Tanay Sidki Uyar

Συνέντευξη στη Βάσω Κανελλοπούλου

Ο κ. Uyar, είναι ηλεκτρολόγος μηχανολόγος, που σε πρώτη φάση ειδικεύτηκε στην πυρηνική τεχνολογία. Σήμερα διδάσκει στο πανεπιστήμιο του Μαρμαρά (Κων/πολη), στον τομέα Ενέργειας, θέματα σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ). Είναι στέλεχος του κόμματος της Ελευθερίας και Αλληλεγγύης και εθνικός συντονιστής δικτύου 150 μη κυβερνητικών οργανώσεων που ασχολούνται με το περιβάλλον. Είναι επίσης πρόεδρος του Eurosolar  Τουρκίας. Τον συναντήσαμε στη Γλυφάδα τον περασμένο Νοέμβριο όταν επισκέφθηκε τη χώρα μας για ένα συνέδριο.

Είναι γνωστό, ότι μετά την ευρεία δημοσιοποίηση των προβλημάτων που θα φέρουν οι κλιματικές αλλαγές, οι οποίες οφείλονται στην υπερβολική καύση ορυκτών καυσίμων, κάποιοι προτείνουν ως λύση τα πυρηνικά. Ο Τanay Uyar θεωρεί ότι ακόμα και αν τα πυρηνικά εργοστάσια ήταν ακίνδυνα, δεν θα αποτελούσαν λύση για το πρόβλημα των κλιματικών αλλαγών, όπως πονηρά διαφημίζεται σήμερα. “Σε πλανητικό επίπεδο, εάν επρόκειτο να μετατρέψουμε το 20% του συνόλου των εργοστασίων που λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα σε πυρηνικά, τότε τα αποθέματα ουρανίου θα έφθαναν για 3 μόνον χρόνια, για 1000 εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής”, μας είπε.

Υπάρχουν κρυμμένα κόστη που είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτή καθεαυτή την πυρηνική επένδυση, συνέχισε ο κ. Uyar. Εκτός από την κατασκευή, έχουμε το τεράστιο κόστος της υποδομής για την ασφάλεια του πυρηνικού αντιδραστήρα, το κόστος της αδειοδότησης, της λειτουργίας και το υπέρογκο κόστος της διάλυσης του εργοστασίου και διάθεσης των πυρηνικών αποβλήτων. Τα τέσσερα τελευταία κόστη είναι κρυμμένα, συνήθως δεν παρουσιάζονται κατά τη φάση της πρότασης της επένδυσης. Οι επενδυτές απαιτούν να κρατήσουν το δικαίωμα Διαιτησίας, έτσι ώστε η χώρα που δέχθηκε το εργοστάσιο είναι υπεύθυνη για τα έξοδα της ασφάλειας. Χωρίς αυτό το δικαίωμα οι βιομηχανικές χώρες δεν δίνουν τις εξαγωγικές πιστώσεις. Επίσης ζητούν εγγύηση του κράτους στο οποίο γίνεται η επένδυση, έτσι ώστε όταν η εταιρία δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στα έξοδα που έχει αναλάβει, να είναι υποχρεωμένο το κράτος να την καλύψει.

Πρέπει να γίνει κατανοητός, τονίζει ο Τanay Uyar, αυτός ο μηχανισμός που ενεργοποιείται από τον νεοφιλελεύθερο τρόπο σκέψης. Αν δεν γίνει κατανοητός, δεν θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης.

