Το χρυσό τρίγωνο

Δημήτρης Κωστόπουλος

Το 1898 η φαρμακευτική εταιρεία Μπάγιερ θα κυκλοφορήσει ένα καινούργιο φάρμακο κατά της γρίπης. Μια άσπρη σκόνη σε μικρά κουτάκια με λογότυπο ένα λιοντάρι και την υδρόγειο. Το όνομά του ηρωίνη.

Το Χρυσό τρίγωνο είναι μια περιοχή 225 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων που οριοθετείται από το τρίγωνο που σχηματίζουν δυο μεγάλοι ποταμοί που κατεβαίνουν από τη Νοτιοδυτική Κίνα. Ο Σαουλήν και ο Μεκόνγκ. Ένα τρίγωνο που σήμερα περιλαμβάνει τμήματα της Ταυλάνδης, της Βιρμανίας και του Λάος, με τις νότιες επαρχίες της Κίνας να κρέμονται από πάνω του σαν σύννεφα.

Τον 18ον αιώνα για να γλιτώσουν από τους διωγμούς, οι ορεινές σινο-θιβετιανές φυλές, οι Άκα, οι Γιάο, οι Λάχου και οι Μέο, ακολουθώντας τη ροή των ποταμών, θα αρχίσουν το μακρύ γλίστρημα τους προς το νότο. Στην περιοχή του Χρυσού Τριγώνου θα σταματήσουν. Τα γονίδια των βουνών δεν αντέχουν τις ψηλές πιέσεις των πεδιάδων με τους ορυζώνες. Εκεί, μέσα στα ορεινά τροπικά δάση βροχής θα στήσουν τις αετοφωλιές τους.

Αυτές οι ορεινές φυλές θα μεταφέρουν στο Χρυσό Τρίγωνο και την παραδοσιακή καλλιέργεια της παπαρούνας. Στο όπιο θα βρουν όχι μόνο το μοναδικό φάρμακο για όλες τις δυνατές αρρώστιες, από τον στομαχόπονο μέχρι τις δυσεντερίες και τον πονόδοντο, αλλά και την παραγωγική βάση για τις αγροτικές κοινωνίες τους, όπου το επίπεδο έδαφος απουσιάζει. Η καλλιέργεια της παπαρούνας μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε έδαφος και δεν χρειάζεται παρά μόνον εντατική εργασία.

Εκτός αυτού, τα χωριά βρίσκονται μακριά από τα κέντρα κατανάλωσης και τους εμπορικούς δρόμους. Ποιο άλλο προϊόν συγκεντρώνει τόσο μεγάλη αξία σε τόσο μικρό βάρος, ώστε να αξίζει να μεταφερθεί μετά από πολλές μέρες πορεία με τα πόδια ή τα μουλάρια; Το όπιο διατηρείται για δεκάδες χρόνια και αποτελεί μέσο αποταμίευσης αλλά και συναλλαγής. Η αξία μάλιστα του βάρους του μάλιστα ήταν ίδια με το αντίστοιχο βάρος σε χρυσό. Να γιατί και η ονομασία Golden Triangle δηλ Χρυσό Τρίγωνο.

Έτσι σε αυτές τις απρόσιτες περιοχές θα δημιουργηθεί μια ιδιότυπη μορφή νομαδικής γεωργίας. Στο τέλος της εποχής των βροχών, οι φυλές διαλέγουν μια περιοχή του δάσους, κόβουν τα δένδρα, τα καίνε και σκορπίζουν την στάχτη. Σε αυτούς τους τεχνητούς αγρούς μακριά από τα χωριά τους, καλλιεργείται η παπαρούνα. Στα τέλη Ιανουαρίου τα υπέροχα κόκκινα, μοβ ή λευκά, λουλούδια της παπαρούνας πέφτουν και αφήνουν μια μικρή πράσινη κάψα. Μόλις πέφτει το σκοτάδι με ειδικά μαχαιράκια με τρεις λεπίδες χαράζουν τις κάψες και αφήνουν το παχύρρευστο γάλα να τρέχει όλη τη νύχτα. Το ξημέρωμα επανέρχονται, για να μαζέψουν ένα μικρό μπιζέλι οπίου από κάθε παπαρούνα. Η περίοδος της συγκομιδής κρατάει μέχρι τον Μάρτιο.

