ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Προοπτικές εφαρμογής τους στην Ελλάδα

Κ. ΜΠΑΛΑΝΟΣ

Η εκμετάλλευση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) είναι ένα θέμα που από καιρό έχει μπει επιτακτικά στην ημερήσια διάταξη των συζητήσεων για την αντιμετώπιση όχι μόνο του ενεργειακού, αλλά και του οικολογικού προβλήματος της ανθρωπότητας

   Η κατανάλωση ενέργειας αυξάνει, όπως είναι γνωστό, μέρα με τη μέρα, και οι πηγές που την αντλούμε είναι επίσης γνωστό ότι σίγουρα, κάποτε, θα στερέψουν.

Η συνεχώς αυξανόμενη παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας, με την παράλληλη κατακόρυφη αύξηση της τιμής του αργού πετρελαίου δημιούργησαν επανειλημμένα διεθνείς οικονομικές κρίσεις.

Το πόσο γρήγορες είναι οι μεταβολές που συμβαίνουν το βλέπει κανείς αν συγκρίνει την τιμή του αργού πετρελαίου, που στην αρχή της δεκαετίας του 60 βρισκόταν στα 5 περίπου δολάρια το βαρέλι, και σήμερα αγγίζει τα 70. Δηλαδή μέσα σε σαράντα χρόνια είχαμε μια αύξηση κατά 1400 % !:

Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την επικίνδυνη αύξηση των ατμοσφαιρικών ρύπων και την άνοδο της θερμοκρασίας της γης, που είναι αποτέλεσμα της υπέρμετρης παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα από τις καύσεις, οδήγησαν στη σκέψη αξιοποίησης άλλων πηγών ενέργειας.

Με αυτά τα δεδομένα είναι απόλυτα φυσικό η προσοχή να στραφεί προς τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας,

Οι προσπάθειες στράφηκαν, και παραμένουν στραμμένες, στο πως με εφαρμογή της μοντέρνας τεχνολογίας πετυχαίνεται καλύτερη εκμετάλλευση αυτών των πηγών.

Τα αποτελέσματα αυτών των προσπαθειών είναι πράγματι θεαματικά, και γενούν βάσιμες ελπίδες για μια στροφή στην ενεργειακή πολιτική πολλών χωρών.

Έτσι το θέμα ενέργεια έπαψε προ πολλού να απασχολεί μόνο λίγους, ειδικούς, ενδιαφέρει πλέον όλους μας.

Η επικίνδυνη μόλυνση της ατμόσφαιρας, η καταστροφή του προστατευτικού στρώματος όζοντος στην ατμόσφαιρα της γης, η αλλαγή του κλίματος, με τη συνεχή άνοδο της θερμοκρασίας, το λιώσιμο των πάγων στους πόλους, οι φοβερές συνέπειες της ραδιενέργειας, είναι τα αποτελέσματα της σημερινής υπερκατανάλωσης και συχνά αλόγιστης σπατάλης των λεγομένων συμβατικών μορφών ενέργειας, δηλαδή του κάρβουνου, του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και του ουρανίου.

Πέρα όμως από την ανησυχητική διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας, το χαρακτηριστικό στις παραπάνω πηγές ενέργειας είναι, όπως προαναφέραμε ότι δεν αναπαράγονται από τη φύση.

Αυτές σχηματίστηκαν πριν πολλά εκατομμύρια χρόνια, κατά την περίοδο των μεγάλων γεωλογικών ανακατατάξεων της γης, και τα αποθέματα κάποια μέρα θα εξαντληθούν.

Όσον αφορά τη χώρα μας, χρειάζεται να επισημάνουμε το γεγονός, ότι το ελληνικό υπέδαφος  διαθέτει ελάχιστα αποθέματα ενεργειακού πλούτου (κάρβουνο, πετρέλαιο) γεγονός που την υποχρεώνει σε πλήρη εξάρτηση από τις εισαγωγές καυσίμων. 

Η Ελλάδα σήμερα, καλύπτει τις ανάγκες της σε ενέργεια, περίπου κατά το 40% από εγχώριες πηγές,, το υπόλοιπο 60% το εισάγει. Καταλαβαίνει κανείς, πως η εκμετάλλευση των Α.Π.Ε, τόσο για οικονομικούς όσο και οικολογικούς λόγους, δεν είναι μόνο χρήσιμη, αλλά εθνικά αναγκαία.

