Αξιοποιώντας τη βαρβαρότητα

«Ο πολιτισμός μας κρίνεται από τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε στα ζώα»

 (Γκάντι)

Πόπη Μπάκα

            Η πρόσφατη πράξη βαρβαρότητας (εξόντωση εξήντα αδέσποτων ζώων με δηλητήριο) που συντελέσθηκε στο Ζάππειο την παραμονή της Πρωτοχρονιάς – παραμονή της ανάληψης της Προεδρίας του Ε.Ε. από τη χώρα μας- έφερε στη δημοσιότητα ένα θέμα που η πολιτεία έπρεπε να έχει αντιμετωπίσει με υπευθυνότητα και ευαισθησία εδώ και χρόνια. Τα ζώα που ζουν κοντά μας –στο σπίτι μας ή στο δρόμο- έχουν ανάγκη της δικής μας προστασίας. Άραγε είμαστε ικανοί να δώσουμε το δείγμα του πολιτισμού μας, έστω και υπό την πίεση της «καθαρής πόλης» εν όψει των Ολυμπιακών αγώνων;

            Σίγουρα αυτό που συνέβη στο Ζάππειο δεν μας τιμά σαν χώρα. Μια είδηση που κάνει το γύρο του κόσμου, προκαλώντας αποτροπιασμό σε όλους, μπορούσε να έχει δώσει τη θέση της σε μια είδηση που θα πρόβαλε την υιοθέτηση πολιτισμένων –και γιατί όχι πρωτοποριακών- λύσεων από την Αθήνα, που έχει ξεθεμελιωθεί για να υποδεχτεί τους Ολυμπιακούς αγώνες.

            Η ογκώδης συγκέντρωση διαμαρτυρίας που έγινε την Κυριακή 12 Ιανουαρίου στο Ζάππειο και η μαχητική πορεία προς τη Βουλή και το σπίτι της νέας Δημάρχου φαίνεται ότι λειτούργησε ως …ξυπνητήρι σε όσους μακαρίως αντιμετώπιζαν επί χρόνια το θέμα και που ίσως θεωρούσαν ότι η λύση είναι η εξαφάνιση των αδέσποτων με τη μέθοδο της εξόντωσης. Φαίνεται όμως ότι η βαρβαρότητα γυρίζει σαν μπούμεραγκ εναντίον όσων νόμιζαν ότι τα απροστάτευτα ζώα θα γίνουν Ιφιγένειες, προκειμένου να φυσήξει ο ούριος άνεμος της Ελληνικής Προεδρίας τώρα και Ολυμπιάδας αργότερα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η θυσία τους λειτούργησε στο να ανοίξει ίσως ο δρόμος για την προώθηση των αιτημάτων των ζωοφιλικών οργανώσεων, που επί πολλά χρόνια δεν ακούγονταν.

Οι αρμοδιότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης

            Είναι γνωστό ότι από το 1991 η αρμοδιότητα για τα αδέσποτα έχει περάσει στην τοπική αυτοδιοίκηση. Μετά δώδεκα χρόνια ελάχιστο έργο έχει γίνει και πολλά κονδύλια φαίνεται να έχουν μείνει αναξιοποίητα λόγω γραφειοκρατίας. Ένα πρόγραμμα ύψους περίπου 1.467.350 ευρώ, χρήματα που θα δίνονταν στην τοπική αυτοδιοίκηση προκειμένου να δημιουργηθούν καταφύγια για τα αδέσποτα ζώα δεν λειτούργησε γιατί δεν υπήρξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον από τους δήμους.

Ακόμη όμως και στις περιπτώσεις που δημιουργήθηκαν τέτοια καταφύγια, αυτά κατέληξαν σε άθλια άσυλα «εγκλεισμού της δυστυχίας». Ίσως αυτός να ήταν και ο βασικός λόγος που οδήγησε τις ζωοφιλικές οργανώσεις στην απόφαση να αντιταχθούν στη δημιουργία τους και να προτείνουν την πολιτισμένη λύση της στείρωσης, του εμβολιασμού, της θεραπείας (όπου είναι αναγκαία) και της επανένταξης των ζώων στο περιβάλλον.

