Χρέος των κατοίκων της Δυτικής Αθήνας είναι να το υπερασπίσουν

ΚΩΣΤΑΣ ΦΩΤΕΙΝΑΚΗΣ

Μέλος της Επιτροπής για την διάσωση του Ελαιώνα,

μέλος του Περιβαλλοντικού Συλλόγου Περιστερίου,

εκδότης του περιοδικού και του διαδικτιακού τόπου «προσανατολισμοί»,

κάτοικος Δυτικής Αθήνας, Δήμου Χαϊδαρίου

Γενικές Πληροφορίες για το βουνό – Ιστορικά στοιχεία

Το Ποικίλο Όρος εκτείνεται στο δυτικό τμήμα του λεκανοπεδίου Αθηνών και αποτελεί τμήμα τού Όρους Αιγάλεω. Στους πρόποδές του έχουν αναπτυχθεί οι Δήμοι, Χαϊδαρίου, Περιστερίου, Αγίων Αναργύρων, Ιλίου, Πετρούπολης, Καματερού, Φυλής και Ασπροπύργου.

Έχουν εντοπιστεί εγκαταλελειμμένοι οικισμοί, με ρυμοτομική διάταξη και βαριά πέτρινα τοιχώματα, σε ρεματιές του Ποικίλου Όρους, προς την πλευρά του Ασπροπύργου, πάνω από τα Νεόχτιστα, καθώς και στην περιοχή πάνω από την Αφαία Σκαραμαγκά. Τα χνάρια δείχνουν, και στις δύο περιπτώσεις, ότι πρόκειται για ομάδες ανθρώπων που κατοίκησαν εκεί, οργανωμένα και με σχέδιο και όχι για τσοπάνηδες.

Το βουνό χαρτογραφείται σε πολλούς παλαιούς χάρτες, από τη «Χάρτα της Ελλάδος» του Ρήγα Φεραίου (1797) μέχρι τους «Χάρτες της Αττικής» του J. A. Koupert (1878). Αναφορές για το βουνό έχουν κάνει πολλοί περιηγητές, ιστορικοί και γεωγράφοι από την αρχαιότητα μέχρι τις ημέρες μας. Ενδεικτικά αναφέρονται οι Παυσανίας, Στράβων, Σατωμπριάν (1806) κ.ά. Στις μέρες μας διεκδικούν μεγάλες εκτάσεις του βουνού, Μονές και κάθε είδους καταπατητές και αναπτυξιομανείς.

Σύμφωνα με μια εκδοχή, υπήρξε μια εποχή κατά την οποία το βουνό φιλοξενούσε ένα είδος πουλιού, τον «Ποικιλό», τα αυγά του οποίου τα έτρωγε το πουλί Κορυδαλλός. (υπάρχει και πληροφορία για ακριβώς το αντίστροφο).

Το βουνό καταλαμβάνει 28.000 στρέμματα πευκώδους αλλά και θαμνώδους και χαμηλής βλάστησης. Η πρώτη αναδάσωση έγινε στην περιοχή τού Δαφνιού από τους οραματιστές δασολόγους Βαλσαμάκη και Σάμιο περίπου το 1877. Στο Ποικίλο Όρος έχουν εντοπιστεί και φωτογραφηθεί, Σπίνοι, Κοτσύφια, Τσίχλες, Τρυγόνια, Κουκουβάγιες, Κούκοι, Γεράκια, Πέρδικες, Αλεπούδες, Λαγοί, Χελώνες, 400 είδη αγριολούλουδα, 12 είδη ορχιδέες, 32 είδη πεταλούδες. Στο βουνό εξακολουθούν και ζουν πολλά πτηνά (πετροπέρδικα, κοτσύφι, γαλιάντρα, φλώρος), θηλαστικά (λαγός, νυφίτσα, κοτσύφι, αλεπού) και ερπετά. Η παρουσία των ζώων στο βουνό οφείλεται στην απαγόρευση του κυνηγιού από το 1959, ωστόσο κάποιοι ασυνείδητοι εξακολουθούν να κυνηγούν χωρίς να συναντούν ιδιαίτερες δυσκολίες.

Το βουνό έχει υποστεί τέσσερις μεγάλες καταστροφές (1826, 1914, 1922, 1941-1944) από πυρκαγιές και ανεξέλεγκτες υλοτομήσεις. Η σοβαρότερη όμως καταστροφή του τοπίου έγινε την δεκαετία του ΄50 της εσωτερικής μετανάστευσης με την μεγάλη ανοικοδόμηση.  Μεγάλη πληγή του βουνού είναι τα 17 λατομία τα οποία «ξεφύτρωσαν» άναρχα για να «εξυπηρετήσουν» τις οικιστικές ανάγκες με οικοδομικά υλικά.