 Σε αντίθεση με τα παραπάνω αρνητικά χαρακτηριστικά, ως προς τα αποθέματα κάρβουνου και πετρελαίου, θα πρέπει να πούμε, ότι η Ελλάδα γεωγραφικά, όσο και κλιματολογικά, με τη μεγάλη της ηλιοφάνεια και τους σχεδόν συνεχείς ανέμους, κατέχει προνομιακή θέση, και προσφέρει τεράστιες δυνατότητες εκμετάλλευσης  των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Επομένως, οι αντικειμενικές προϋποθέσεις ανάπτυξης των Α.Π.Ε στην Ελλάδα, λαμβανομένης υπ’ όψιν και της μορφολογίας του εδάφους, για λόγους που θα αναφερθούν πιο κάτω, είναι περισσότερο από ευνοϊκές.

 Μορφές Α.Π.Ε

Με το χαρακτηρισμό ΑΠΕ, ή και Ήπιες Μορφές Ενέργειας, εννοούμε εκείνες τις μορφές ενέργειας που η φύση από μόνη της αναπαράγει.

Οι πηγές αυτές είναι οι υδατοπτώσεις, ο άνεμος, ο ήλιος, η γεωθερμία, η θαλάσσια ενέργεια, και τέλος η βιομάζα.

Οι πηγές αυτές δεν είναι φυσικά ούτε νέες ούτε άγνωστες, τουναντίον είναι από τις πρώτες που εκμεταλλεύτηκε ο άνθρωπος.

Ο άνεμος αιώνες φούσκωνε τα πανιά των πλοίων και τα φτερά των ανεμόμυλων.

Το νερό γύριζε τις μυλόπετρες, τα νεροπρίονα, τις νεροτριβές, τους ξυλότορνους και μια σειρά άλλες εγκαταστάσεις που χρειαζόντουσαν συνεχή κίνηση.

Ο ήλιος έδωσε με τις ακτίνες του τη δύναμη στον Αρχιμήδη να κατακάψει τα πλοία των Ρωμαίων.

Νέο, και διαφορετικό σ’ όλα αυτά, είναι το γεγονός ότι η εφαρμογή μοντέρνων τεχνολογιών κάνουν τις πηγές αυτές πολύ αποδοτικότερες και εύχρηστες σε σύγκριση με παλαιότερες εποχές.

Θα επιχειρήσουμε στη συνέχεια, με μεγάλη συντομία, και όσο πιο απλά γίνεται,- μια πρώτη παρουσίαση-γνωριμία με τις κυριότερες από αυτές τις πηγές ενέργειας.

Με μια άλλη πηγή «καθαρής» ενέργειας, το υδρογόνο, που βρίσκεται στο στάδιο της έρευνας, θα ασχοληθούμε σε ένα από τα επόμενα τεύχη.

 Υδατοπτώσεις

Για να πάρουμε ενέργεια από το νερό θα πρέπει αυτό να πέφτει από ένα υψηλότερο επίπεδο σε άλλο χαμηλότερο. Φυσικά, όσο μεγαλύτερη είναι η ποσότητα του νερού και η υψομετρική διαφορά, τόσο μεγαλύτερη είναι και η ενέργεια που παίρνουμε.

Η εκμετάλλευση των υδατοπτώσεων άρχισε να εφαρμόζεται από πολλούς αιώνες πριν. Οι γραφικοί νερόμυλοι για το άλεσμα της σοδιάς, οι νεροτριβές για την επεξεργασία των υφαντών, που ακόμα και σήμερα συναντάμε στην ελληνική επαρχία, και μια σειρά άλλων εφαρμογών που προαναφέραμε, αποτελούν ζωντανή μαρτυρία για τη δύναμη των υδάτων.

Σήμερα, κύρια χρήση των υδατοπτώσεων είναι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η τεχνική στον τομέα αυτόν έχει σημειώσει τεράστια άλματα. Γιγαντιαία υδροηλεκτρικά εργοστάσια χτίστηκαν και χτίζονται παντού όπου οι συνθήκες προσφέρονται. Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια μεταφέρεται με τη βοήθεια της τεχνικής των πολύ υψηλών τάσεων, ακόμα και χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, για να φτάσει στους καταναλωτές.

Τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια χαρακτηρίζονται από απουσία ατμοσφαιρικών ρύπων, πολύ μικρό κόστος παραγωγής, σχετικά απλή ρύθμιση, ταχεία προσαρμογή στο συνεχώς μεταβαλλόμενο φορτίο και απεριόριστη διάρκεια ζωής. 

Το πρώτο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο κατασκευάστηκε το 1880 στο Northumberland της Αγγλίας. Σήμερα, οι υδατοπτώσεις αποτελούν την κυριότερη πηγή ανανεώσιμης ενέργειας που αξιοποιείται.

Υπάρχουν χώρες, πλούσιες σε υδατοπτώσεις, που καλύπτουν τις ανάγκες τους σε ηλεκτρική ενέργεια κατά μεγάλο μέρος, ή σχεδόν αποκλειστικά από αυτές. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε μερικές.

 Νορβηγία 99,3 %  Καναδάς 63 %, Ουρουγουάη 99 %, Παραγουάη 99,92 %, Ζαΐρ 97 %, Βραζιλία 82.7 % Γκάνα 95 %, Γκαμπόν 65,5 %. Παναμάς 63 %, Καμερούν 63 %, Αυστρία 67,2 %.

Ο μεγαλύτερος υδροηλεκτρικός σταθμός σήμερα, βρίσκεται στην Κίνα, στον ποταμό Jangtsekiang με ισχύ 18200 Μεγαβάτ. ( 1 Μεγαβάτ = 1000 Κιλοβάτ).

Στην Ελλάδα το ποσοστό κάλυψης των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια από υδατοπτώσεις. ανέρχεται στο 3,8% Λειτουργούν 23 υδροηλεκτρικοί σταθμοί με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 3302,4 Μεγαβάτ.

Δυνατότητες αύξησης των υδροηλεκτρικών σταθμών υπάρχουν ακόμα αν και περιορισμένες. Περισσότερα περιθώρια υπάρχουν για μονάδες σχετικά μικρής ισχύος που δεν πρέπει ούτε αυτές να μείνουν ανεκμετάλλευτες.

X

 Άνεμος  (Αιολική ενέργεια)

 Η ενέργεια του ανέμου στην Ελλάδα έχει επικρατήσει να ονομάζεται Αιολική, από τον θεό των ανέμων, τον Αίολο.

Η αιολική ενέργεια είναι η μεγάλη πηγή που η τεχνολογία εδώ και μερικές δεκαετίες προσπαθεί να αξιοποιήσει. Δεν πρόκειται για την κίνηση των κλασικών ανεμόμυλων ή αντλιτικών συγκροτημάτων, αλλά για τη μετατροπή αυτής της κινητικής ενέργειας σε ηλεκτρική.

Τα αποτελέσματα των προσπαθειών αυτών μπορεί να χαρακτηριστούν θεαματικά. Η αρχή έγινε με ανεμογεννήτριες μερικών δεκάδων Βατ, για να φτάσουμε σήμερα σε ανεμογεννήτριες που η ισχύς τους ξεπερνάει το ένα Μεγαβάτ (1.000.000 Βατ).

Διανύουμε μια περίοδο σταθερής και πολύ ενθαρρυντικής ανάπτυξης συστημάτων ηλεκτροπαραγωγής, με βάση την αιολική ενέργεια.. Από τα Αιολικά Πάρκα (δηλαδή την εγκατάσταση πολλών ανεμογεννητριών σε ένα μέρος) της Καλιφόρνιας, μέχρι τις μικρές μονάδες στις στέπες της Μογγολίας, οι ανεμογεννήτριες και τα αιολικά πάρκα  ξεφυτρώνουν κυριολεκτικά σαν μανιτάρια σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης.

 Παγκοσμίως σήμερα, την πρωτοπορία στην έρευνα, ανάπτυξη αλλά και εγκατάσταση ανεμογεννητριών κατέχει η Ευρώπη, με ένα σχετικό προβάδισμα της Γερμανίας, ακολουθούμενης από τη Δανία και την Ισπανία.

            Στις χώρες της Ε.Ε. έχουμε:

Ετήσια ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας κατά 38 %

Πάνω από 25,000 Μεγαβάτ εγκατεστημένη ισχύ.

Συνεχή πτώση τιμών και άνοιγμα νέων αγορών.