Ουσιαστικά πρόκειται για την αντιμετώπιση που επέλεξαν 29 Δήμοι, που συνεργάστηκαν με την Ελληνική Φιλοζωική Εταιρεία σε προγράμματα στειρώσεων, εμβολιασμών και νοσηλείας, με αποτέλεσμα από το 1997 μέχρι σήμερα να έχει δοθεί βοήθεια σε 2.607 αδέσποτα, που επέστρεψαν στις περιοχές που ζούσαν και δέχονται την καθημερινή φροντίδα των ανθρώπων που τα νοιάζονται.

Η Αθήνα του πολιτισμού και τα αδέσποτα

Ο μέχρι πρότινος Δήμαρχος Αθηναίων κ.Αβραμόπουλος το 1997 είχε εξαγγείλει κάποια μέτρα για την προστασία των αδέσποτων, από τα οποία πραγματοποιήθηκε το …τίποτα. Οι ελάχιστες ταίστρες που τοποθετήθηκαν δύο χρόνια αργότερα σε κεντρικά σημεία της πόλης έπεσαν θύματα βανδαλισμού και όλα τα υπόλοιπα περί σήμανσης των ζώων, εκπαίδευσης των πολιτών, δημιουργίας ειδικών χώρων σίτισης και πολλά άλλα παρέμειναν στη σφαίρα των εξαγγελιών.

Με την ευκαιρία των πρόσφατων δημοτικών εκλογών οι πολίτες είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν πάνω στις θέσεις των υποψηφίων Δημάρχων για τα αδέσποτα (όσων είχαν την ευαισθησία να αναφερθούν στο θέμα). Στο πρόγραμμα του συνδυασμού «Αθήνα αύριο» της κ. Μπακογιάννη ήταν σαφής η επιλογή της συγκέντρωσης και του εγκλεισμού των αδέσποτων σε κυνοκομείο, θέση όμως που έρχεται σε αντίθεση με τις προτάσεις των φιλοζωικών οργανώσεων, καθώς και των κτηνιάτρων. Συγκεκριμένη κριτική αυτών των θέσεων δημοσίευσε η Αυγή στις 4.10.02, με την ευκαιρία της ημέρας των ζώων. (1)

Η Δήμαρχος την περασμένη Κυριακή άκουσε τη δυνατή φωνή των τεσσάρων χιλιάδων φιλόζωων που είχαν συγκεντρωθεί έξω από το σπίτι της και, κάτω από αυτή την πίεση, την επόμενη ημέρα δέχτηκε μια αντιπροσωπεία τους. Η ανακοίνωση που εκδόθηκε από το γραφείο της Δημαρχίας αποδεικνύει ότι η κ.Μπακογιάννη (προς τιμήν της) δέχτηκε τις προτάσεις των φιλόζωων, υπαναχωρώντας ουσιαστικά από τις δικές της θέσεις. Έτσι τώρα ο Δήμος Αθηναίων, πέρα από την ανακοίνωση της δημάρχου, με την οποία καταδικάζεται η θανάτωση των ζώων του Ζαππείου, προσανατολίζεται στην δημιουργία ενός δημοτικού φορέα, ο οποίος σε συνεργασία με δημοτικά ιατρεία, θα προχωρήσει σε ένα πρόγραμμα στείρωσης και εμβολιασμού των αδέσποτων, εγκαταλείποντας την ιδέα του εγκλεισμού τους σε καταφύγια. Ίσως είναι η πρώτη νίκη των φιλόζωων στο μακρύ δρόμο προς την προστασία των ζώων που ζουν στους δρόμους της πόλης. Μέσα στις πιθανότητες όμως είναι οι εξαγγελίες και οι υποσχέσεις της κ.Μπακογιάννη να έχουν την ίδια τύχη με εκείνες του κ.Αβραμόπουλου.

