Επιδιορθώνοντας το κλίμα

ΣΑΚΗΣ ΚΟΥΡΟΥΖΙΔΗΣ

Παρά το ότι τα τελευταία 2-3 χρόνια τα πράγματα άρχισαν –και- να φαίνονται, αρκετά σοβαρά σε σχέση με την κατάσταση του κλίματος και τις προοπτικές αντιμετώπισης του φαινομένου του θερμοκηπίου και παρά το γεγονός ότι, στην Ευρώπη κυρίως, το καμπανάκι χτύπησε αρκετά δυνατά, εν τούτοις, τα μέτρα που παίρνονται μάλλον δεν βρίσκονται στο ύψος της φιλοδοξίας που επικαλούνται οι κυβερνήσεις που τα υιοθετούν.

Τα μέτρα περιορισμού των εκπομπών των αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, ακόμα κι αν πετύχουν, μπορεί να μην καταφέρουν να αντιστρέψουν την πορεία προς την υπερθέρμανση του πλανήτη και των συνεπειών που θα επακολουθήσουν. Τι άλλο θα μπορούσε να γίνει; Υπάρχουν τεχνικές που θα μπορούσαν να επηρεάσουν το ίδιο το φαινόμενο; Δηλαδή, ακόμη κι αν εγκλωβιστούν τα αέρια του θερμοκηπίου μέσα στη χαμηλή ατμόσφαιρα της γης, να μην οδηγήσουν στην άνοδο της θερμοκρασίας της; Ιδού ορισμένες από τις τεχνικές που έχουν προταθεί.*

Μεγάλες πλατφόρμες με αντλίες, που λειτουργούν με αιολική ενέργεια, αντλούν νερό από βαθύτερα στρώματα της θάλασσας και το «νεφοποιούν». Το αλμυρό αυτό νερό σε κατάσταση νέφους, σταδιακά μετατρέπεται σε πάγο γύρω από την πλατφόρμα και αυτό συνεχίζεται μέχρι να φτάσει τα 7,5 μέτρα το πάχος του πάγου. Έτσι, δημιουργούνται νησίδες πάγου, οι οποίες, την άνοιξη αρχίζουν να λιώνουν, ρυθμίζοντας τη θερμοκρασία του Κόλπου στην Κεντρική Αμερική. Για να γίνει αυτό, έχει υπολογιστεί ότι θα χρειάζονταν 8.100 πλατφόρμες, οι οποίες θα πρέπει να τοποθετηθούν ανάμεσα στην Γροιλανδία και την Ισλανδία και να αξιολογούνται κάθε χρόνο.

Από πλοία εκτοξεύεται στη θάλασσα ένας γονιμοποιητικός παράγοντας με βάση τον θειικό σίδηρο, ο οποίος τροφοδοτεί και αυξάνει το φυτοπλαγκτόν το οποίο απορροφά το διοξείδιο του άνθρακα. Για το πρόγραμμα αυτό θα χρειαστούν εκατοντάδες χιλιάδες τόνοι θειικού σιδήρου που θα εκτοξευτούν σε ορισμένες ζώνες του Ειρηνικού και σε τμήματα της Ανταρκτικής. Αν όλα πάνε καλά, το σχέδιο αυτό θα «απορροφούσε» το 15% του CO₂ της ατμόσφαιρας, αλλά εφόσον αυτό επαναλαμβάνονταν κάθε χρόνο.

Το θείον τοποθετείται σε φιάλες με τη μορφή θειικού υδρογόνου, και με τη βοήθεια αερόστατων μεταφέρεται σε ύψος 20 χλμ. Εκεί αντιδρά με τα αέρια της περιβάλλοντος και έτσι παράγεται μια αέρια ασπίδα που αντανακλά τις ηλιακές ακτίνες. Αυτό θα πρέπει να επαναληφθεί για δέκα χρόνια

Μια άλλη πρόταση προβλέπει την αποθήκευση του CO₂ σε φυσικά, υπόγεια γεωλογικά ντεπόζιτα, πχ. σε χώρους από όπου έχει αντληθεί πετρέλαιο.

