Αιολικά Πάρκα και περιβάλλον

Σάκης Κουρουζίδης

Με πολύ καθυστέρηση πληροφορήθηκα για μια «Γνωμοδότηση» του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος (25/9/2002), στην οποία παρατίθενται 40 θέσεις για τη «βιωσιμότητα» των Αιολικών Πάρκων.

Αναφέρω ορισμένα από αυτά που εκτιμώ ότι δίνουν το στίγμα των συντακτών της γνωμάτευσης:

Ø       «Οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις των αιολικών πάρκων μπορούν να προκαλέσουν σημαντική βλάβη στο περιβάλλον».

Ø       «Η εγκατάσταση αιολικών πάρκων σε υγροτόπους και βιοτόπους συνεπάγεται σημαντική καταστροφή ορνιθοπανίδος, όχι μόνο λόγω της συχνής προσκρούσεως των πτηνών στις ανεμογεννήτριες, αλλά κυρίως λόγω περιορισμού των ζωτικών πεδίων πτήσεως, υποβαθμίσεως των ενδιαιτημάτων και διαταράξεως των μεταναστευτικών διαδρόμων».

Ø       «Οι ογκώδεις ανεμογεννήτριες (διαστάσεις: 65μ. ύψος, 40μ. άνοιγμα πτερύγων, 20μ. εμβαδόν βάσεως) είναι απολύτως ασύμβατες με την κλίμακα του ελληνικού τοπίου. Επομένως προκαλούν οπουδήποτε αισθητική βλάβη, ακριβώς όπως οι πυλώνες της ΔΕΗ. Η αισθητική βλάβη είναι καταστροφική προκειμένου περί των τοπίων ιδιαίτερου φυσικού κάλους, αισθητικών δασών κλπ.».

Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε πολύ συχνά αντιδράσεις σε σχέδια εγκατάστασης αιολικών πάρκων, στο όνομα κυρίως της προστασίας του περιβάλλοντος. Εκτός από τις προαναφερθείσες αιτιάσεις, προβάλλεται ακόμη το θέμα της διάνοιξης δρόμων στα βουνά, η διέλευση από αυτούς βαρέων οχημάτων, οι άλλες χωματουργικές εργασίες που απαιτούνται στην περιοχή εγκατάστασης, ο θόρυβος, το συμπληρωματικό δίκτυο πυλώνων για τη διασύνδεση του πάρκου με το δίκτυο της ΔΕΗ κλπ.

Η εντύπωση που σχηματίζει κανείς διαβάζοντας όλα αυτά είναι ότι η σύγχρονη περιβαλλοντική απειλή για τη χώρα μας έχει πια αποκτήσει όνομα: Αιολικά Πάρκα!

Μία από τις βασικότερες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), μία εναλλακτική –στις συμβατικές- μορφή ενέργειας, μια μορφή ενέργειας στην οποία τόσα πολλά επένδυσε και το οικολογικό κίνημα με τις κατά καιρούς προτάσεις του για την αναγκαιότητα στροφής προς τις ΑΠΕ, τώρα ενοχοποιείται και μάλιστα για τους λόγους που εκτιμήσουμε ότι θα την καθιστούσαν εναλλακτική. Ενώ περιμέναμε, ακριβώς, ότι θα αντιμετωπίσει τα προβλήματα στο περιβάλλον που η χρήση των συμβατικών καυσίμων προκαλεί, εμφανίζεται ως μια σύγχρονη περιβαλλοντική απειλή. Τι έχει συμβεί;

