Αποτελέσματα Αναζήτησης

Η ατμοσφαιρική ρύπανση βλάπτει σοβαρά την υγεία του ανθρώπου και το περιβάλλον. Αποτελεί την αιτία για σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα, πρόωρους θανάτους, αλλά και για τον ευτροφισμό[1] και την υποβάθμιση των οικοσυστημάτων, εξαιτίας αζωτούχων και όξινων επικαθίσεων. Οι πιο ανησυχητικοί για τη δημόσια υγεία ρύποι είναι το τροποσφαιρικό όζον[2] και κυρίως τα σωματίδια[3] (ιδιαίτερα δε τα λεπτά σωματίδια/PM2,5).

Με μια «Θεματική στρατηγική για την ατμοσφαιρική ρύπανση» συμπληρώθηκε η νομοθεσία της ΕΕ, που ισχύει σήμερα, με αποκλειστικό σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα, ώστε να περιοριστούν οι αρνητικές επιπτώσεις και οι κίνδυνοι για την υγεία του ανθρώπου και για το περιβάλλον. Η εν λόγω θεματική στρατηγική προτείνει συγκεκριμένα μέτρα με χρονικό ορίζοντα το 2020, που θα υλοποιούνται σταδιακά, έτσι ώστε να προστατεύονται τόσο οι κάτοικοι της ΕΕ από έκθεση στα σωματίδια και το όζον που υπάρχουν στον αέρα όσο και τα οικοσυστήματα από την όξινη βροχή, την υπερβολική χρήση αζωτούχων λιπασμάτων και το όζον.

Η στρατηγική για την ατμοσφαιρική ρύπανση είναι μία από τις επτά θεματικές στρατηγικές που προβλέπονται στο 6^ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον, το οποίο εγκρίθηκε το 2002 και αποτελεί προϊόν ερευνών που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος «Καθαρός Αέρας για την Ευρώπη» (Clean Air For Europe - CAFE) και των διαδοχικών προγραμμάτων πλαισίων έρευνας. Εγκρίθηκε μετά από μακρά διαδικασία διαβουλεύσεων στην οποία κυρίως συμμετείχαν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μη κυβερνητικές οργανώσεις, η βιομηχανία και ιδιώτες.

Ειδικότερα, με την θεματική αυτή στρατηγική έχουν τεθεί μακροπρόθεσμοι στόχοι για το 2020, σε σχέση με την κατάσταση που επικρατούσε το 2000 και αφορούν στα παρακάτω:

Η υλοποίηση των ανωτέρω στόχων προϋποθέτει μείωση των εκπομπών SO2 κατά 82%, NOx (οξειδίων του αζώτου) κατά 60%, πτητικών οργανικών ενώσεων[4] κατά 51%, αμμωνίας κατά 27% και πρωτογενών PM2,5 (πρόκειται για σωματίδια που εκπέμπονται απευθείας στον αέρα) κατά 59%, σε σχέση με τις τιμές του 2000.

Για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή της θεματικής αυτής στρατηγικής απλοποιείται η σχετική κοινοτική νομοθεσία και αναθεωρείται η νομοθεσία που διέπει την ποιότητα του αέρα, καθώς και με τη συγχώνευση της οδηγίας πλαισίου (της πρώτης, δεύτερης και τρίτης θυγατρικής οδηγίας) με την Απόφαση για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την ποιότητα του αέρα σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Παράλληλα, συμπλρώνεται η νομοθεσία για τα «λεπτά» σωματίδια (PM2,5) με τον καθορισμό τιμής κατωφλίου 25 μg/m³ και ενός ενδιάμεσου στόχου για μείωση κατά 20% προς επίτευξη μεταξύ 2010 και 2020. Η στρατηγική προβλέπει επίσης αναθεώρηση της νομοθεσίας για τα «Εθνικά Ανάτατα Όρια Εκπομπών» με πιο αυστηρούς όρους, παράταση ορισμένων προθεσμιών εφαρμογής νομοθετικών διατάξεων, εκσυγχρονισμό της κοινοποίησης δεδομένων και στενότερη σχέση με τις άλλες περιβαλλοντικές πολιτικές.

Είναι γεγονός ότι η εφαρμογή των μέτρων αυτών αναμένεται να επιφέρει σταδιακή αύξηση του κόστους, σε σχέση με τη δαπάνη που απαιτούν τα σημερινά μέτρα προστασίας του ατμοσφαιρικού αέρα, σε 7,1 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, αρχής γενομένης από το 2020.