Η Ελλάδα, με φορέα τη ΔΕΗ, είχε κάνει στη δεκαετία του 80 και μέχρι το 1993 σημαντικά βήματα στην εκμετάλλευση των ΑΠΕ και κατείχε τότε την τρίτη θέση στην Ευρώπη. Από το 1994 και σχεδόν μέχρι το 2000, για λόγους που μας είναι άγνωστοι, οι δραστηριότητές της έπεσαν κατακόρυφα.

Στις αρχές του 2004, η Ελλάδα είχε εγκατεστημένη ισχύ σε ανεμογεννήτριες μόλις 410 Μεγαβάτ, η Γερμανία, με αποθέματα κάρβουνου για 150 χρόνια ακόμα, είχε την ίδια εποχή 15.000 Μεγαβάτ.

Η εγκατεστημένη ισχύς των ανεμογεννητριών στην Ελλάδα αντιστοιχεί στο 0,3 % της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος της ΔΕΗ και συνεισφέρουν μόλις κατά 0,03 % στη συνολική ηλεκτροπαραγωγή της. Συγκριτικά, η Δανία λόγου χάριν, καλύπτει με ανεμογεννήτριες, το 10 % των αναγκών της σε ενέργεια, και προγραμματίζει μέχρι το 2008 να το ανεβάσει στο 15 %.

  Ηλιακή ενέργεια  (Φωτοβολταϊκή)

Ο Ήλιος είναι στην ουσία η γενεσιουργός αιτία όλων των μορφών ενέργειας πάνω στη Γη. Εδώ θα αναφερθούμε στην απευθείας εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας όπως αυτή φτάνει υπό μορφή ακτινοβολίας καθημερινά σε εμάς..

Οι ειδικοί υπολογίζουν πως αν είχαμε τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούμε το 6 % της ηλιακής ενέργειας, θα μπορούσαμε να καλύψουμε όλες τις ενεργειακές ανάγκες της γης.

Μια μορφή εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας είναι η απευθείας μετατροπή της σε θερμότητα. Είναι γνωστά σε όλους μας τα ηλιακά θερμοσίφωνα που τροφοδοτούν τα σπίτια με ζεστό νερό. Αυτή η μορφή είναι αρκετά διαδεδομένη στην Ελλάδα, υπάρχουν όμως τεράστια περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης και διάδοσης τους. Στη χώρα μας υπάρχει ακόμη η δυνατότητα, με την ηλιακή ενέργεια και με καλή θερμομόνωση, να υποβοηθήσουμε ή ακόμα και να υποκαταστήσουμε τη θέρμανση με άλλα μέσα.

Άλλη μια μορφή που βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη, είναι η μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική (Φωτοβολταϊκή Ενέργεια). Αυτό πετυχαίνεται με ειδικούς συλλέκτες, που η βάση τους είναι διάφορα ημιαγωγά υλικά όπως το πυρίτιο, το αρσενούχο γάλλιο και άλλα. Τα στοιχεία αυτά έχουν την ιδιότητα να μετατρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία απ’ ευθείας σε ηλεκτρικό ρεύμα.

Η μέθοδος αυτή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είναι σχετικά νέα και έχει ακόμα υψηλό κόστος κατασκευής των συλλεκτών. Η πρόοδος όμως που σημειώνεται στον συγκεκριμένο τομέα είναι θεαματική. Ο βαθμός απόδοσης (Wirkungsgrad) αυτών των στοιχείων έχει βελτιωθεί τόσο που από 10-12 % που ήταν πριν μερικά μόλις χρόνια, έχει ήδη ξεπεράσει το 30 %. Το κόστος παραγωγής συνεχώς μειώνεται, και ο αριθμός πωλήσεων αυτών των συλλεκτών αυξάνεται σταθερά κατά 15 % το χρόνο.

Ευρεία χρήση αυτής της πηγής ενέργειας γίνεται σε μεμονωμένες κατοικίες που βρίσκονται μακριά από το δίκτυο, σε σταθμούς αναμετάδοσης, σε σημαδούρες, παρκόμετρα, ρολόγια και αποτελεί τη μοναδική πηγή ηλεκτρικής ενέργειας των δορυφόρων και των διαστημικών σταθμών.

Με τη συνεχή αύξηση της τιμής του πετρελαίου, σε συνδυασμό με τη μείωση του κόστους των φωτοβολταϊκών και τη σημαντικότατη βελτίωση του βαθμού απόδοσης τους, η εγκατάσταση τους άρχισε να γίνεται ενδιαφέρουσα.

