Με αφορμή την εκτέλεση του Σαντάμ: Υπέρ των πραγματικών ισοβίων, κατά της θανατικής ποινής

του Γιάννη Σακιώτη

Οι ΗΠΑ, έχοντας εμπλακεί σε μια αλυσίδα ατελείωτων πολιτικών και στρατιωτικών σφαλμάτων στο Ιράκ, σφάλματα που η προσπάθεια διόρθωσής τους οδήγησε σε ντόμινο αγριοτήτων και πράξεων βάναυσης παραβίασης του πολεμικού δικαίου, έστειλαν –μέσω των μεσαζόντων τους κυβερνώντων σιιτών του Ιράκ- στην κρεμάλα τον άλλοτε πανίσχυρο τύραννο της χώρας και τις εικόνες της βάρβαρης εκτέλεσης σε όλα τα σπίτια του κόσμου.

Η δημόσια θέα εκτέλεση του Σαντάμ αποτελεί προφανή επιλογή των πατρόνων του Ιράκ, που επιθυμούσαν να στείλουν ένα μεγάλης εμβέλειας και ισχύος μήνυμα στην ανθρωπότητα: αυτή είναι η τύχη όσων τα βάζουν με τις ΗΠΑ. Το άλλο μήνυμα, το οποίο ανέγνωσαν κάποιες εφημερίδες ανά τον κόσμο, ότι δηλαδή οι σφαγείς άμαχων πληθυσμών και πολιτικών αντιπάλων, όπως ήταν ο Χουσεϊν με τους Κούρδους και τους Σιϊτες του Ιράκ, βρίσκουν το τέλος που τους αξίζει, δυστυχώς δεν ευσταθεί. Ένα πλήθος δικτατόρων, επίσης αιμοσταγών, κυβερνά και σήμερα σε χώρες του Τρίτου Κόσμου, χωρίς να του επιβάλλει ποινές η Ουάσιγκτον, ενώ πρόσφατα απεβίωσε πλήρης ημερών - και επίσης ατιμώρητος από τις ΗΠΑ και τη διεθνή κοινότητα- ο επικεφαλής των αιμοσταγών δικτατόρων της μεταπολεμικής εποχής πρώην δικτάτορας τη Χιλής Α. Πινοσέτ.

Οι διαδικαστικές, δικονομικές, πολιτικές, γεωπολιτικές και γεωοικονομικές διαστάσεις της εκτέλεσης του Σαντάμ αποτελούν διαφορετικά κεφάλαια ανάλυσης που έχουν τη σημασία τους, καθώς για παράδειγμα η εκδίκαση του Σαντάμ από Διεθνές Δικαστήριο δεν θα είχε ως αποτέλεσμα την θανατική του καταδίκη αλλά τα ισόβια δεσμά, σύμφωνα με τα ισχύοντα στο πλαίσιο του ΟΗΕ.

Ωστόσο, τα ζητήματα αυτά δεν συνδέονται με τον πυρήνα του ζητήματος της επιβολής της θανατικής ποινής, δηλαδή την ηθική και ουσιαστική στάση της κοινωνίας απέναντι σε εκείνους που βαρύνονται με ειδεχθή εγκλήματα.

Στο πλαίσιο του δυτικού κόσμου, η θανατική ποινή εξακολουθεί να αποτελεί μια μεγάλη εκκρεμότητα. Μια εκκρεμότητα που περιορίζεται στο χώρο των ΗΠΑ, εκεί όπου ακόμη επικρατεί η λογική της συλλογικής εκδίκησης και του παραδειγματισμού. Ωστόσο, ακόμη και οι πιο συντηρητικοί Αμερικανοί οφείλουν να ξανασκεφθούν το θέμα, αφενός διότι παρά τους τόσους και τόσους παραδειγματισμούς κάθε χρόνο η αμερικανική κοινωνία παράγει μερικές εκατοντάδες κτηνώδεις εγκληματίες, αφετέρου, διότι η συλλογική εκδίκηση, δυστυχώς ΔΕΝ επαναφέρει τις απώλειες των αγαπημένων ζωών που αφαιρέθηκαν από τους εγκληματίες.

