Bασίλης Παπακριβόπουλος

Μέχρι πριν λίγα χρόνια, ελάχιστοι γνώριζαν το Φερ (Föhr), ένα μικρό γερμανικό νησί στη Βόρεια Θάλασσα, λίγο μεγαλύτερο από τη Σίφνο, με πληθυσμό 9.000 κατοίκων (ο οποίος τριπλασιάζεται το καλοκαίρι), αλλά και το κοινό χαρακτηριστικό του με την Ολλανδία: τα δύο τρίτα της έκτασης του νησιού βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και προστατεύονται από αναχώματα. Σήμερα ωστόσο, ολοένα περισσότεροι άνθρωποι συνδέουν το Φερ με την ευρωπαϊκή πρωτοπορία στις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας.

Όλα άρχισαν το 1990, όταν εγκαταστάθηκε στο νησί η Αν Μαρί Λύμπκε και διαπίστωσε ότι αυτός ο γαλήνιος και καταπράσινος παράδεισος απειλείται σοβαρά από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Σκέφθηκε λοιπόν ότι οι κάτοικοι του νησιού έπρεπε να κάνουν κάτι –στο επίπεδο των δικών τους, ασήμαντων φαινομενικά δυνάμεων- για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Τέσσερα χρόνια αργότερα, με την βοήθεια των μελών μιας μικρής τοπικής οικολογικής ομάδας, οι οποίοι είχαν βαρεθεί να συζητούν θεωρητικά επί χρόνια για όλα αυτά τα ζητήματα, έγιναν τα πρώτα βήματα του προγράμματος «Ηλιος για το Φερ», ενός φιλόδοξου εγχειρήματος για την διάδοση της ηλιακής ενέργειας στο νησί. Εκτός από τους ηλιακούς θερμοσίφωνες που αποδείχθηκαν πολύτιμοι κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου, εγκατέστησαν στις στέγες των σπιτιών τους φωτοβολταϊκά συστήματα για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Σιγά-σιγά, πείστηκαν πολλοί από τους ιδιαίτερα συντηρητικούς κατοίκους του νησιού –στην πλειοψηφία τους αγρότες- να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους. Μάλιστα καθώς επρόκειτο για μια σημαντική επένδυση που αποσβένεται μετά από δεκαπέντε περίπου χρόνια, σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι κρατικές και κοινοτικές επιδοτήσεις που κάλυπταν το ένα τρίτο περίπου της δαπάνης. Το ομόσπονδο κρατίδιο του Σλέσβινγκ-Χολστάιν στο οποίο υπάγεται το νησί επένδυσε 1,25 εκατομμύρια ευρώ για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε όλα τα δημόσια κτίρια. Ακόμα και η εκκλησία του νησιού χρησιμοποιεί την ηλιακή ενέργεια.

Την ίδια εποχή, ένας από τους κατοίκους επένδυσε στην αγορά μιας μικρής ανεμογεννήτριας ύψους 6 μέτρων, η οποία, εκτός από τις ανάγκες του σπιτιού του, καλύπτει τις ανάγκες εκατό περίπου νοικοκυριών. Το παράδειγμά του ακολούθησαν αρκετοί κάτοικοι που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια 30.000 ευρώ ετησίως, ενώ ταυτόχρονα αποφεύγεται η εκπομπή 500 τόνων διοξειδίου του άνθρακα κάθε χρόνο. Ετσι, αυτή τη στιγμή, τα δύο τρίτα της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνει το νησί προέρχονται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (1).

Ωστόσο, φαίνεται πολύ δύσκολο να επιτευχθεί ο αρχικός στόχος των φιλόδοξων ακτιβιστών: το 2015 να μην εξαρτάται πλέον η κάλυψη των αναγκών του νησιού σε ηλεκτρισμό από τα ορυκτά καύσιμα και την πυρηνική ενέργεια. Πράγματι, για λόγους προστασίας του τοπίου (και του τουριστικού προϊόντος του νησιού), η κυβέρνηση του ομόσπονδου κρατιδίου απαγόρευσε την αντικατάσταση των υπαρχουσών ανεμογεννητριών με μεγαλύτερες, νέας γενιάς, οι οποίες έχουν πολύ μεγαλύτερη απόδοση. Επιπλέον, φαίνεται ότι έχει εξαντληθεί η δυνατότητα επέκτασης των φωτοβολταϊκών συστημάτων, καθώς ορισμένοι κάτοικοι βρίσκουν αντιαισθητικές τις στέγες αυτού του τύπου. Τέλος, η κατασκευή του εργοστασίου βιοαερίου, το οποίο θα αξιοποιούσε τις 50.000 τόνους ακαθαρσιών που παράγουν κάθε χρόνο οι χιλιάδες αγελάδες του νησιού, καθυστερεί σημαντικά εξαιτίας των τεχνικών προβλημάτων που έχουν παρουσιαστεί.

Ετσι, οι εμπνευστές του προγράμματος προσπαθούν στο εξής να εξάγουν το – επιτυχημένο σε τελική ανάλυση- μοντέλο τους στα γειτονικά νησιά του αρχιπελάγους.

1) Le Nouvel Observateur, Nº 2.122, 7-7-05, «Un îlot écolo».

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 59, 4/06