Το 2003 εγκαινιάστηκε ο μεγαλύτερος μέχρις τότε φωτοβολταϊκός σταθμός του κόσμου, στο Hemau κοντά στο Regensburg. Ο σταθμός αυτός έχει 828 συλλέκτες και μεγίστη ισχύ σχεδόν τέσσερα Μεγαβάτ. Στη Γερμανία οι φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις ξεπερνούν τις 500.000.

  Γεωθερμική Ενέργεια

Η γεωθερμική ενέργεια με τη μορφή θερμότητας σχηματίζεται στο εσωτερικό του φλοιού της γης από τη διάσπαση ραδιενεργών στοιχείων.

Η θερμότητα αυτή μέσω υδάτινων πόρων, ή άλλων αγωγών θερμότητας φτάνει στην επιφάνεια υπό μορφή ατμών ή θερμού ύδατος (Γκέϊζερ) Σε πολλές περιπτώσεις φτάνουμε στα θερμά  στρώματα με γεωτρήσεις μέχρι και 4500 μέτρων βάθους.

Η πρώτη χρήση αυτής της μορφής ενέργειας για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος έγινε το 1904 στην Τοσκάνα της Ιταλίας και συγκεκριμένο εργοστάσιο λειτουργεί μέχρι σήμερα..

Στην Ισλανδία η γεωθερμική ενέργεια χρησιμοποιείται τόσο για την παραγωγή ρεύματος, όσο και για τη θέρμανση.

Το μεγαλύτερο γεωθερμικό εργοστάσιο στον κόσμο βρίσκεται στη βόρεια Καλιφόρνια, όπου με 1400 Μεγαβάτ ισχύ τροφοδοτεί με ρεύμα το μεγαλύτερο τμήμα του Σαν Φραγκίσκο.

  Θαλάσσια ενέργεια.

Η ενέργεια που εμπεριέχεται στην κίνηση των θαλασσίων υδάτων βρίσκεται σήμερα στο στάδιο της εντατικής έρευνας για την εξεύρεση οικονομικών τρόπων εκμετάλλευσης τους.

Από το 1966 λειτουργεί στο Saint-Malo, στη Βρετάνη της Γαλλίας, ένα εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής, με βάση την παλιρροιακή κίνηση της θάλασσας και έχει ισχύ 240 Μεγαβάτ, με πολύ ενθαρρυντικά μέχρι τώρα αποτελέσματα.

Οι έρευνες και τα πειράματα που γίνονται στον τομέα αυτόν δεν αφορούν μόνο τα παλιρροιακά ρεύματα, αλλά κάθε μορφή κίνησης των θαλασσίων υδάτων.

Στην Αγγλία γίνονται δοκιμές εκμετάλλευσης των υποθαλάσσιων ρευμάτων που δεν έχουν σχέση με τις παλίρροιες, ενώ αλλού πειραματίζονται με την επιφανειακή διακύμανση της θάλασσας.

 Βιομάζα

Βιομάζα είναι το σύνολο των οργανικών υλικών μιας περιοχής. Όταν αναφερόμαστε σε ενέργεια από βιομάζα εννοούμε κυρίως το φυτικό κόσμο και την ενέργεια που αποκομίζουμε από την καύση, την απόσταξη ή την αποσύνθεση αυτών των υλικών. Στην ομάδα της βιομάζας συγκαταλέγεται επίσης η κοπριά των ζώων.

Τα ξύλα, σε πολλές χώρες του κόσμου αποτελούν ακόμη, με την απ’ ευθείας καύση τους, την πρώτη ύλη θερμικής ενέργειας.

Από το φυτικό κόσμο προέρχονται επίσης ορισμένα υγρά καύσιμα. Έτσι στη Βραζιλία χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό σαν καύσιμο κίνησης το οινόπνευμα που εξάγεται από τα ζαχαροκάλαμα (Μεθυλική Αλκοόλη ή Μεθανόλη). Στην Ευρώπη είναι γνωστό το Βιοντίζελ και εξάγεται από τα γογγύλια (Rapsöl).

Σε αέριο μορφή κερδίζουμε ενέργεια από τη βιομάζα με την αποσύνθεση φυτών και χόρτων καθώς και από τη ζύμωση της κοπριάς. Το καύσιμο αέριο που παράγεται αποτελείται κυρίως από μεθάνιο.