Η στάση του Υπουργείου Γεωργίας

            Αντί ουσιαστικής παρέμβασης για το ζήτημα των αδέσποτων ζώων, στο Υπουργείο Γεωργίας περιφέρεται από πολλών ετών ένα νομοσχέδιο που είδε το φως της δημοσιότητας τον περασμένο Δεκέμβριο με τον τίτλο «περί δεσποζομένων και αδεσπότων ζώων». Κατά καιρούς εμφανίστηκαν διάφορα σχέδια νόμων, που όμως αντιμετώπιζαν το θέμα υπό το πρίσμα της προστασίας των ανθρώπων από τις ανθρωπονόσους και όχι της προστασίας των ζώων από τους ανθρώπους που τα κακομεταχειρίζονται, τα εγκαταλείπουν και τα θανατώνουν.

            Η στάση της πολιτείας μέχρι σήμερα είναι παραπάνω από αρνητική, ως προς το να «ακούσει» τους φιλόζωους. Τον περασμένο Οκτώβριο η Ελληνική Φιλοζωική Εταιρεία, στη διάρκεια συνέντευξης τύπου, έδωσε την πραγματική εικόνα: «Η πολιτεία ήταν προκλητικά απούσα σε αυτή την προσπάθεια προσέγγισης του προβλήματος, ανάλυσης των δεδομένων και κατάθεσης προτάσεων με δυνατότητα υλοποίησης», «το κράτος επισταμένως παραβλέπει οργανώσεις και προβλήματα και επιδεικτικά αρνείται να παραστεί, να προβλέψει και να αναλάβει επί της ουσίας δράση μαζί με τις ζωοφιλικές οργανώσεις», «η πολιτεία απροκάλυπτα σιωπά και κωφεύει». (2)

            Όλως περιέργως λοιπόν, την επόμενη ημέρα από την μαχητική διαδήλωση των 4.000 φιλόζωων, το Υπουργείο δίνει στον τύπο ανακοίνωση με την οποία « καταδικάζει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την πρόσφατη βάρβαρη και εγκληματική πράξη». Στην συνέχεια αναφέρει ότι «το Υπουργείο, λαμβάνοντας υπόψη τις προτάσεις των ενδιαφερομένων φορέων κατέθεσε πρόσφατα ένα σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο». Και καταλήγει καλώντας την τοπική αυτοδιοίκηση, τις ζωοφιλικές οργανώσεις και όλους τους πολίτες να συμβάλουν στην απομόνωση και αποτελεσματική αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων.

            Πέρα από την αίσθηση του αυτοσαρκασμού που αφήνει η υπό την πίεση των πολιτών ανακοίνωση του Υπουργείου, μένουν ουσιώδη ερωτηματικά:

Γιατί έπρεπε ν’ αφήσουμε τα πράγματα να οδηγήσουν σε μια κατακραυγή και δεν υλοποιούσαμε τόσα χρόνια όσα είχαν εξαγγείλει ο κ.Γερανίδης το 1997 και ο κ.Ανωμερίτης το 2000 (απαντώντας σε ερώτηση στη Βουλή του Π.Κουναλάκη); Είναι τουλάχιστον φαιδρό να καταδικάζουμε κάτι για το οποίο είμαστε υπεύθυνοι.

Ποιών φορέων τις προτάσεις πήρε υπόψη το Υπουργείο συντάσσοντας το νομοσχέδιο; Αυτών που μέχρι πριν δυο μήνες παρέβλεπε και απαξιούσε να ακούσει;

Πού ακριβώς κατέθεσε το Υπουργείο το νομοσχέδιο; Γιατί στη Βουλή δεν το κατέθεσε. Το αν το έδωσε στη δημοσιότητα, για να μετρήσει αντιδράσεις (και τις μέτρησε, αφού ο κ.Χατζημιχάλης αναγκάστηκε να «πάρει πίσω» τη διάταξη που προέβλεπε ετήσια εισφορά από τους ιδιοκτήτες ζώων συντροφιάς) είναι ένα διαφορετικό κεφάλαιο.