Ο Τούρκος καθηγητής μας μίλησε για το ιστορικό των προσπαθειών εγκατάστασης πυρηνικής ενέργειας στην Τουρκία. Τη δεκαετία του 1970, η Σουηδία πρόσφερε στους Τούρκους εξαγωγικές πιστώσεις και κρατική εγγύηση για κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου ηλεκτροπαραγωγής. Κατά τη γνώμη του, επρόκειτο για νεοφιλελεύθερο μηχανισμό προσπάθειας μεταφοράς ήδη ξεπερασμένης τεχνολογίας σε άλλες χώρες. Η μεταφορά αυτή ακυρώθηκε μετά από αντιδράσεις των ίδιων των πολιτών της Σουηδίας. Τότε, ο Tanay Uyar, ως κάτοχος πτυχίου σε θέματα πυρηνικής τεχνολογίας, διερεύνησε διάφορα εναλλακτικά σενάρια για την Τουρκία και κατέληξε σε αρνητικά συμπεράσματα σχετικά με τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας, σε σύγκριση με τους υδρογονάνθρακες. Τότε βέβαια κανείς δεν μιλούσε ακόμα για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Τη δεκαετία του 1980 έγινε η δεύτερη αποτυχημένη προσπάθεια κατασκευής πυρηνικών εργοστασίων ηλεκτροπαραγωγής στην Τουρκία, που δεν κατέληξε σε επένδυση. Ακολούθησε η τρίτη προσπάθεια το 1999. Ο ίδιος ο κ. Uyar αναφέρει ότι έπαιξε εκείνη την εποχή σημαντικό ρόλο στην αποτροπή της τρίτης πυρηνικής επενδυτικής προσπάθειας, λειτουργώντας ως εισηγητής προς τον τότε Τούρκο πρωθυπουργό και το συμβούλιό του και οργανώνοντας ευρεία εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού μέσω του δικτύου μη κυβερνητικών οργανώσεων. Μέσα στο 2006, η τουρκική κυβέρνηση ανακοίνωσε πάλι προθέσεις για σχετικές επενδύσεις αλλά, κατά τη γνώμη του καθηγητή, η χώρα είναι εντελώς ανέτοιμη για να προχωρήσει άμεσα σε κάτι τέτοιο.

Ως πιο άμεση απειλή για τη χώρα του θεωρεί την απόθεση αποβλήτων σε αυτήν. Πυρηνικών αποβλήτων, χημικών αποβλήτων, αποβλήτων διάλυσης πλοίων κλπ. Φοβάται πως ορισμένοι θέλουν να κρατήσουν τα στάνταρτ της Τουρκίας σε χαμηλό επίπεδο, ώστε να μπορούν να γίνονται αυτές οι μεταφορές κάθε μορφής. Την αρνητική ψήφο της Γαλλίας και Ολλανδίας στο προταθέν Ευρωπαϊκό Σύνταγμα, την ερμηνεύει ως διάθεση να κρατηθεί η δική του χώρα σε χαμηλό επίπεδο. Πρόκειται για μία εντελώς διαφορετική οπτική από τη δική μας, σχετικά με την αρνητική ψήφο στο σχέδιο Ευρ. συντάγματος.

Σχετικά με τους όρους που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο κ. Uyar ανέφερε ότι για να γίνει η Τουρκία μια πιο δημοκρατική χώρα, θα έπρεπε να αλλάξει ο νόμος που δεν επιτρέπει την είσοδο στο κοινοβούλιο στα πολιτικά κόμματα που έχουν λάβει λιγότερο από το 10% των ψήφων. Σήμερα, το κοινοβούλιο δεν είναι αντιπροσωπευτικό, καθώς ένα πάρα πολύ μεγάλο ποσοστό των Τούρκων ψηφοφόρων δεν εκπροσωπείται. Αυτό θα έπρεπε να είναι μία βασική απαίτηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κατά τη γνώμη του κ. Uyar, καθώς θα φέρει τον εκδημοκρατισμό και τα υπόλοιπα θα ακολουθήσουν. Προτείνει στην Ευρώπη, στο πρώτο στάδιο πριν τον εκδημοκρατισμό, να μην επικεντρώνει τις απαιτήσεις της σε θέματα όπως αυτό των Αρμενίων ή της Κύπρου. Επιπλέον, προτείνει να απαιτεί ως κριτήριο ένταξης νομοθεσία σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή αποδοτικότητα.

Το δίκτυο των μη κυβερνητικών οργανώσεων τις οποίες συντονίζει, αποτελείται από 150 φορείς που έχουν δημιουργήσει ένα δικό τους 30μελές “κοινοβούλιο” και μία 12μελή Διαχειριστική Επιτροπή. Συναντώνται κάθε 2 μήνες σε άλλη τουρκική πόλη. Μεταξύ των θεμάτων που τους απασχολούν, εκτός από την αποτροπή των πυρηνικών, είναι η εξόρυξη χρυσού, η χημική βιομηχανία, η ερημοποίηση της κεντρικής Ανατολίας, το πρόβλημα με τις αυτόνομες πετρελαιογεννήτριες κλπ.

Στο τέλος της συνέντευξης ο κ. Uyar τόνισε ότι η χώρα του έχει μεγάλες δυνατότητες στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Σήμερα θεωρεί τις τεχνολογίες των ΑΠΕ ώριμες και ως τις μόνες που πρέπει να υποστηριχθούν, γιατί το πρόβλημα των κλιματικών αλλαγών είναι πλέον ενώπιον μας.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 67, 1/07