Η αέριος μορφή ενέργειας από τη βιομάζα φαίνεται να κερδίζει συνεχώς έδαφος, πρώτο γιατί μπορεί να παραχθεί σχεδόν σε όλες τις χώρες και δεύτερο γιατί η διαδικασία παραγωγής της είναι σχετικά απλή. Στον τομέα της βιομάζας, Ολλανδία, Κίνα, Μεγάλη Βρετανία,, Γαλλία, Ιταλία, Δανία, Σουηδία και Φιλανδία, έχουν κάνει σημαντικές προόδους.

Η ενέργεια που κερδίζουμε από τη βιομάζα σε οποιαδήποτε μορφή (στερεά, υγρή, αέρια ) διαφέρει από τις προηγούμενες που αναφέραμε σε δύο βασικά χαρακτηριστικά.

Πρώτα, μπορεί να αποθηκευτεί, να συσκευαστεί, να μεταφερθεί και να χρησιμοποιηθεί από τροχοφόρα ή πλωτά μέσα, ενώ για να αποδώσει έργο, περνά από το στάδιο της καύσης, άρα και αυτή ρυπαίνει σε ένα βαθμό το περιβάλλον.

Εναποθήκευση της Ενέργειας

Ο τρόπος εκμετάλλευσης των υδάτινων πόρων και η μέθοδος μετατροπής της κινητικής τους ενέργειάς σε ηλεκτρική, μπορεί να πούμε ότι έχει φτάσει σε ένα πολύ ικανοποιητικό επίπεδο ωριμότητας.

Για τις άλλες δύο μορφές, δηλαδή την αιολική και την ηλιακή ενέργεια, δεν μπορούμε να ισχυριστούμε το ίδιο. Βρισκόμαστε ακόμα σε ένα αρχικό μεν, αλλά σημαντικά προχωρημένο στάδιο. Εδώ απομένουν να γίνουν, και θα γίνουν ακόμα πολλά. Είναι γεγονός ότι η πρόοδος που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια είναι εντυπωσιακή και πολύ ενθαρρυντική.

 Ας προσπαθήσουμε τώρα να δούμε γιατί ο ήλιος και ο άνεμος, οι δυο αυτές μορφές στις οποίες η επιστήμη στηρίζει πολύ μεγάλες ελπίδες, εμφανίζουν ιδιαίτερα προβλήματα και πως μπορεί κανείς να τα αντιμετωπίσει.

Τόσο η αιολική, όσο και η ηλιακή ενέργεια, παρουσιάζουν χαμηλή πυκνότητα σε σύγκριση με το κάρβουνο και το πετρέλαιο. Δηλαδή, για να πάρουμε ενέργεια από αυτές τις πηγές χρειαζόμαστε μεγάλη επιφάνεια πτερυγίων και υψηλούς πύργους, για τις ανεμογεννήτριες, ή αντίστοιχα μεγάλη επιφάνεια συλλεκτών. για την ηλιακή ενέργεια.

Οι δύο αυτές μορφές ενέργειας, όπως είναι, δηλαδή στην πρωτογενή τους μορφή, ούτε αποθηκεύονται ούτε μεταφέρονται. Δεν έχουν σταθερή ένταση ούτε μόνιμη παρουσία. Ο ήλιος για παράδειγμα δεν φωτίζει τη νύχτα, είναι δυνατός το μεσημέρι και αδύνατος το πρωί και το βράδυ, έντονος το καλοκαίρι και χλιαρός το χειμώνα, ενώ συχνά καλύπτεται από σύννεφα.

Ο άνεμος πάλι έχει μεγάλα σκαμπανεβάσματα στην έντασή του, καθώς κυμαίνεται από την πλήρη άπνοια μέχρι και τον τυφώνα.

 Καταλαβαίνει κανείς ότι με τόσες διακυμάνσεις, και αστάθμητους παράγοντες, δεν είναι δυνατόν να εξασφαλίσουμε σταθερή παροχή ρεύματος.

