Υδροβόρο σκι!

Βασίλης Παπακριβόπουλος

Όταν μιλάμε για εξαιρετικά υδροβόρες δραστηριότητες αναψυχής, ο νους μας πηγαίνει αυτόματα στα γήπεδα του γκολφ, τα οποία χρειάζονται τεράστιες ποσότητες νερού για να συντηρήσουν το παχύ γκαζόν τους κάτω από τον καλοκαιριάτικο ήλιο. Αντίθετα, κανένας δεν θα μπορούσε να φανταστεί το… σκι, καθώς υποτίθεται ότι η φύση σκορπίζει απλόχερα στις βουνοπλαγιές την αναγκαία «πρώτη ύλη».

Στη Γαλλία, αυτή η παραδοχή ίσχυε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1980, μέχρι τη στιγμή που οι νέοι άρχοντες της νομαρχιακής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης (οι οποίοι για πρώτη φορά ήταν αιρετοί και διέθεταν σημαντικούς οικονομικούς πόρους) αποφάσισαν να εκμεταλλευτούν τον «εκδημοκρατισμό» των χειμερινών διακοπών για να «αξιοποιήσουν» ακόμα περισσότερο τους ορεινούς όγκους των περιοχών τους. Πολλαπλασίασαν λοιπόν τον αριθμό των χιονοδρομικών κέντρων, δημιουργώντας καινούρια σε χαμηλότερο υψόμετρο, στο νότιο τμήμα των Άλπεων, ακόμα και στην οροσειρά των Πυρηναίων, η οποία βρίσκεται στα σύνορα με την Ισπανία.

 Για κακή τους τύχη, η υπερθέρμανση του πλανήτη, οδήγησε σε σταθερή μείωση των χιονοπτώσεων στην χώρα, η οποία μερικές χρονιές (1990-1992) πήρε δραματικές διαστάσεις. Έτσι, σε χαμηλό υψόμετρο ή στις νοτιότερες περιοχές, το ύψος των χιονοπτώσεων έχει περιοριστεί κατά 40-60%, ενώ σημαντική μείωση σημειώθηκε και στον αριθμό των μηνών όπου υπάρχει αρκετό χιόνι για να μπορούν να λειτουργήσουν οι εγκαταστάσεις.

Μοναδική λύση για την διάσωση των επενδύσεων και των θέσεων εργασίας ήταν το τεχνητό χιόνι που δημιουργούν τα κανόνια νερού. Μέχρι τότε, αυτή η λύση χρησιμοποιούνταν μονάχα σε συγκεκριμένα σημεία των χιονοδρομικών όπου η αυξημένη κοσμοσυρροή δημιουργούσε την ανάγκη για μεγάλες ποσότητες φρέσκου χιονιού. Φυσικά, αυτή η τεχνική απαιτεί τεράστιες ποσότητες νερού: ένα m³ νερού για κάθε δύο m³ αφράτου χιονιού και 400 m³ νερού για κάθε στρέμμα χιονισμένης πλαγιάς. Συγκριτικά, αυτή η κατανάλωση είναι κατά 240% υψηλότερη από εκείνη που απαιτεί η υπερεντατική καλλιέργεια καλαμποκιού, η οποία δημιούργησε σημαντικό προβληματισμό κατά τη διάρκεια της λειψυδρίας του περασμένου καλοκαιριού. Φυσικά, αυτή η τεχνική απαιτεί επίσης σημαντικές ποσότητες ενέργειας για την μεταφορά του νερού και την μετατροπή του σε χιόνι.

Σε μερικά χιονοδρομικά κέντρα, ο αριθμός των εγκατεστημένων κανονιών νερού πλησιάζει τα 500. Όμως, αυτή η μέθοδος απαιτεί κατά μέσο όρο, μέσα σε τρεις μήνες, το 20% της συνολικής ετήσιας κατανάλωσης νερού της περιοχής. Όπως συνήθως άλλωστε, αυτός ο μέσος όρος προκύπτει από εξαιρετικά ανόμοια μεγέθη: ενώ έξι στα δέκα χιονοδρομικά κέντρα απαιτούν το 10% της κατανάλωσης νερού, υπάρχουν και ορισμένα όπου αυτό το ποσοστό κυμαίνεται μεταξύ 50 και 75%  (1)! Σε παρόμοιες ακραίες καταστάσεις υπήρξε παρέμβαση των αρχών και διακοπή της λειτουργίας των εγκαταστάσεων.

Μάλιστα, στο 20% των περιπτώσεων, οι απαιτούμενες ποσότητες αντλούνται από το δίκτυο ύδρευσης, με αποτέλεσμα να προκύπτει μια τεράστια σπατάλη χρημάτων για την επεξεργασία του νερού, την οποία -φυσικά- επωμίζεται ο οικιακός καταναλωτής. Όμως, ακόμα και η υδροληψία από τα ποτάμια σε μερικές περιπτώσεις δημιουργεί κινδύνους για το περιβάλλον: δεδομένου ότι τροφοδοτούνται κυρίως από το λιώσιμο του χιονιού και των πάγων, στην αρχή της χειμερινής περιόδου η στάθμη τους βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο. Επιπλέον, καθώς ο ποταμός δεν έχει αρκετή παροχή, ακόμα και μικρές ποσότητες ρύπων και λυμάτων δεν αραιώνονται όπως συνήθως με αποτέλεσμα να δημιουργείται ρύπανση.

Έτσι, καθώς λοιπόν η αρχή μιας «στεγνής» χειμερινής σαιζόν απαιτεί συχνά την άμεση χρησιμοποίηση ποσοτήτων που φτάνουν τα 100.000 m³, προωθείται η κατασκευή λιμνοδεξαμενών σε πιο πεδινές περιοχές, η οποία πολύ συχνά προκαλεί αντιδράσεις, καθώς πολλές φορές επιλέγονται για την δημιουργία τους προστατευόμενοι υγρότοποι. Εντωμεταξύ, μετά την μεγάλη ξηρασία του περασμένου καλοκαιριού, αναμένεται ότι αυτές οι αντιδράσεις θα αυξηθούν.

1)      QUE CHOISIR, Φεβρουάριος 2003, «Sports d’hiver: Les canons font boule de neige »

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 54, 11/05