Η πρώτη σοβαρή προσπάθεια, από πλευράς Τοπικής Αυτοδιοίκησης για να αναδειχθεί η περιβαλλοντική και ιστορική αξία του βουνού, έγινε με την μελέτη που εκπόνησε ο ΑΣΔΑ το 1990. Αξίζει να αναφερθεί ότι Πρόεδρος του νεοσύστατου ΑΣΔΑ ήταν ο Δημήτρης Σκαμπάς, ο οποίος είχε διατελέσει δήμαρχος Χαϊδαρίου (1978-1982), και επικεφαλής της μελετητικής ομάδας, ο αρχιτέκτονας – πολεοδόμος Γρηγόρης Διαμαντόπουλος. Την περίοδο εκείνη ξεκίνησαν οι πρώτες αναδασώσεις, από πλευράς ΑΣΔΑ, οι οποίες συνεχίζονται μέχρι τις ημέρες μας, ωστόσο ένα μεγάλο μέρος του βουνού παραμένει τελείως γυμνό.

Νόμοι που «προστατεύουν» το βουνό

Το Ποικίλο Όρος «προστατεύεται» νομοθετικά με το νόμο 2742 (ΦΕΚ αρ.φ.207) και ιδιαίτερα με το άρθρο 21, το οποίο έχει τον τίτλο «χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη»(7/10/99). Ωστόσο, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου, ακόμα και στην καρδιά του βουνού, Ζώνη Α, στην οποία απαγορεύονται αυστηρά η ανέγερση κτιρίων, η χάραξη αυτοκινητοδρόμων και σιδηροδρομικής γραμμής, ο αποχαρακτηρισμός αναδασωτέων περιοχών, ο νόμος αυτός καταστρατηγείται όπως έχει συμβεί άλλωστε και με την υπουργική απόφαση «Περί κηρύξεως των ορέων Υμηττού, Πεντελικού, Πάρνηθος, Κορυδαλλού και Αιγάλεω ως τόπων χρηζόντων ειδικής προστασίας» (ΦΕΚ τ.2^ο, αρ.φ. 669, 30-11-1968).

Στο ΦΕΚ 669 αναφέρεται ότι παίρνοντας υπ΄ όψιν «το Ν.1469/1950 και την υπ΄ αρθ. 35/6.11.68 Πράξιν του Αρχαιολογικού Συμβουλίου» αποφασίζεται να κηρυχθούν «τοπία των ορέων ... Κορυδαλλού και Αιγάλεω, ως ιδιαιτέρου φυσικού κάλους χάριν της διατηρήσεως και της προστασίας του χαρακτήρος αυτών εκ της ασυδότου λατομήσεως και ατάκτου οικοδομήσεως».

Ο όρος «τοπίον ιδιαιτέρου φυσικού κάλους» είναι σημαντικός και ιδιαίτερα ευνοϊκός για τη διατήρηση και ανάπτυξη της πανίδας και της χλωρίδας καθώς επίσης και νόμος 2742,·παρ΄ όλα αυτά οι οροσειρές που μας περικλείουν δέχονται μεγάλες πιέσεις από την οικιστική ανάπτυξη και σοβαρές απειλές για την οικοπεδοποίηση (τσιμεντοποίηση) χιλιάδων στρεμμάτων.

Συγκεκριμένα μεγάλες απειλές και πιέσεις το Ποικίλον Όρος δέχεται, επιπρόσθετα από τα γνωστά προβλήματα που προαναφέρθηκαν:

α) Από την οικοπεδοποίηση των Στρατοπέδων Χαϊδαρίου έκτασης 3.300 στρεμμάτων.

β) Από την τοποθέτηση κεραιών κινητής τηλεφωνίας και τηλεόρασης.

γ) Από την διάνοιξη περιφερειακών δρόμων και της σιδηροδρομικής γραμμής που συνδέει το Κερατσίνι με τον Ασπρόπυργο.

δ) Από την εγκατάσταση μεγάλης «ψυχαγωγικής μονάδας», στην περιοχή Αφαία Σκαραμαγκά, η οποία θα έχει νεροτσουλήθρες, μπαρ κτλ. Ήδη η αισθητική του τοπίου έχει ανατραπεί με το τσιμέντο και την φύτευση υψηλών φοινίκων. Η λειτουργία αυτής της μονάδας θα δημιουργήσει, εκτός από τον αισθητικό βιασμό του τοπίου, σοβαρά κυκλοφοριακά προβλήματα, ηχορύπανση και φωτορρύπανση, με αποτέλεσμα την όχληση των κατοίκων της γειτονικής Αφαίας, αλλά και την απομάκρυνση των ζώων από την περιοχή. Η υπόθεση βρίσκεται στο Συμβούλιο Επικρατείας, το οποίο κατ΄ αρχάς έχει διατάξει την προσωρινή διακοπή των εργασιών.

Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι ιδιοκτήτης της έκτασης, στην οποία «στήνεται» η επιχείρηση με τις νεροτσουλήθρες, φέρεται ότι είναι η Μονή Κλειστών. Σύμφωνα με μια πρώτη έρευνα τα συμβόλαια είναι ασαφή, δεν αναφέρονται σύνορα, τετραγωνικά μέτρα κτλ.  Έχουμε λοιπόν, τουλάχιστον δύο ιδρύματα που συνδέονται με την εκκλησία, την Μητρόπολη Λαμίας και την Μονή Κλειστών, να εμφανίζονται ως ιδιοκτήτες του Ποικίλου Όρους.

