρεια.

Μ’ αυτό τον τρόπο παρακάμπτονται οι αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας.

Έτσι, όμως, ακυρώνονται στη πράξη σχετικές οδηγίες της Ε. Ε.  για τη διαχείριση των επικινδύνων αποβλήτων και η οδηγία Αάρχους για το δικαίωμα των πολιτών να έχουν γνώση και λόγο.

Ευθαρσώς η Κυβέρνηση ομολογεί, μέσω του κοινοβουλευτικού ελέγχου, ότι η τροποποίηση της ΚΥΑ έγινε για να παρακαμφθούν οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών στη δημιουργία χώρων ταφής επικινδύνων αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ) από τη ΔΕΗ στη Πτολεμαίδα και ίσως στη Μεγαλόπολη. Το αιτιολογικό, ότι η χώρα μας θα έχανε σχετικά κονδύλια από το Γ΄ ΚΠΣ.

Η τοπική κοινωνία, όμως, αντιδρά γιατί όλα γίνονται εν κρυπτώ και γιατί φοβάται ότι οι ΧΥΤΕΑ της ΔΕΗ δεν θα είναι μόνο για τη ταφή των υλικών αμιάντου που θα προκύψουν από την αποξήλωσή του από τους πύργους ψύξης των ΑΗΣ της ΔΕΗ, αλλά ότι μπορεί να αποτελέσουν και χώρους ταφής επικινδύνων αποβλήτων από τα Βαλκάνια.

Οι φόβοι δεν είναι αβάσιμοι, αφού όλα στη χώρα μας κινούνται στους ρυθμούς της αγοράς και στα πλαίσια του μέγιστου κέρδους.

Έπρεπε να τεθεί από τα συνδικάτα η μη ύπαρξη στη χώρα μας διαπιστευμένων εργαστηρίων για μέτρηση ινών αμιάντου, διοξινών και άλλων ρύπων για να αρχίσουν να ζητούν διαπίστευση από τον αρμόδια φορέα κάποια από τα υπάρχοντα εργαστήρια.

Κανείς από τους αρμόδιους δεν εξηγεί τι πρέπει να γίνει. Ότι  είναι ανάγκη η χώρα μας να δημιουργήσει όχι μόνο ΧΥΤΕΑ, για να μην αιμορραγεί οικονομικά από την αποστολή για ταφή των επικινδύνων αποβλήτων στη Γερμανία, αλλά και ΧΥΤΑ και ανάπτυξη του προγράμματος ανακύκλωσης των οικιακών απορριμμάτων για τη προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας.

Η ωφέλεια για τη δημόσια υγεία από την ύπαρξη ΧΥΤΑ θα είναι τεράστια, αφού θα πάψουν να εκλύονται στην ατμόσφαιρα μια σειρά επικίνδυνοι χημικοί ρύποι από τις πυρκαγιές των ανεξέλεγκτων χωματερών, ιδιαίτερα διοξινών, των πιο επικίνδυνων χημικών ρύπων για την υγεία του ανθρώπου (βλ. πυρκαγιά Ταγαράδων Θεσ/νίκης).

Η αφερεγγυότητα του επίσημου κράτους, το πολιτικό κόστος, η κινδυνολογία και ο λαϊκισμός είναι οι χειρότεροι παράγοντες για την αντιμετώπιση τόσο σοβαρών ζητημάτων.

Να σημειώσω εδώ ότι, επειδή ο αμίαντος δεν αφορά μόνο τη προστασία του περιβάλλοντος αλλά και της δημόσιας υγείας. Στην Μεγάλη Βρετανία, για παράδειγμα, το θέμα του αμιάντου είναι αρμοδιότητας του Υπουργείου Υγείας. 

Στη χώρα μας στον τομέα των προνοιακών ιδρυμάτων έγινε αποξήλωση αμιάντου από τα κτήρια, όμως το Υπουργείο Υγείας δεν γνωρίζει αν τηρήθηκαν οι προϋποθέσεις αποξήλωσης του αμιάντου και που κατέληξαν τα υλικά αποξήλωσης. Προφανώς σε κάποια ανεξέλεγκτη χωματερή.

Όπως σε ανεξέλεγκτη χωματερή κατέληξαν και υλικά αντικατάστασης αμιαντοσωλήνων ύδρευσης σε κάποιους δήμους της χώρας μας, με κριτήριο το πολιτικό όφελος και όχι τη προστασία της δημόσιας υγείας.

Ήδη τα συνδικάτα και το ΤΕΕ προχωρούν σε μια σειρά ενέργειες για να πιέσουν την πολιτεία να προχωρήσει σε σειρά μέτρων για τη σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος αμίαντος, όπως:

·          Σύσταση εθνικής αρχής για το θέμα διαχείρισης του αμιάντου. Δημιουργία μητρώου, φορέα πιστοποίησης εταιρειών αποξήλωσης αμιάντου, διαπιστευμένα εργαστήρια, κλπ.

·          Ενεργοποίηση των υπηρεσιών δημόσιας υγείας, για τη παρακολούθηση της υγείας του πληθυσμού.

·          Στελέχωση των επιτροπών περιβάλλοντος των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων με κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό, όπως και των Επιθεωρήσεων Εργασίας.

·          Δημιουργία δομών στα πλαίσια του δημόσιου συστήματος υγείας για την υγεία, υγιεινή και ασφάλεια στην εργασία (αρχικά δημιουργία τμημάτων ιατρικής της εργασίας ανά ΔΥΠΕ).

·          Ενημέρωση του πληθυσμού για αποφυγή αποξήλωσης αμιάντου από κατοικίες, αποθήκες και άλλους χώρους χωρίς τη τήρηση των προϋποθέσεων και την εναπόθεση σε ανεξέλεγκτες χωματερές.

·          Συγκρότηση και λειτουργία κλάδου ασφάλισης επαγγελματικού κινδύνου.

·          Διαπίστευση εργαστηρίων για τη μέτρηση ινών αμιάντου.

Το πρόβλημα είναι σύνθετο και όπως χρειάζεται η συνέργεια μιας σειράς Υπουργείων (ΠΕΧΩΔΕ, Υγείας, Απασχόλησης, Εσωτερικών, Οικονομίας) για την αντιμετώπισή του, έτσι χρειάζεται και ο συντονισμός κοινωνικών φορέων και πολιτών για τη παρακολούθηση της εξέλιξης.

Πάνω απ’ όλα γνώση και ψυχραιμία ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι ανεπιθύμητες συνέπειες.

Δαίμων της Οικολογίας, τ. 66 12/06