Νοσοκομειακά Απόβλητα

ΙΛΕΑΝΑ ΣΑΚΚΑ

Εκπρόσωπος της ΑΔΕΔΥ στο Σ.Υ.Α.Ε.,

μέλος της γραμματείας Υγείας και Ασφάλειας στην εργασία της ΑΔΕΔΥ

Το διάστημα 13-16 Νοέμβρη 2006 διεξήχθη στην Αθήνα επιστημονικό συνέδριο που οργάνωσε η Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ) με διεθνή συμμετοχή και μια σειρά ενδιαφέρουσες συζητήσεις για μια σειρά θέματα, ανάμεσα στα οποία και για τη διαχείριση των νοσοκομειακών αποβλήτων.

Επειδή η διαχείριση των αποβλήτων που παράγονται από τις υγειονομικές μονάδες της χώρας, δημόσιου και ιδιωτικού τομέα συνδέεται άμεσα με τη προστασία του περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας και της υγείας των εργαζομένων τόσο στις υγειονομικές μονάδες, όσο και στο κλάδο αποκομιδής απορριμμάτων των ΟΤΑ, έντονο ήταν το ενδιαφέρον για τον τρόπο διαχείρισής τους από τη Α΄ Διοικητική Υγειονομική Περιφέρεια Αθήνας, σε συνεργασία με το τμήμα Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και την ΕΣΔΥ.

Από τη παρουσίαση του θέματος, όμως, διαπιστώθηκε ότι δεν υπάρχει ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης των νοσοκομειακών αποβλήτων, αλλά σχέδιο διαχείρισης των μολυσματικών αποβλήτων, που δόθηκαν για διαχείριση σε υπεργολάβο, σύμφωνα με σχετική διάταξη του ν.3329/2005, για να ελέγχεται αν ο υπεργολάβος χρεώνει το πραγματικό όγκο των αποβλήτων που διαχειρίζεται. Το παράδοξο είναι ότι η υποχρέωση για απασχόληση εργαζομένων που έχουν εκπαιδευθεί γι’ αυτό το αντικείμενο υλοποιείται με επιμόρφωση εργαζομένων του υπεργολάβου!!!

Από τη συζήτηση που ακολούθησε διαπιστώθηκε η αποσπασματική αντιμετώπιση του προβλήματος και η επιπολαιότητα των εμπλεκομένων φορέων. Η ανησυχία όσων γνωρίζουμε το πρόβλημα και τις υποχρεώσεις της πολιτείας έγινε ακόμα μεγαλύτερη, με δεδομένο ότι δεν υπάρχουν οργανωμένοι Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ), Χώροι Υγειονομικής Ταφής Επικινδύνων Αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ), δεν εφαρμόζεται πρόγραμμα ανακύκλωσης για τα αστικού χαρακτήρα - οικιακά απόβλητα και μια σειρά άλλες προϋποθέσεις.

Συγκεκριμένα, απαραίτητη προϋπόθεση για να αντιμετωπισθεί στο σύνολό του το πρόβλημα είναι η συνεργασία των συναρμόδιων υπουργείων, όπως αυτά αναφέρονται και στη νέα ΚΥΑ για τη διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων 13588/725/28.3.2006. Επίσης απαραίτητη  προϋπόθεση η ύπαρξη ΧΥΤΑ, ΧΥΤΕΑ, η επάρκεια προσωπικού, η σωστή εκπαίδευση και ενημέρωσή του και η χωροταξική κατανομή αποτεφρωτήρων και στην υπόλοιπη Ελλάδα εκτός Αττικής.

Δεν είναι πολυτέλεια να αναφέρω ότι χρειάζεται και η ύπαρξη δομών για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων στους χώρους υγείας και καθαριότητας για τη σωστή κατάρτιση των εργαζομένων, την εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου και τη λήψη μέτρων προστασίας, είτε με τη διενέργεια των κατάλληλων εμβολιασμών είτε με τη παροχή των απαραίτητων μέσων ατομικής προστασίας (μέτρα που περιέχονται και στο κανονισμό διαχείρισης ιατρικών αποβλήτων).

