ΟΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΑ. ΤΟ  ΓΟΥΕΣΤΕΡΝ

Δημήτρης Κωστόπουλος

Το Γουέστερν που ίσως να είναι το τελευταίο έπος της βιομηχανικής εποχής, δεν είναι καθαρή μυθοπλασία. Ο κόσμος του γουέστερν είναι ιστορικός. Στις ακτές του Ατλαντικού γεννιόταν ένα έθνος χωρίς ιστορία και το κενό κάλυπτε η παγκόσμια ιστορία που επέστρεφε συμπυκνωμένη. Οι προϊστορικές κοινωνίες των Ινδιάνων, συναντούσαν τον ποιμενικό νομαδικό κόσμο των κτηνοτρόφων και των καουμπόης, οι γαιοκτήμονες έφερναν την αγροτική επανάσταση, ο σιδηρόδρομος το θόρυβο και τον καπνό της ατμομηχανής που προαναγγέλλει την βιομηχανική επανάσταση, πριν τελικά το ιππικό φέρει το σύγχρονο οργανωμένο κράτος και οι τράπεζες τον καπιταλισμό.

Το 1876 όταν έκλειναν 100 χρόνια από την ημέρα της ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών, η χώρα ήταν ουσιαστικά χωρισμένη σε δυο περιοχές που χώριζε ο 98^ος μεσημβρινός. Στα ανατολικά υπήρχαν 31 Πολιτείες με 42 εκατομμύρια κατοίκους και ένα  πυκνό σιδηροδρομικό δίκτυο μήκους 50 χιλιάδων μιλίων. Αντίθετα στα δυτικά υπήρχαν ελάχιστες πόλεις με πληθυσμό πάνω από 5000 κατοίκους.

 Στην Ανατολή μια καθαρά αστική κοινωνία, με τις τράπεζες και τις βιομηχανίες της αυξανόταν ραγδαία δημογραφικά. Περίπου 60 εκατομμύρια έφυγαν από την Ευρώπη για το νέο κόσμο, κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 19^ου αιώνα. Μάλιστα το 1792 θα ξεκινήσει την λειτουργία του και το χρηματιστήριο, σε μια περιοχή που θα πάρει το όνομα της από ένα μανδρότοιχο που κτίστηκε για να κρύβει μια χαβούζα με σκουπίδια (Wall-street). Μακριά στα Δυτικά ( Far West) μια αχανής άγρια έκταση με το δημογραφικό της κενό, ήταν μια πρόκληση. Οι πρόχειρα φτιαγμένες ξύλινες πόλεις μέσα στα απέραντα τοπία των λιβαδιών και των ερήμων, ήταν το έμβρυο ενός πολιτισμού καθημερινής αβεβαιότητας και κινδύνου .

Κάπως έτσι αρχίζει το χρονικό μιας πορείας από την πόλη στην έρημο, με πρωταγωνιστές τους πιονέρους, μοναχικούς ήρωες και τυχοδιώκτες που έχουν χρέος να ενώσουν με τον τηλέγραφο και το τρένο δυο κόσμους μακρινούς, τόσον χωροταξικά όσον και ιστορικά.

Η βιομηχανική  Ανατολή το πρώτο που θα ζητήσει από την άγρια Δύση, είναι η ικανοποίηση των διατροφικών της συνηθειών. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση της άγριας ζωής . Οι μισοάνυδρες αυτές εκτάσεις , είχαν ένα θησαυρό , το γρασίδι που συντηρούσε κάποτε 75 εκατομμύρια βουβάλια.. Η εξολόθρευση τους θα αφήσει ένα βιολογικό κενό. Το γρασίδι ήταν στην διάθεση οποιουδήποτε μηρυκαστικού θα άντεχε στο σκληρό κλίμα της εποχής . Το κενό αυτό καλύφθηκε από το σκληρό λόγκχορν με τα μακριά κέρατα , που δεν είναι παρά η μετάλλαξη των γελαδιών που είχαν φέρει οι πρώτοι άποικοι. Αυτή η ποιμενική κοινωνία και οικονομία στην οποία  το ράντσο ήταν όπως ο φάρος στη θάλασσα, θα στείλει στην πολιτισμένη Ανατολή μέσα σε 20 χρόνια, από το 1867έως το 1887, 5,5 περίπου εκατομμύρια κεφάλια βοδιών.

Κοπάδια και καουμπόης θα κυριαρχήσουν στο χώρο και στις φτηνές εκδόσεις τσέπης που διαβάζονται μανιωδώς, στις ανατολικές λεωφόρους και οδούς με τα ονόματα αριθμών. Τα τεράστια κέρδη των «βαρόνων του βοδιού» είναι το δέλεαρ που θα κουβαλήσει στα δυτικά, εμπόρους και αποίκους σε μια περιοχή που για χρόνια την θεωρούσαν άχρηστη.

Αυτή η πρωτόγονη ηρωική κατάσταση, όπου η γη δεν ανήκει σε κανέναν και κυριαρχεί η νομαδική εκδοχή απονομής δικαιοσύνης, είναι αντίθετη με τους νόμους της Ανατολής. Εκεί η γη έχει και αξία και ιδιοκτήτες. Ο νεαρός λογιστής από το βιομηχανικό Κλήβελαντ που παίρνει το τρένο για την Δύση, ακούει έκπληκτος τους οπλοφόρους συνταξιδιώτες του να διατυπώνουν το εθιμικό δίκαιο της Δύσης «ποτέ δεν εμπιστεύομαι τα λόγια που είναι γραμμένα στο χαρτί».(1) Το μαρκάρισμα με πυρωμένο σίδερο στα ζώα, και μια σφαίρα είναι τα συμβόλαια της Δύσης. Το συρματόπλεγμα εκτός από σύμβολο του τέλους της περιπέτειας, που οδηγεί από τους καουμπόης στους γαιοκτήμονες και από το νομάδα στον γεωργό, γίνεται και το σύμβολο μιας πρώτης επιβολής θεσμοθετημένης τάξης στον κόσμο του Far West.Η σύγκρουση κτηνοτρόφων γαιοκτημόνων που ξέσπασε θα γίνει το κύριο θέμα πολλών ταινιών.( 2)

Η απόπειρα εγκαθίδρυσης του νόμου δικαιώνει τον Μπαζέν(3) «όταν όμως το νεογέννητο καλό δημιουργεί το νόμο με την πρωτόγονη αυστηρότητα του, τότε το έπος γίνεται τραγωδία .» αλλά και τον Κωστή Παπαγιώργη «η φύση που υποτάσσεται στο νόμο, βάζει τη ζωή τα πάνω κάτω.»(4)

1.      Από την ταινία «Ο Νεκρός» του Τζιμ Τζάρμους

2.      Σημαντικότερη από αυτές ήταν το «Χωρίς Συρματοπλέγματα» του Κινγκ Βίκτωρ το 1954

3.      «Το Γουέστερν» Αιγόκερως, Αθήνα 1985 

4.      Κωστή Παπαγιώργη «Ο νομοθέτης που αυτοκτονεί»

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 58, 3/06