Η περιβαλλοντική εκπαίδευση μάθημα στα σχολεία: Μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια

ΜΑΡΙΑ ΝΟΙΔΟΥ

Στο προηγούμενο τεύχος σας, στις "απόψεις", δημοσιεύθηκε ένα άρθρο του Γ. Σακιώτη, όπου υποστηρίζει την εισαγωγή της Π.Ε. ως κανονικό μάθημα στο δημοτικό, ενταγμένο στο αναλυτικό πρόγραμμα, με συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα (κυκλοφοριακή αγωγή, αγωγή καταναλωτή, υγείας κ.λ.π.) και μάλιστα γρήγορα. Έχω να επισημάνω τα εξής: α) Υπάρχει ένας σίγουρος τρόπος να κάνεις τα παιδιά (τους αυριανούς πολίτες) να σιχαθούν έως να αδιαφορήσουν για ένα αντικείμενο: Βάλτο υποχρεωτικό μάθημα στο σχολείο με συγκεκριμένη ύλη, βοηθήματα, μεθοδολογία, εξετάσεις βαθμούς. β) Υπάρχει ένας σίγουρος τρόπος να χάσει η Π.Ε. τη δυναμική, το ενδιαφέρον, τη δροσιά της δηλ. να την αποστεώσεις: Βάλτην μέσα στην τάξη με τη διδακτική ώρα των 45', τον δάσκαλο, τα θρανία, τα βιβλία, τα στυλό, τις κιμωλίες.

Η εμπειρία λέει πως όσα απ' τα προγράμματα της Π.Ε. όλα αυτά τα χρόνια είχαν επιτυχία (δηλ. άρεσαν στα παιδιά και τα βοήθησαν να διαμορφώσουν στάσεις και δράσεις) οφειλόταν στο ότι λειτούργησαν έξω απ' την τάξη, με κοινή από παιδιά και εκπαιδευτικούς επιλογές θεμάτων (τι), με ελευθερία στη μεθοδολογία (πως), με βιωματική μορφή, με ομαδική εργασία... Προτείνεται δε στην Π.Ε., η μέθοδος project, ως η καταλληλότερη για τους παραπάνω λόγους. Τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης εξάλλου για τους παραπάνω λόγους πάλι, ιδρύθηκαν και λειτουργούν (όσα απ' αυτά, μετά από τόσα χρόνια). Όσο για το τι είναι Π.Ε. και με τι θέματα ασχολείται, υπάρχει μια τεράστια βιβλιογραφία, εμπειρία και (ευτυχώς) προβληματισμός που δεν είναι του παρόντος. Ούτε μπορούμε βέβαια εμείς να αποφασίσουμε ποια κινήματα "παίζουν" στην τρέχουσα συγκυρία, ποια "τελείωσαν" ποια ευοδώθηκαν κ.λ.π. για να τα "βάλουμε" στην Π.Ε. ,χωρίς να αμφισβητώ ούτε στιγμή την αναγκαιότητα σύνδεσης της Π.Ε. με τα κινήματα.

Για να ξαναγυρίσω στην εκπαίδευση το ζητούμενο είναι πως θα απελευθερωθούμε οι εκπαιδευτικοί και τα παιδιά απ' τη συγκεκριμένη ύλη, τα αποτυχημένα αναλυτικά προγράμματα, την εντατικοποίηση της διαδικασίας, την μετωπική διδασκαλία... ζητούμενο το "άλλο" δηλ. σχολείο. Το ΥΠΕΠΘ στην αρχή της χρονιάς εξάλλου ένταξε τα θέματα που προτείνει ο κ. Σακιώτης στην Π.Ε. και η Δήμαρχος Αθηναίων προσπάθησε να εισαχθεί το μάθημα της κυκλοφοριακής αγωγής στα σχολεία της Αθήνας. Με την απίστευτη προχειρότητα που διακρίνει το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν είναι να εκπλήσσεται κανείς που έχει τελευταία επικρατήσει η τάση: υπάρχει κάποιο ζήτημα που πρέπει ν' αντιμετωπίσουμε; Βάλτο ως μάθημα στο σχολείο! (π.χ. η ευέλικτη ζώνη). Σ' ένα σχολείο φύρδην-μύρδην από άποψη περιεχομένου, εντατικοποιημένο και αποσπασματικό, με τεράστιες ποσότητες ύλης πολυπληθών μαθημάτων που καλούνται τα παιδιά να απομνημονεύσουν ως την επαύριο της εξέτασης. Πολύ εύστοχα λοιπόν επισημαίνει ο Χ.Κάτσικας σ' ένα του άρθρο : Το οικολογικό ερώτημα "ποιον κόσμο θ' αφήσουμε στα παιδιά μας" αποφεύγει να θέσει ένα άλλο ακόμα πιο ανησυχητικό ερώτημα: "σε τι είδους παιδιά θ' αφήσουμε τον κόσμο". Η περιβαλλοντική εκπαίδευση λοιπόν μάθημα στα σχολεία: μ' ένα σμπάρο δυο τρυγόνια! Θέλω τέλος να κλείσω με λόγια του Ν.Καζαντζάκη: " Σώπασε πια δάσκαλε! Σώπασε ν' ακούσουμε το πουλί!"

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 59, 4/06