Απαραίτητη είναι η γνώση του καταλόγου των ιατρικών αποβλήτων και της ταξινόμησής τους, σύμφωνα με το παράρτημα της απόφασης των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων 2001/118/ΕΚ της 16.1.2001, και το περιεχόμενο της Η.Π. 37591/2031 Κοινής Υπουργικής Απόφασης «Μέτρα και όροι για τη διαχείριση ιατρικών αποβλήτων από υγειονομικές μονάδες», παράρτημα 1, όπου παρουσιάζονται ενδεικτικοί κατάλογοι με τα είδη αποβλήτων και όπου τα ιατρικά απόβλητα διαχωρίζονται σε:

Α) Ιατρικά Απόβλητα αστικού χαρακτήρα-οικιακά

Β) Επικίνδυνα Ιατρικά Απόβλητα,

     β1) αμιγώς μολυσματικού χαρακτήρα επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα

     β2) μολυσματικά και τοξικά επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα

     β3) αμιγώς τοξικά απόβλητα.

Η ΚΥΑ του 2003 και ο κατάλογος του παραρτήματος της απόφασης της Ε. Ε. περιέχει ενέργειες, μέτρα, όρους και περιορισμούς για τη διαχείριση των Ιατρικών Αποβλήτων και Σχέδιο έκτακτης Ανάγκης. Σε ποιους πιστοποιημένους φορείς, όμως, θα απευθυνθεί μία νοσοκομειακή μονάδα του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα για την εφαρμογή στο σύνολό του κανονισμού διαχείρισης των αποβλήτων; Υπάρχουν φορείς που να ασχολούνται με τα μολυσματικά και τοξικά ιατρικά απόβλητα ή με τα αμιγώς τοξικά;

Πού καταλήγουν τα υγρά μολυσματικά απόβλητα των εργαστηρίων, τα οξέα από την επεξεργασία των ακτινογραφικών φίλμς (ο ΟΔΔΥ δεν έχει προχωρήσει στη δημιουργία μονάδας ειδικής βιολογικής επεξεργασίας και συνήθως τα οξέα καταλήγουν στη κοινή αποχέτευση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το περιβάλλον και τη δημόσια  υγεία).

Τον Φεβρουάριο του 2005 οι Ομοσπονδίες των εργαζομένων στην υγεία (ΠΟΕΔΗΝ) και στους ΟΤΑ ΠΟΕ-ΟΤΑ οργάνωσαν ημερίδα για το συγκεκριμένο ζήτημα με τη συμμετοχή του ΤΕΕ, του ΕΣΔΚΝΑ, του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, επιστημόνων που απασχολούνται στον αποτεφρωτήρα Ν. Λιοσίων, όπου ανέδειξαν το πρόβλημα και πρότειναν λήψη μέτρων για την προστασία των μελών τους, τη περιφρούρηση της δημόσιας υγείας και τη προστασία του περιβάλλοντος.

Αν ασχοληθεί κάποιος, -α με τη κατάρτιση εσωτερικού κανονισμού διαχείρισης ιατρικών αποβλήτων, θα καταλάβει γιατί δεν προχωρά η εφαρμογή του υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου. Γιατί χρειάζεται επαρκές ανθρώπινο δυναμικό, γιατί χρειάζονται κατάλληλα μέσα αποθήκευσης και αποκομιδής με ειδική σήμανση, γιατί χρειάζεται γιατρός εργασίας, εμβολιασμοί, γιατί χρειάζονται για όλα αυτά χρήματα.

Δυστυχώς, ούτε η προηγούμενη κυβέρνηση ούτε η σημερινή διαθέτουν τα απαραίτητα κονδύλια όχι μόνο για τη σωστή διαχείριση των ιατρικών αποβλήτων, αλλά γενικότερα για τη λειτουργία του δημόσιου τομέα υγείας.  Η σημερινή κυβέρνηση προχώρησε ακόμα παραπέρα. Εκτός από τις υπηρεσίες που είχε παραχωρήσει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ στους υπεργολάβους, η κυβέρνηση της ΝΔ με διάταξη του ν. 3329/05 παραχώρησε στους υπεργολάβους και τη διαχείριση των νοσοκομειακών αποβλήτων, με τεράστιες συνέπειες για τη προστασία της υγείας των εργαζομένων, τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.