Παρ’ όλα όμως αυτά τα δυσμενή χαρακτηριστικά, υπάρχουν λύσεις αξιόπιστες και δοκιμασμένες. Τα

Υβριδικά Συστήματα

 Ο συνδυασμός δύο ή και περισσοτέρων ΑΠΕ, με τη βοήθεια ενός ενδιάμεσου αποθηκευτήρα ανταποκρίνεται θετικά στις απαιτήσεις μας για σταθερό ρεύμα. Οι μικτές αυτές μονάδες ονομάζονται Υβριδικά Συστήματα. Mε τα υβριδικά συστήματα επιδιώκουμε η μία πηγή να αναπληρώνει την άλλη, ο δε αποθηκευτήρας να συγκρατεί την ενέργεια που περισσεύει στις ώρες της χαμηλής ζήτησης και να την επιστρέφει στις ώρες αιχμής

Μικρές υβριδικές μονάδες αποτελούνται συνήθως από ανεμογεννήτρια, φωτοβολταϊκό συλλέκτη και μπαταρίες. Αυτές οι μονάδες λειτουργούν αυτόνομα, με πολύ καλά αποτελέσματα, τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα.

 Ένα επόμενο στάδιο είναι η προσθήκη στο παραπάνω σύστημα και ντηζελογεννήτριας, τόσο για μεγαλύτερη ασφάλεια όσο και για μεγαλύτερη ισχύ, καθώς όπως είναι γνωστό, οι μπαταρίες έχουν περιορισμένη χωρητικότητα. Ένας τέτοιος σταθμός στην Ελλάδα, λειτουργεί σήμερα στην Κύθνο.

 Το επόμενο βήμα είναι ο συνδυασμός Αιολικού Πάρκου, Φωτοβολταϊκού Πάρκου, και Υδροηλεκτρικού Σταθμού. αναστρέψιμης λειτουργίας.

 Αυτού του τύπου Υβριδικοί Σταθμοί λειτουργούν τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και στην Ευρώπη. Για παράδειγμα, ένας τέτοιος σταθμός, με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα, λειτουργεί ήδη από το 1994, στο Geestacht κοντά στο Αμβούργο.

 Στην Ελλάδα από ότι είναι γνωστό, γίνεται μελέτη για έναν σταθμό αυτού του τύπου στη Ικαρία.

 Στην εύλογη παρατήρηση ότι ενώ διαθέτουμε αέρα και ήλιο, δεν έχουμε αρκετά ποτάμια, πρέπει να πούμε δυο λόγια. Ένας Υδροηλεκτρικός Σταθμός Αναστρέψιμης Λειτουργίας, αποτελείται από δύο τεχνητές υδατολίμνες, κατασκευασμένες με υψομετρική διαφορά μεταξύ τους, ένα αντλιοστάσιο, και υδροηλεκτρικό σταθμό. Έτσι τις ώρες που υπάρχει περίσσευμα ηλεκτρικής ενέργειας από θερμοηλεκτρικά εργοστάσια, αιολικά, ή φωτοβολταϊκά πάρκα, λειτουργεί το αντλιοστάσιο ανεβάζοντας το νερό από την κάτω υδατολίμνη στην επάνω. Το νερό αυτό στις ώρες αιχμής κινεί τις τουρμπίνες του υδροηλεκτρικού σταθμού και καταλήγει ξανά στην κάτω υδατολίμνη. Δηλαδή μπορούμε να πούμε ότι το συγκρότημα αυτό στην πράξη λειτουργεί σαν μια τεράστια μπαταρία ρεύματος.

 Τέτοιου είδους σταθμοί είναι γνωστοί και λειτουργούν από πολλά χρόνια τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, ο υδροηλεκτρικός σταθμός της Σφηκιάς στον Αλιάκμονα, ισχύος 300 Μεγαβάτ, καθώς και του Θησαυρού στον ποταμό Νέστο, επίσης 300 Μεγαβάτ, εντάσσονται στην κατηγορία αυτών των σταθμών. Εδώ, θα πρέπει να τονίσουμε ότι η μορφολογία του ελληνικού εδάφους είναι σχεδόν παντού πρόσφορη για την εγκατάσταση τέτοιων συγκροτημάτων.

Αν λάβουμε υπ’ όψη μας το θαυμάσιο αιολικό δυναμικό και τη σχετικά μεγάλη ηλιοφάνεια της Ελλάδας από τη μια πλευρά, το υψηλό κόστος παροχής ηλεκτρικής ενέργειας από την άλλη, αν υπολογίσουμε ότι μόνο από την ηλεκτροδότηση των νησιών του Αιγαίου, με συμβατικά μέσα όπως γίνεται τώρα, η ΔΕΗ, (επειδή η ενιαία τιμή πώλησης κάθε κιλοβατώρας είναι χαμηλότερη από το κόστος), έχει παθητικό πάνω από 200 εκατομμύρια Ευρώ το χρόνο και μάλιστα με ανοδική τάση, η εκμετάλλευση των ΑΠΕ εμφανίζεται ως πραγματική πρόκληση..

