Μερικές επισημάνσεις για την επιχείρηση των Βέλγων στα Μάταλα

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Τον τελευταίο καιρό το ενδιαφέρον του κόσμου στη Μεσσαρά έχει μονοπωλήσει -εκτός από το σχεδιαζόμενο λιμάνι των Κινέζων στο Τυμπάκι- και η τουριστική επένδυση στα Μάταλα, από την βελγική εταιρία Green Well, σε δημόσια, προστατευόμενη και δασική έκταση.

Το σχέδιο περιλαμβάνει την πώληση και την ενοικίαση γης στην περιοχή «Κόκκινη Άμμος» και «(Αμ)μούδια» που βρίσκονται νοτίως του όρμου των Ματάλων. Πιο συγκεκριμένα, περιλαμβάνει την αγορά 400 περίπου στρεμμάτων δημόσιας γης προς 3.500 € το στρέμμα. όπου θα κατασκευαστούν 360 εξοχικές κατοικίες. Επίσης την μακροχρόνια ενοικίαση άλλων 2000 στρεμμάτων γης και την κατασκευή ενός γηπέδού γκολφ 18 και ενός 9 οπών, καθώς και ενός ξενοδοχείου 1500 κλινών, ενός κέντρου θαλασσοθεραπείας 200 θέσεων, ενός συνεδριακού χώρου 500 θέσεων, αθλητικών εγκαταστάσεων και θεματικού πάρκου. Η περιοχή διαθέτει πολύ σημαντική φρυγανική και μακία βλάστηση και αποτελεί οικότοπο προτεραιότητας καθώς βρίσκεται εντός των ορίων του Δικτύου Φύση-Natura 2000 με κωδικό GR4310004. Ήταν χαρακτηρισμένη ως δασική ενώ τώρα επιχειρείται να χαρακτηριστεί ως χορτολιβαδική.

Οι επιπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή των Αστερουσίων θα είναι ανυπολόγιστες από τη στιγμή που αυτή η μεγάλης κλίμακας επέμβαση σχεδιάζεται σε περιοχή που δεν διαθέτει τους ανάλογους πόρους (κυρίως νερό και έδαφος αλλά και ενέργεια) για να την στηρίξει και που διεκδικούνται τώρα από άλλες ανταγωνιστικές χρήσεις που είναι απόλυτα εξαρτημένες από τους πόρους αυτούς. Οι εξαιρετικά αυξημένες ανάγκες των γηπέδων γκολφ και των άλλων εγκαταστάσεων σε νερό και έδαφος δεν μπορούν να συμβιβαστούν με τα ημιξηρικά χαρακτηριστικά μιας περιοχής η οποία, όπως είναι διεθνώς αναγνωρισμένη, βρίσκεται σε «πολύ υψηλό κίνδυνο ερημοποίησης».

Η σχεδιαζόμενη επένδυση δεν αποτελεί ήπια μορφή ανάπτυξης, αλλά τον χειρότερο τύπο ανάπτυξης, αυτόν της εκτεταμένης οικοδομικής δραστηριότητας σε προστατευόμενες περιοχές, ο οποίος ακόμα και αν επιχειρείται να περιβληθεί με τον μανδύα της νομιμότητας από «ειδικά χωροταξικά σχέδια» που εξαγγέλλονται, στερείται ουσιαστικής λογικής, ηθικής βάσης και περιβαλλοντικού ερείσματος. Το ζητούμενο τόσο χρόνια από όλες τις αναπτυξιακές μελέτες είναι ένας ήπιος τρόπος ανάπτυξης, με γνώμονα την προστασία της πολιτισμικής και φυσικής φυσιογνωμίας και ιδιαιτερότητας της ευρύτερης περιοχής Αστερουσίων και Μεσσαράς.

Άμεση προτεραιότητα, πριν από οποιουδήποτε τύπου επένδυση είναι να γίνουν επιτέλους οι προβλεπόμενες Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες και να συσταθούν οι Φορείς Διαχείρισης σε όλες τις περιοχές του Δικτύου Φύση-Natura θεσμοθετημένες με Προεδρικά Διατάγματα (πριν αρχίσουν τα πρόστιμα της Ε.Ε.).

Όπως έχει επισημάνει εδώ και πολλά χρόνια ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μεσσαράς, τα ιστορικά, αρχαιολογικά και περιβαλλοντικά γνωρίσματα αυτής της περιοχής την κατατάσσουν στις σπουδαιότερες από αρχαιολογικής πλευράς και τοπικού κάλλους στην Ελλάδα. Η επένδυση των Βέλγων μόνο υποβάθμιση μπορεί να συνεισφέρει.

Υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες ως προς το νομότυπο της όλης διαδικασίας παραχώρησης και εκποίησης δημόσιας γης, καθώς προωθείται χωρίς τη διενέργεια διαγωνισμού. Ακόμα και αν εξαιρέσουμε προς στιγμήν τους παράγοντας περιβάλλον, συνταγματικό δίκαιο, χωροταξία, κ.ά., ποιος μπορεί να εγγυηθεί ότι η πρόταση των Βέλγων είναι η καλύτερη προσφορά που μπορούμε να έχουμε για μια τέτοιου είδους αξιοποίηση της περιοχής;

Πρόκειται για παραχώρηση δημόσιου πλούτου με τα χαρακτηριστικά πολιτικής διευκόλυνσης αποικιακού τύπου όπως η ταχεία και αδιαφανής διαδικασία, οι διοικητικές διευκολύνσεις (αποχαρακτηρισμοί, φωτογραφικές πολιτικές αποφάσεις κ.ά.), ο μηδενικός έλεγχος από την τοπική κοινωνία και η γελοιοποίηση των δικαιοδοσιών ελέγχου που έχουν δοθεί στις αρμόδιες αρχές.

Το άμεσο οικονομικό όφελος από τη σχεδιαζόμενη επένδυση είναι ελάχιστο, τα μακροπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα οφέλη είναι αμφισβητήσιμα, ενώ η τύχη της επένδυσης θα κρίνεται από τις συγκυρίες και τις μεταβολές της διεθνούς αγοράς. Το όλο εγχείρημα μπορεί ανά πάσα στιγμή να λάβει τη μορφή ενός real estate χρηματιστηρίου μεταπώλησης γης. Τα κέρδη θα καρπωθούν, βέβαια, αυτοί που σήμερα παρουσιάζονται ως υποψήφιοι αγοραστές της δημόσιας γης σε εξευτελιστικές, μάλιστα, τιμές. Επιχειρείται να μεταφυτευθεί στην Κρήτη το μοντέλο ανάπτυξης της Μαγιόρκα που έχει αλωθεί και εξαρτηθεί από το μεγάλο κεφάλαιο.

Η επιχείρηση των Βέλγων θα λειτουργήσει σύμφωνα με τις προδιαγραφές της, δηλ. ως κλειστό οικονομικό σύστημα (ενσταυλισμένος τουρισμός), που εξάγει το κέρδος αντί να το επανεπενδύει στην εσωτερική οικονομία της Κρήτης.

Οι θέσεις εργασίας που προτείνονται βρίσκονται στον αντίποδα της οικονομικής κατάστασης στην περιοχή που γνωρίζει μια από τις υψηλότερες κερδοφορίες στην Ελλάδα. Πρόκειται για ανειδίκευτη, χαμηλά αμειβόμενη, ελλιπώς ασφαλιζόμενη, εποχιακή και μετακινούμενη εργασία του ντόπιου πληθυσμού.

Εμείς λέμε:

- Δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη με τον ντόπιο πληθυσμό αποκλεισμένο από το δικαίωμα λόγου σε σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον του.

Και ρωτάμε:

- Πόσο θετική οικονομικά μπορεί να είναι μια ανάπτυξη που εκποιεί κεφαλαιώδεις πόρους - όπως τη γη και το νερό στο βωμό του πρόσκαιρου κέρδους;

- Πόσο θετική οικονομικά μπορεί να είναι μια «ανάπτυξη» που συσσωρεύει κέρδη σε λίγους και προβλήματα σε πολλούς;

- Μπορεί μια Δημοτική Αρχή να αποφασίζει για την αλλαγή χρήσης γης και την τροποποίηση της φυσιογνωμίας ενός Προστατευόμενου Ευρωπαϊκού Οικότοπου;

- Πως είναι δυνατόν κάτι τέτοιο να επιχειρείται χωρίς καν να έχουν παρουσιαστεί και κριθεί δημοσίως μελέτες περιβαλλοντικές, οικονομικές, κοινωνιολογικές, κ.ά.;

Η μελλοντική αναπτυξιακή πορεία της Ελλάδας εξαρτάται από την προστασία και τη διαχείριση στρατηγικών φυσικών πόρων, όπως το έδαφος και το νερό. Οι πόροι αυτοί είναι θεμελιώδεις και δεν πρέπει να παραχωρούνται απερίσκεπτα.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 56, 1/06