Χρειάζεται να σταθούμε στην ουσία του θέματος που συζητούμε και όχι «ελαφρά τη καρδία», να υπονοούμε ότι η αιολική ενέργεια έρχεται σε ένα παρθένο περιβάλλον που το αλλοιώνει, ενώ, υποτίθεται, θα μπορούσε αυτό να παραμείνει άθικτο. Σήμερα έχουμε παραγωγή ενέργειας με συμβατικά καύσιμα (66% της ενέργειας παράγεται από λιγνίτη!), έχουμε εικόνες όπως της Πτολεμαΐδας, της Μεγαλόπολης, έχουμε τα διυλιστήρια και τις γύρω περιοχές, έχουμε και την απειλή της πυρηνικής ενέργειας η οποία επανέρχεται στο προσκήνιο, ως «καθαρή ενέργεια» που θα μας διευκολύνει στο να πιάσουμε τους στόχους του Κιότο. Η Ελλάδα είναι για την ώρα έξω από τους στόχους του Κιότο και θα αρχίσει να αγοράζει «δικαιώματα ρύπανσης», ενώ η τιμή του πετρελαίου ακολουθεί μόνιμα ανοδική πορεία. Η προσφυγή στις ΑΠΕ είναι μονόδρομος. Μέχρι το 2010 θα πρέπει να μας προσφέρουν το 20% της ενέργειας. Η -πολύ πιθανή- αδυναμία μας να πιάσουμε αυτόν τον στόχο θα μας κοστίσει ακριβά.

Σε ότι αφορά το «αισθητικό» μέρος της επιλογής, συγκρατώ μια έντονη διάθεσή μου να απαντήσω με χιούμορ και περιορίζομαι σε μια ψυχρή σύγκριση μεταξύ των υφιστάμενων επιλογών. Επειδή υπάρχουν άνθρωποι που δεν αντέχουν να βλέπουν τις ανεμογεννήτριες ως αποκρουστικά στη θέα κατασκευάσματα, ενώ άλλοι τις βρίσκουν συμπαθητικές έως και όμορφες μέσα στο αγροτικό ή ορεινό τοπίο και επειδή δεν υπάρχει «αντικειμενικός» τρόπος να λύσει κανείς τέτοιου είδους προβλήματα, ας επιχειρήσουμε να θέσουμε ένα άλλο -υπαρκτό- αισθητικό πρόβλημα. Προτιμούμε τη θέα της Πτολεμαΐδας ή της Μεγαλόπολης (και όχι μόνο τη θέα) ή ένα αιολικό πάρκο; Αν δεν αρέσουν στη Σάμο ή τη Λήμνο ή τη Σητεία ή στη Σύρο τα αιολικά πάρκα μήπως προτιμούν τα «λιγνιτικά πάρκα» της Πτολεμαΐδας και της Μεγαλόπολης; Έτσι κι αλλιώς οι περιοχές αυτές δεν παράγουν την ενέργεια που έχουν ανάγκη οι ίδιες αλλά τροφοδοτούν όλη τη χώρα.

Δεν ξέρω σε ποια θέση στην κλίμακα της αισθητικής θα κατέτασσε κανείς τη Δανία, τη Γερμανία, την Ισπανία, σε σχέση με την Ελλάδα, οι οποίες ανέχονται την «αισθητική ρύπανση» των αιολικών πάρκων (η Δανία παράγει 3.116 μεγαβάτ από αιολική ενέργεια –ή το 30% των αναγκών της σε ενέργεια-, η Γερμανία 18.428, ενώ η Ελλάδα μόλις 573 και αυτά μέσα σε ένα κλίμα αντιδράσεων).

Δεν μπορούμε να επιβάλλουμε σε κανέναν να του αρέσει κάτι αν δεν το επιλέγει ο ίδιος, αλλά θα πρέπει να διαλέξει ανάμεσα σε υπαρκτές λύσεις και όχι να αφήνει τους άλλους στο έλεος της τέφρας των παραδοσιακών καμινάδων του λιγνίτη, της δυσοσμίας των διυλιστηρίων, της θέας των μεγάλων φραγμάτων και του ενδεχόμενου αύριο πυρηνικού σταθμού.

Εκ του ασφαλούς άσκηση αισθητικής ευαισθησίας δεν γίνεται. Και πάντως αν γίνεται να ξέρουμε τι συνεπάγεται και τι «κοστίζει».

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 64 10/06