Ωστόσο, θα προκύψουν και σημαντικά οφέλη, τόσο από την εξοικονόμηση πόρων για την υγεία, που εκτιμώνται σε 42 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως[5], όσο και από τις θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον (περιορισμός της όξινης βροχής και των απαιτήσειων σε αζωτούχα λιπάσματα) με αποτέλεσμα την καλύτερη προστασία της βιοποικιλότητας. Με τη διαφορά ότι δεν υπάρχει κοινής αποδοχής μέθοδος με την οποία να εκτιμηθεί το οικονομικό κόστος της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων αλλά ούτε και τα κέρδη που αναμένεται να προκύψουν χάρη στη στρατηγική.

Σημαντικά οφέλη ως προς τη μείωση των εκπομπών αναμένονται και από την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης σε συναφείς τομείς, όπως:

- Στον τομέα της ενέργειας, μέσα από την εφαρμογή των στόχων που έχουν τεθεί για την παραγωγή ενέργειας και ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (12% και 21% αντιστοίχως από σήμερα μέχρι το 2010) ή τα βιοκαύσιμα, την ενδυνάμωση της Οδηγίας IPPC για την «Ολοκληρωμένη Πρόληψη και Έλεγχο της Ρύπανσης», της εφαρμογής της Οδηγίας για την «Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων» (2002/91/ΕΚ) και της εκπόνησης προτύπων για μικρές εγκαταστάσεις θέρμανσης (νέα Οδηγία «για τα ενεργειοβόρα προϊόντα»).

- Στον τομέα των μεταφορών, μέσα από τη μείωση των εκπομπών από τα καινούργιο, ιδιωτικής χρήσης, αυτοκίνητα, τα μικρά φορτηγά και τα βαριά φορτηγά, τη βελτίωση των διαδικασιών έγκρισης οχημάτων και άλλων μέτρων (διαφοροποιούμενη δασμολόγηση), κ.λ.π. Για θέματα που αφορούν τη ναυτιλία, η στρατηγική προβλέπει επίσης συνέχιση των διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού, προώθηση της χρησιμοποίησης του επίγειων ηλεκτρικών δικτύων όταν τα πλοία βρίσκονται στα λιμάνια, καθώς και συνεκτίμηση ζητημάτων που άπτονται της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε περίπτωση χρηματοδότησης μέσω προγραμμάτων, όπως το Πρόγραμμα «Μάρκο Πόλο».

- Στον γεωργικό τομέα μέσω μέτρων που αποσκοπούν σε μείωση του αζώτου που χρησιμοποιείται στις ζωοτροφές και τα λιπάσματα, κανόνων για τη μείωση των εκπομπών αμμωνίας γεωργικής προέλευσης, του εκσυγχρονισμού των εκμεταλλεύσεων και την τρέχουσα μεταρρύθμιση των κανόνων που διέπουν τα «Μέσα Συνοχής».

[1] Ευτροφισμός: υπερσυσσώρευση αζωτούχων θρεπτικών συστατικών (αμμωνία και οξείδια του αζώτου) που διαταράσσουν τις φυτοκοινωνίες και διεισδύουν στα γλυκά νερά προξενώντας και στις δύο περιπτώσεις απώλεια βιοποικιλότητας.

[2] Τροποσφαιρικό όζον: όζον που παράγεται ως αποτέλεσμα χημικών αντιδράσεων μεταξύ πτητικών οργανικών ενώσεων και οξειδίων του αζώτου υπό την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας, και το οποίο συγκεντρώνεται σε χαμηλά ύψη.

[3] Σωματίδια: σκόνη που παράγεται ως αποτέλεσμα ανθρώπινης δραστηριότητας (πρωτογενή σωματίδια) ή που σχηματίζεται στην ατμόσφαιρα (δευτερογενή σωματίδια) από διάφορα αέρια όπως διοξείδιο του θείου (SO2), οξείδια του αζώτου (NOx) και αμμωνία (NH3). Τα σωματίδια διαφοροποιούνται ως προς το μέγεθός τους κυρίως: αδρομερή σωματίδια (PM10) με διάμετρο από 2,5 έως 10 μm και λεπτά σωματίδια (PM2,5) με διάμετρο μικρότερη από 2,5 μm.

[4] Πτητικές οργανικές ενώσεις: χημικές ενώσεις με βάση τον άνθρακα που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα προερχόμενες από φυσικές πηγές ή από ανθρώπινη δραστηριότητα (όπως η χρησιμοποίηση διαλυτών, χρωμάτων και βερνικιών, η αποθήκευση καυσίμων κίνησης για χρησιμοποίηση στα πρατήρια και τα καυσαέρια των αυτοκινήτων).

[5] Για παράδειγμα αναμένεται να μειωθεί ο αριθμός των πρόωρων θανάτων από 370 000 το 2000 σε 230 000 το 2020 (έναντι 293 000 το 2020 χωρίς την εν λόγω στρατηγική).