Με βάση αυτά τα δεδομένα δεν είναι παράδοξο ότι μένει αναξιοποίητος ο μοναδικός αποτεφρωτήρας νοσοκομειακών αποβλήτων στα Άνω Λιόσια και τα νοσοκομεία συμβάλλονται με ιδιωτικές εταιρείες αποστείρωσης μέρους των αποβλήτων τους. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ΕΣΔΚΝΑ μετά από διεθνή μειοδοτικό διαγωνισμό ανέθεσε τη λειτουργία και τη συντήρηση του αποτεφρωτήρα σε ιδιωτική εταιρεία και ότι το κόστος μεταφοράς των αποβλήτων είναι 2 ευρώ το κιλό, κόστος αρκετά υψηλό, που μπορεί να μειωθεί αν το σύνολο των νοσοκομειακών μονάδων αποφασίσει να διαχειρισθεί σωστά τα απορρίμματα και να λειτουργήσει ο αποτεφρωτήρας στο μάξιμουμ των δυνατοτήτων του, δηλ.30 τόνους τη μέρα.

Όσο για τις κινητές μονάδες αποστείρωσης του ιδιωτικού τομέα θα είχε ενδιαφέρον να γνωρίζαμε τον όγκο και την ποιότητα αποστείρωσης των αποβλήτων, τον τρόπο μεταφοράς στους ΧΥΤΑ, την ύπαρξη των ελεγκτικών μηχανισμών για τη σωστή τήρηση των προϋποθέσεων της ΚΥΑ. Στον ιδιωτικό τομέα, η κατάσταση δεν ελέγχεται. Πώς μπορεί κανείς να τους υποχρεώσει στη λήψη μέτρων όταν και τα δύο κόμματα επί σειρά ετών παρατείνουν την μη εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου για τον εκσυγχρονισμό λειτουργίας των ιδιωτικών κλινικών, διαγνωστικών κέντρων και ιδιωτικών ιατρείων;

Υπάρχουν μεγάλες νοσοκομειακές μονάδες του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, διαγνωστικά κέντρα, ιδιωτικά ιατρεία και εργαστήρια, μονάδες χρόνιων παθήσεων, άσυλα ανιάτων, κτηνιατρεία, κλπ. που αναφέρονται στη ΚΥΑ και τους αφορά η σωστή διαχείριση των αποβλήτων τους.

Η ανησυχία για την εξέλιξη του θέματος, με δεδομένη τη σημερινή πρακτική της κυβέρνησης στα ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος και όχι μόνο, όπου το ιδιωτικό ανάγεται σε θέσφατο και η χώρα πορεύεται με αυτόματο πιλότο, είναι μεγάλη.

Γιατί για την αντιμετώπιση του ζητήματος χρειάζονται πόροι, στελέχωση των υπηρεσιών υγείας με το απαραίτητο δυναμικό, ενημέρωση, χωροταξική κατανομή κατασκευής αποτεφρωτήρων με θερμοκρασίες καύσης πάνω από 1000 βαθμούς, για να μη παράγονται διοξίνες, επιτέλους δημιουργία ΧΥΤΑ σε όλη τη χώρα και ΧΥΤΕΑ για τα επικίνδυνα απόβλητα. Χρειάζονται ελεγκτικοί μηχανισμοί για τη σωστή τήρηση των προϋποθέσεων λειτουργίας των κινητών μονάδων αποστείρωσης και τη μεταφορά των ήδη αποστειρωμένων αποβλήτων στους υπάρχοντες ΧΥΤΑ.

Η νέα ΚΥΑ 13588/725/28.3.2006 για τη διαχείριση των επικινδύνων αποβλήτων αναφέρει ότι θα υπάρξει συγχρηματοδότηση από την Ε. Ε. Θα υπάρξει πρόγραμμα για τα επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα ή θα αναπτυχθούν προγράμματα μόνο από μεγάλες Α.Ε. με στόχο το κέρδος, όπως έχει συμβεί και για άλλα ζητήματα; Η συζήτηση στο συνέδριο της ΕΣΔΥ μάλλον κλίνει στη δεύτερη περίπτωση και γι’ αυτό χρειάζεται ν’ αναπτυχθεί δράση. Το θέμα είναι τεράστιο, σύνθετο και χρειάζεται σοβαρή αντιμετώπιση.

Δαίμων της Οικολογίας

 τ. 70, 4/07