Μετά από μερικά χρόνια το χωράφι εξαντλείται και μετακομίζουν σε άλλες τοποθεσίες. Αυτή η μέθοδος του κόβω και καίω, μαζί με την αυξανόμενη ζήτηση, έχει οδηγήσει σε εκτεταμένες αποψιλώσεις και διαβρώσεις των εδαφών που ξεπλένονται από άγριους χείμαρρους. Οι πεδιάδες των ορυζώνων πλημμυρίζουν απότομα, οι κυβερνήσεις διαρρηγνύουν τα ιμάτια τους αλλά μάταια.

Τον Οκτώβριο του 1949 ο στρατός του εθνικιστή Τσιανγκ Και Σεκ θα συντριβεί από τις δυνάμεις του Μάο τσε Τουνγκ. Κυνηγημένα τα υπολείμματα του στρατού της Κουο Μιν Τανγκ (ΚΜΤ) θα βρουν καταφύγιο στα βουνά του Χρυσού Τριγώνου, όπου θα αναμειχθούν με τις τοπικές φυλές. Η άφιξη της ΚΜΤ στο Χρυσό Τρίγωνο θα σηματοδοτήσει το πέρασμα από την βιοτεχνική εποχή του οπίου στην σύγχρονη εκδοχή της. Μέχρι τότε, στην ασιατική αγορά υπήρχε μόνο το όπιο και η ηρωίνη νο 3 που καπνίζεται. Η μοναδική επεξεργασία ήταν το βράσιμο του οπίου, με χλωριούχο αμμώνιο και ασβέστη, για την παραγωγή της βάσης μορφίνης. Το 1962 στο χωριό Μανγκ-Του-Βου θα εγκατασταθεί το πρώτο διυλιστήριο παραγωγής ενέσιμης ηρωίνης και η εμπλοκή της Αμερικής στον πόλεμο του Βιετνάμ, θα ανοίξει θεαματικά τις δουλειές.

Καταφύγιο στην περιοχή θα βρουν και όλες οι αντάρτικες ομάδες των παράνομων κομμουνιστικών κομμάτων της περιοχής. Ταυτόχρονα, το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα της φυλής Σαν που καθοδηγείται από τον βαρόνο του οπίου Κουν Σα, πιστεύει ότι ήρθε η ώρα για να αμφισβητήσει το μονοπώλιο της ΚΜΤ. Τον Ιούλιο του 1967 θα γίνει η μεγάλη «μάχη του οπίου» γύρω από ένα πριονιστήριο του ποταμού Μεκόνγκ , στην οποία θα πάρει μέρος και η αεροπορία του Λάος.

Αυτό το εκρηκτικό μίγμα από φυλές, εθνικιστές, κομμουνιστές και απελευθερωτικά κινήματα που παίζουν κρυφτό με τον στρατό και την αστυνομία και ανταγωνίζονται για τον έλεγχο αυτού του ιδιαίτερου χρυσού οικοσυστήματος θα διασχίσει τον αιώνα.

Αυτός ο κόσμος ο μικρός ο μέγας, ο οροθετημένος από τις ιδιοτροπίες της φύσης, θα βρει τον τρόπο με τα πόδια, με μουλάρια, με ποταμόπλοια και με καράβια να περάσει τον Ατλαντικό και να φθάσει με τα προϊόντα του, μέχρι τους βρώμικους δρόμους του Μπρονξ αλλά και τις απαστράπτουσες λεωφόρους του Μανχάταν, προαναγγέλλοντας την παγκοσμιοποίηση.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 59, 4/06