Μια διαστημική ομπρέλα αποτελούμενη από πολλούς μικρούς δίσκους, θα αντανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία. Θα χρειαστεί γι’ αυτό να εκτοξευτούν 20 εκατομμύρια δοχεία, το καθένα από τα οποία θα περιέχει 800.000 διάτρητους δίσκους, διαμέτρου 60 εκ. (συνολικά 16.000 δισεκατ. δίσκοι!). Η ομπρέλα θα τοποθετηθεί ανάμεσα στη γη και τον ήλιο για τουλάχιστον 50 χρόνια.

Ειδικά πλοία με μεγάλες «καμινάδες» από όπου θα εκτοξεύονται προς τον ουρανό υδρατμοί. Θα αντλούν νερό από τη θάλασσα, με τη βοήθεια της αιολικής ή κυματικής ενέργειας και θα ενισχύουν έτσι τα νέφη που θα αντανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία, ψύχοντας τον πλανήτη.   

Στη σελήνη κατασκευάζονται εγκαταστάσεις για την εκτόξευση σκόνης στο διάστημα. Η σκόνη δημιουργεί ένα στρώμα που ακολουθεί την τροχιά της σελήνης και τοποθετείται ανάμεσα στη γη και τον ήλιο, αποτρέποντας, εν μέρει την ηλιακή ακτινοβολία προς τη γη.

Μια παραλλαγή της ιδέας είναι να «πυροβολήσουμε» σκόνη προς το διάστημα -300.000 kg σκόνης το δευτερόλεπτο ...για δέκα χρόνια.

Και μια ιδέα που εμείς στην Ελλάδα την κάνουμε ...πράξη εδώ και δεκαετίες τουλάχιστον, είναι να βάψουμε άσπρες τις στέγες και τους δρόμους ώστε να αντανακλούν τις ακτίνες του ήλιου (περιοδικό Physics World, τ. 2/2007).

Μεταξύ επιστημονικής φαντασίας και πνεύματος επιχειρηματικότητας σε κατάσταση έξαψης, το δαιμόνιο της εφευρετικότητας έρχεται να καλύψει τα κενά της πολιτικής. Το πρωτόκολλο του Κιότο δεν φτάνει, χρειάζεται μια πιο γρήγορη «αναβάθμιση». Οι αναπροσαρμογές που θα συνεπάγονταν ξεπερνούν κάθε άλλο εκσυγχρονιστικό εγχείρημα που γνώρισε η ανθρωπότητα έως τώρα. Χρειάζονται αναπροσαρμογές στην τεχνολογία, την οικονομία, την κοινωνία και την πολιτική. Η τεχνολογία, όσο κι αν μας σκανδαλίζει με τις καινοτόμες, αλλά και συχνά ευφάνταστες προτάσεις της, δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις προσδοκίες που γεννά αν δεν συμπράξει και η κοινωνία με όλες τις άλλες λειτουργίες της. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να κάνουμε ότι κάνουμε και να έρθει στη συνέχει η τεχνολογία –και η αγορά- να επιδιορθώσει τις αστοχίες της πολιτικής και της αναπτυξιακής πορείας της ανθρωπότητας. Εδώ συγκρούονται, ή μάλλον θα έπρεπε να συγκρούονται, πολιτικές νεοφιλελεύθερες με πολιτικές (οικο)αριστερές. Να αναδειχθούν τα διαφορετικά σενάρια, οι προεκτάσεις και οι συνέπειές τους, οι συγκεκριμένες πολιτικές, στις οποίες θα συνδράμει και η τεχνολογία ή θα της αναθέσουμε να τις υποκαταστήσει. 

Εδώ, βέβαια, δεν αρκεί ένα «λεφτά για το περιβάλλον» -κατά το «λεφτά για την παιδεία ή την υγεία»- και -σχεδόν- ξεμπερδεύουμε. Κάτι παραπάνω χρειάζεται, για να μην καταλήξουμε στο «νόμος είναι το δίκιο του περιβάλλοντος» -του κλίματος, για την ακρίβεια.       

*περιοδικό Focus, τ. 4/2007

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 70, 4/07