Το επί θύραις νομοσχέδιο

            Έστω λοιπόν και με καθυστέρηση, έστω και υπό την πίεση της «καθαρής πόλης» για την Ολυμπιάδα, ας ελπίσουμε ότι το νομοσχέδιο θα κατατεθεί και θα είναι πραγματικά δείγμα πολιτισμού. Όμως ο χρόνος που κύλησε μαρτυράει ότι «το νομοσχέδιο έχει στόχο να λύσει βιαστικά ένα θέμα που χρονίζει», όπως αναφέρει και η ανακοίνωση του Τμήματος Οικολογίας του Συνασπισμού.

            Απ’ ότι φαίνεται το νομοσχέδιο κινείται στη λογική της δημιουργίας καταφυγίων, που όμως δεν γίνονται αποδεκτά ως λύση από τα ζωοφιλικά σωματεία. Παρ’ όλο που δίνει την εντύπωση ότι υιοθετεί τη λύση της επανένταξης των στειρωμένων, εμβολιασμένων και υγιών ζώων στους χώρους που ζούσαν, με τα «παράθυρα» που αφήνει ανοιχτά, οδηγεί στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Έτσι ανατρέπει τα θετικά σημεία που περιέχει (σήμανση, καταγραφή, στείρωση, ποινές σε όσους εγκαταλείπουν ζώα) και γίνεται κι αυτό ένα ακόμη νομοσχέδιο κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της Ολυμπιάδας. Το ζητούμενο όμως δεν είναι η εξαφάνιση των αδέσποτων για δεκαπέντε ημέρες, αλλά ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο, που θα εξασφαλίζει μακρόχρονη λύση στο θέμα.

Ο ρόλος και οι δυνατότητες των σωματείων

            Γύρω από την προστασία των ζώων δραστηριοποιείται ένας μεγάλος αριθμός σωματείων (γύρω στα 100). Τα μέλη τους γνωρίζουν πολύ καλά τι σημαίνει εθελοντισμός και καθημερινά δίνουν κομμάτια από την ψυχή τους στην προσφορά χωρίς αντάλλαγμα, υποκαθιστώντας την πολιτεία στις υποχρεώσεις της. Γι’ αυτό και έχουν συσσωρεύσει πολύτιμη πείρα από τη δράση τους, που τώρα είναι η στιγμή να αξιοποιηθεί και οι λύσεις που προτείνονται να υιοθετηθούν από το επίσημο κράτος.

            Η πρόσφατη μαζική διαμαρτυρία αυτών των ανθρώπων έδειξε ότι πέρα από τη διάθεση και την πείρα, έχουν και δυνατή φωνή και προτάσεις. Έχουν όμως και συσσωρευμένη αγανάκτηση. Γιατί τη βαναυσότητα που είδε και άκουσε ο πολύς κόσμος για το Ζάππειο, όπου η εξόντωση των ζώων ήταν μαζική, τη ζουν καθημερινά και βιώνουν την έντασή της τον τελευταίο καιρό. Είναι κοινό μυστικό ότι σε γειτονιές που πρόκειται να ξεκινήσουν έργα ή μεγάλες οικοδομές, προηγούνται οι φόλες και έπονται οι εκσκαφείς…Ίσως στην Ελλάδα του πολιτισμού και των έργων ο πρωτομάστορας να έχει πολλές γυναίκες.

            Τώρα λοιπόν είναι η στιγμή που όλοι μπορούμε να δείξουμε τη σοβαρότητά μας. Το Υπουργείο να ακούσει τις προτάσεις των σωματείων και των κτηνιάτρων και η τοπική αυτοδιοίκηση να σταθεί απέναντι στις ευθύνες της. Αν δεν γίνει αυτό έγκαιρα, θα φτάσουμε να χαμηλώνουμε τα μάτια όταν οι ειδήσεις της ντροπής θα ξανακάνουν το γύρο του κόσμου. Τουλάχιστον ας αξιοποιήσουμε τη βαρβαρότητα.

Αυγή 4.10.02 «Ποιος είπε ότι τα αδέσποτα δεν ψηφίζουν;»

Περιοδικό «Περί ζώων», έκδοση της Ελληνικής Φιλοζωικής Εταιρείας, Νοέμβριος 2002.         

Η ΑΥΓΗ 22.1.2003