Πολλά θα μπορούσε να προσθέσει ακόμη κανείς, για την «κακούργα κοινωνία» που με την ανέχεια και την καταπίεση γεννά εγκληματικές προσωπικότητες, όμως όλοι στο ίδιο κοινωνικό πλαίσιο μεγαλώνουμε και ζούμε και οφείλουμε να σεβόμαστε την έννομη τάξη και σε κάθε περίπτωση την ανθρώπινη ζωή. Αναφέρομαι στα στοιχειώδη, όπως αυτά καταγράφονται στο πλαίσιο των δημοκρατικών πολιτευμάτων και έχει επικυρώσει ο ΟΗΕ στα μεγάλα του κείμενα, το θεμελιώδη χάρτη και την οικουμενική διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Επί του πρακτέου λοιπόν, ΣΥΜΦΩΝΩ απολύτως –και με αφορμή την εκτέλεση Σαντάμ- με όλους εκείνους που ζητούν την κατάργηση της θανατικής ποινής, επισημαίνοντας ότι

-          Η κοινωνία δεν είναι δυνατόν να εκδικείται τον εγκληματία αφαιρώντας του τη ζωή. Ο μωσαϊκός νόμος του οφθαλμόν αντί οφθαλμού στερείται ηθικής βάσης αλλά και οποιασδήποτε αποτελεσματικότητας. Ας δούμε τι γίνεται εδώ και μερικές δεκαετίες στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη και πού έχει οδηγήσει η εκτεταμένη εφαρμογή του μωσαϊκού νόμου. 

-          Η κοινωνία ωστόσο μπορεί και οφείλει να τιμωρεί τους εγκληματίες και επίσης να περιορίζει τους κατάδικους για να μην τελέσουν νέα εγκλήματα.

Και προσθέτοντας πως,

-          Η θανατική ποινή μπορεί θαυμάσια να αντικατασταθεί από την καταδίκη σε ΑΠΟΛΥΤΑ και ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΙΣΟΒΙΑ ΔΕΣΜΑ. Η γελοιοποίηση των ισοβίων που επήλθε από τις προσπάθειες για ανθρωπιστική μεταχείριση των καταδίκων μπορεί να αρθεί και οι πολιτισμένες κοινωνίες να επαναφέρουν την ποινή της ισόβιας διαβίωσης εντός φυλακής, πράξη η οποία αφήνει έστω ένα τελευταίο περιθώριο διόρθωσης σε περίπτωση δικαστικής πλάνης. Έτσι, για τους ειδεχθείς εγκληματίες η έκτιση ισοβίων, συγκρινόμενη με την θανατική ποινή θα είναι εκ των πραγμάτων ανθρωπιστική πράξη.

Η κατάργηση της θανατικής ποινής αποτελεί ένα δύσκολο ζήτημα που δεν εξαντλείται σε ένα σύντομο σημείωμα. Και δεν έχει να κάνει μόνο με τις ΗΠΑ που επιμένουν στην επιβολή της, αλλά πλέον και με τις ευρωπαϊκές χώρες, όπου η γνωστοποίηση πολλών πλέον ειδεχθών εγκληματικών πράξεων και η επέκταση της ανομίας και της ατιμωρησίας έχουν εξαγριώσει τους Ευρωπαίους πολίτες.

Οι οποίοι εδώ και αρκετά χρόνια ψιθυρίζουν έντονα κουβέντες για την επαναφορά της θανατικής ποινής και σε χώρες της Ε.Ε., ενώ στην Ελλάδα, πρόσφατα, με αφορμή τις καταλογιζόμενες ειδεχθέστατες πράξεις ενός κτήνους κατά παιδιών, ένα μέλος του κοινοβουλίου, ο Α. Λοβέρδος, αξίωσε από τηλεόρασης την επαναφορά της θανατικής καταδίκης!

Η κατάργηση της θανατικής ποινής και η αντικατάστασή της από τα πραγματικά ισόβια είναι πράξη πολιτισμού και ηθικής που θα πρέπει να υιοθετηθεί από όλες τις δυτικές κοινωνίες και να ασκηθεί επιρροή ώστε να επεκταθεί σε όλον τον κόσμο.

Ιδού λοιπόν ένα σημαντικό θέμα για ανάπτυξη πρωτοβουλίας από τη νέα ηγεσία του ΟΗΕ.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 68, 2/07