ε) Από την καταστρατήγηση του ν. 2742. Στη ζώνη Α΄, στην περιοχή Αφαία Σκαραμαγκά, έχει κτιστεί ιδιωτικό σχολείο, του οποίου η άδεια λειτουργίας έχει αφαιρεθεί, όμως η υπόθεση βρίσκεται στο Εφετείο.

στ) Από τους κάθε λογής αναπτυξιολόγους που ορέγονται καφετέριες, γήπεδα και άλλα κτήρια στους πρόποδες τού Ποικίλου.

Το Ποικίλο Όρος απειλείται και οφείλουμε να το υπερασπίσουμε - Προτάσεις

Οι απειλές που δέχεται το βουνό είναι καθ΄ όλο το μήκος του, δηλαδή στο Χαϊδάρι, στο Περιστέρι, στην Πετρούπολη, στον Ασπρόπυργο,·οι απειλές είναι προφανείς και δεν χωράει καμία αμφισβήτηση. Το Π.Ο. οφείλουμε να το βλέπουμε ως ενιαίο βουνό, και όχι μόνο ως τμήμα κάθε Δήμου. Το υπερασπιζόμαστε τοπικά ανά δήμο, αλλά και συνολικά ως Περιφέρεια Δυτικής Αθήνας.

Η τοπική αυτοδιοίκηση, οι φορείς, οι περιβαλλοντικοί σύλλογοι, τα κόμματα οφείλουν να τοποθετηθούν συγκεκριμένα αν θέλουν το Ποικίλο Όρος βουνό ή όχι. Αν το θέλουν βουνό θα πρέπει να το αποδείξουν στην πράξη.

Οι Δήμοι που έχουν αναπτυχθεί στους πρόποδες του Π.Ο. δεν πρέπει να επεκτείνουν το σχέδιο πόλης προς το βουνό, ούτε να μεταφέρουν τυπικά ή άτυπα άλλες δραστηριότητες. Να μην διανοίξουν περιφερειακούς ή τοπικούς δρόμους και να μην επιδιώξουν να επιλύσουν τις έντονες οικιστικές πιέσεις που δέχονται για την ανέγερση σχολείων, κατασκευή γηπέδων κτλ. οικοδομώντας και αλλάζοντας τον χαρακτήρα του βουνού. Πρώτα οι ίδιοι οι Δήμοι θα πρέπει να σεβαστούν το βουνό, να σταματήσουν να ανέχονται ή να ενθαρρύνουν λειτουργίες που αλλάζουν ή απειλούν τον χαρακτήρα του (καφετέριες, μεγάλες «ψυχαγωγικές» επενδύσεις που δημιουργούν όχληση π.χ. νεροτσουλήθρες).

Οι διάφοροι σύλλογοι (αθλητικοί, γονέων και κηδεμόνων, εκπαιδευτικών κ.ά.) οφείλουν να κατανοήσουν ότι το Ποικίλο Όρος δεν προσφέρεται για «κάθε νόσον και πάσαν...». Το βουνό δεν είναι η φτηνή λύση για να μεταφερθούν σ΄ αυτό όλες οι δραστηριότητες τις πόλης.

Οι υπάρχοντες Περιβαλλοντικοί Σύλλογοι τού Περιστερίου και της Πετρούπολης, καθώς και εκείνοι που θα συσταθούν στο μέλλον σε άλλους Δήμους, θα πρέπει να αποκτήσουν μόνιμους δεσμούς συνεργασίας δράσης. Η συνεργασία των περιβαλλοντικών συλλόγων με τους άλλους φορείς και την Τοπική Αυτοδιοίκηση κρίνεται απαραίτητη, στη βάση ότι επιδιώκουν και υπερασπίζονται ΤΟ ΠΟΙΚΙΛΟ ΟΡΟΣ ως ΒΟΥΝΟ.

Σήμερα οι πιέσεις και οι απειλές που δέχονται τα βουνά και οι ελεύθεροι χώροι της Αθήνας είναι μεγάλες και απαιτείται συντονισμός δράσης όλα τα επίπεδα.

Και η φράση «σε όλα τα επίπεδα» σημαίνει πολιτικό – τεχνικό – νομικό. Τα προβλήματα που αφορούν το περιβάλλον, τα βουνά, τους ελεύθερους χώρους κτλ. έχουν πολιτική, τεχνική και νομική διάσταση. Ο συνδυασμός και των τριών παραμέτρων, καθώς και η ενεργοποίηση του κόσμου, είναι εκείνος που θα φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα γενικά για το περιβαλλοντικό κίνημα, και ειδικά για την διάσωση του Π.Ο.

prosanatolismoi@hotmail.com

www.prosanatolismoi.gr

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 70, 4/07