Όταν ζεσταίνεται η θάλασσα

Βασίλης Παπακριβόπουλος

Τα τελευταία χρόνια, με την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη και την συνακόλουθη αύξηση της θερμοκρασίας του επιφανειακού στρώματος της θάλασσας, τα ακραία καιρικά φαινόμενα γνωρίζουν ολοένα μεγαλύτερη ένταση, αλλά και μεγαλύτερη εξάπλωση σε νέες γεωγραφικές ζώνες. Για παράδειγμα, οι κυκλώνες έκαναν πρόσφατα την εμφάνισή τους στα παράλια της Βραζιλίας, την οποία έως πρόσφατα προστάτευαν τα σχετικά ψυχρά νερά της.

Όμως, αντίστοιχες ανησυχίες προκαλούν στην ευρωπαϊκή ήπειρο και τα ολοένα συχνότερα κύματα καύσωνα. Έτσι, ο καύσωνας του περασμένου Ιουλίου οδήγησε σε πρωτοφανή αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας στη Νοτιοδυτική Ευρώπη. Σύμφωνα με το Mercator, η θερμοκρασία σημείωσε αύξηση της τάξης των 1,5 ως 5ºC. Μάλιστα, στον Κόλπο της Γασκώνης (γαλλοϊσπανικές ακτές του Ατλαντικού) η θερμοκρασία των επιφανειακών υδάτων έφτασε τους 23ºC, ενώ ξεπέρασε τους 26ºC στις μεσογειακές ακτές της χώρας. Ακόμα και στις ανέκαθεν ψυχρές ακτές της Βρετάνης (στις οποίες ο υπογράφων περιηγήθηκε Αύγουστο μήνα με πουλόβερ και ελαφρύ μπουφάν, απορώντας με τους «γενναίους» Σκανδιναβούς τουρίστες που τολμούσαν να κάνουν ηλιοθεραπεία τις λιγοστές ηλιόλουστες ημέρες), η θερμοκρασία της θάλασσας κυμαινόταν στους 19ºC, προς μεγάλη χαρά των παραθεριστών, την οποία ωστόσο δεν συμμερίζονταν οι ειδικοί επιστήμονες. 

Πράγματι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους, την περίοδο Ιουνίου-Ιουλίου συσσωρεύτηκε στον Κόλπο της Γασκώνης ένα ενεργειακό πλεόνασμα το οποίο ισοδυναμεί με 63.000 μεγαβάτ, δηλαδή με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας όλων των γαλλικών πυρηνικών αντιδραστήρων επί …15 χρόνια (1)! Παρά το γεγονός ότι –ευτυχώς- ακολούθησε στην περιοχή ένας ψυχρός Αύγουστος που αποδυνάμωσε αρκετά αυτό το δυναμικό, υπάρχουν ακόμα αποθηκευμένες στο νερό της θάλασσας σημαντικές ποσότητες ενέργειας που μπορούν να τροφοδοτήσουν τα χαμηλά βαρομετρικά που διασχίζουν τον Κόλπο.

Όμως, η κατάσταση είναι πολύ πιο ανησυχητική στις Μεσογειακές ακτές της Γαλλίας, στις οποίες η θερμοκρασία του νερού ήταν υψηλότερη. Επιπλέον, έμειναν σχετικά ανεπηρέαστες από την αυγουστιάτικη πτώση της θερμοκρασίας στην υπόλοιπη χώρα. Βέβαια, σε αυτήν την περιοχή οι δυνατές φθινοπωρινές καταιγίδες αποτελούν συνηθισμένο φαινόμενο. Όμως, το φθινόπωρο του 2002 και του 2003 (χρονιά του μεγάλου καύσωνα), αυτά τα φαινόμενα ξεπέρασαν κάθε πρόβλεψη: ο όγκος των νερών του Βιρντούλ, ενός μικρού ποταμού ανάμεσα στο Μονπελιέ και στην Νιμ, ήταν οκταπλάσιος του Σηκουάνα! Μάλιστα, το 2002, σε ολόκληρο τον νομό Γκαρ, μέσα σε ένα διήμερο το νερό της βροχής έφτανε τα 200 λίτρα ανά τετραγωνικό μέτρο και, σε ορισμένα σημεία τα 600 λίτρα ανά τετραγωνικό μέτρο, προκαλώντας τον θάνατο 26 ατόμων και αφήνοντας άστεγους άλλους χίλιους.

Λίγα χρόνια νωρίτερα, στην Νιμ, οι ορμητικοί χείμαρροι που σχημάτισαν τα νερά στους πρόσφατα αστικοποιημένους λόφους που περιβάλλουν ολούθε την πόλη, της χάρισαν ένα τεράστιο «γλυπτό»: μια εκατοντάδα αυτοκινήτων στοιβαγμένα το ένα πάνω στο άλλο στην κεντρική πλατεία της πόλης.

Γι’ αυτόν τον λόγο, η Mercator και η γαλλική Μετεωρολογική Υπηρεσία βρίσκονται ήδη σε επιφυλακή, έτσι ώστε να είναι σε θέση να θέσουν έγκαιρα σε συναγερμό τους μηχανισμούς της πολιτικής προστασίας, για να περιοριστούν όσο το δυνατόν οι συνέπειες αυτού του πιθανού φαινομένου.

1)      Le Nouvel Observateur, nº2.181, 24 Αυγούστου 2006, «Quand la mer chauffe…»

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 64, 10/06