  Tα υβριδικά συστήματα αποτελούν απάντηση και εναλλακτική λύση που θα μετατρέψει τη σημερινή ζημιογόνο δραστηριότητα της ΔΕΗ σε κερδοφόρα. Η εξοικονόμηση κάθε λίτρου εισαγόμενου καυσίμου συνιστά κέρδος για την εθνική οικονομία και το περιβάλλον.

 Οι ΑΠΕ είναι για την Ελλάδα μια αστείρευτη πηγή πλούτου που την έχουμε αξιοποιήσει ελάχιστα. Αν μάλιστα συνδυαστούν, ιδιαίτερα στα νησιά, με την αφαλάτωση και την υδροδότηση, προκύπτει πολλαπλό κέρδος.

 Η εκμετάλλευση των ΑΠΕ δεν είναι σίγουρα έργο βιτρίνας και εντυπωσιασμού, είναι σχεδιασμός μακράς πνοής, που θα συμβάλει μόνιμα και θετικά στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

 Για να είμαστε δε επίκαιροι, μιας που όλα περιστρέφονται γύρω από την οικονομία,, πρόκειται για μια από τις πιο κερδοφόρες επενδύσεις εθνικού κεφαλαίου.

 Η Ελλάδα δεν είναι μόνον γεωγραφικά μια σχεδόν ιδανική χώρα για την αξιοποίηση των ΑΠΕ, διαθέτει επίσης ένα πολύ αξιόλογο επιστημονικό και τεχνικό ανθρώπινο δυναμικό, εξοικειωμένο με το θέμα, και γνώστη του όλου προβληματισμού. Εκείνο που μοιάζει να λείπει, είναι η βούληση της πολιτείας. Η πληροφόρηση του κόσμου παραμένει ελλιπέστατη, ενώ η παραπληροφόρηση (εσκεμμένη;) είναι αρκετά διαδεδομένη. Τα διαπλεκόμενα με την υπάρχουσα κατάσταση συμφέροντα, αποδεικνύονται ισχυρά, και αντιδρούν με κάθε δυνατό τρόπο στην εκμετάλλευση των ΑΠΕ.

 Όσο για την ισχύουσα νομοθεσία και γραφειοκρατία αποτελούν τροχοπέδη στην ανάπτυξη αυτών των πηγών ενέργειας. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές έρευνες, για την εγκατάσταση μιας ανεμογεννήτριας απαιτείται η σύμφωνη γνώμη κάπου σαράντα διαφορετικών φορέων, και χρόνος όχι μικρότερος των δυο ετών!!. Θα πρέπει το σύνολο του πολιτικού κόσμου να αναθεωρήσει την μέχρι τώρα αδιάφορη στάση του προς ένα θέμα μείζονος οικονομικής και οικολογικής σημασίας.

 Απαιτείται ένα κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο, εξεύρεση πόρων (η ΕΕ χρηματοδοτεί) ώστε να σχεδιαστεί πρόγραμμα δράσης στο οποίο θα εντάσσονται όλες οι μορφές αξιοποίησης των ΑΠΕ.

 Ένας τέτοιος σχεδιασμός, θα ξεκινάει από τα νησιά,- γιατί εκεί υπάρχουν και οι μεγαλύτερες ανάγκες,- για θα  καλύπτει ολόκληρη τη χώρα.

 Εφόσον υπάρξει ο σωστός και μελετημένος σχεδιασμός, η Ελλάδα, σε λίγο μόνο καιρό, από την ουρά που είναι, μπορεί να βρεθεί στις πρώτες θέσεις των τεχνικών εξελίξεων. Κάτι τέτοιο συνεπάγεται τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, με τη δυνατότητα να κατασκευάζονται στην Ελλάδα τα περισσότερα τμήματα των συγκροτημάτων και την ευκαιρία να εξάγουμε όχι μόνο τεχνογνωσία αλλά και εξοπλισμό. Ακόμη ένα σημαντικό όφελος για την εθνική οικονομία.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 58, 3/06