Πετρελαιαγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και περιβάλλον

του Γιάννη Σακιώτη,

Η «Νέα Πολιτική» έχει ήδη αναπτύξει τον προβληματισμό για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον που αναμένεται να προέλθουν από την ολοκλήρωση και λειτουργία του μεγάλου πετρελαιαγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη.

Επιπτώσεις, οι οποίες, όπως επισημαίνουν πολλές ισοβαρές οικολογικές οργανώσεις, δεν αφορούν μόνο το πολύτιμο Δέλτα του ποταμού Έβρου, στις εκβολές του οποίου θα τοποθετηθεί η άκρη του αγωγού και ο μεγάλης κλίμακας λιμένας φόρτωσης των τάνκερ, αλλά και συνολικά το Αιγαίο, το οποίο θα μεταβληθεί σε υδάτινο δρόμο μεταφοράς μεγάλων ποσοτήτων πετρελαίου, με σοβαρό τον κίνδυνο πρόκλησης καταστροφής από πιθανό ναυτιλιακό ατύχημα κάποιου τάνκερ.

Η γεωπολιτική διάσταση του αγωγού συζητείται ήδη επί δεκαπενταετία. Η περιβαλλοντική διάσταση θα μπορούσε να συζητείται άλλα 15 χρόνια. Και το έργο να καθυστερεί.

Ας μην έχουμε αυταπάτες ότι ο αγωγός θα φέρει άλλα, κοινωνικά ή οικονομικά οφέλη, όπως τη μείωση της ανεργίας και νέες επενδύσεις στη Θράκη ή την απεξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από τις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες.

Το όφελος από τη λειτουργία του αγωγού είναι ένα και μόνο: για πρώτη φορά μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού η Ελλάδα αποκτά ξεχωριστή γεωπολιτική σημασία για τη δύση, καθίσταται «παίκτης» στα διεθνή πολιτικά παίγνια της ευρύτερης περιοχής και συνεπώς ενδυναμώνει την θέση της και απομειώνει τις υφιστάμενες ή πιθανές να ανακύψουν στο μέλλον απειλές.

Μικρή σημασία έχει εάν το ΠΑΣΟΚ σχεδίασε τον αγωγό και η ΝΔ τον εγκαινιάζει.

Έχει όμως μεγάλη αξία το γεγονός ότι, σε έναν κόσμο και σε μία περιοχή όπου οξύνονται οι κρατικοί ανταγωνισμοί, με αυξανόμενες μάλιστα απειλές για την συνοχή όλων των κρατών στα Βαλκάνια και τη νοτιοανατολική Μεσόγειο, το μοναδικό κέλυφος προάσπισης των ζωτικών συμφερόντων της Ελλάδας ήταν μέχρι σήμερα η σχέση μας με τη δύση, δηλαδή η αμυντική και διεθνοπολιτική προστασία που μας παρέχουν οι ΗΠΑ -ας μην ξεχνούμε ποιος σταμάτησε την Τουρκία στα Ίμια το 1996- και η οικονομική και θεσμική αρωγή που μας προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).

Εφεξής, η Ελλάδα θα εξαρτά σε κάποιον αξιόλογο βαθμό την πετρελαϊκή οικονομία της Ευρώπης, μέσω των ρωσικών πετρελαίων που θα φορτώνονται στην Αλεξανδρούπολη.

Ας σημειωθεί εδώ ότι ο αγωγός δεν είναι «δώρο» των Ρώσων, ούτε υφίσταται κάποιο ηθικό, θρησκευτικό ή πολιτισμικό υπόβαθρο που να εξηγεί γιατί προτίμησαν την Ελλάδα για να εξάγουν τα πετρέλαιά τους.

Οι Ρώσοι του καθεστώτος Πούτιν (Putin) είναι ψυχροί υπολογιστές και σκληροί μπίζνεσμεν.

Η ανάλυση των δεδομένων που διαθέτουν τους οδήγησε στην επιλογή της Αλεξανδρούπολης και η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να αναβαθμιστεί διεθνώς, με ουσιαστικό τρόπο.

Και το περιβάλλον;

Η «Νέα Πολιτική» επανειλημμένως έχει υποστηρίξει την απεξάρτηση από το πετρέλαιο και την ανάγκη για άμεση λήψη μέτρων εξοικονόμησης της ενεργειακής κατανάλωσης και τη δραστική στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ).

Ωστόσο, σήμερα και για τα επόμενα 15 χρόνια, ουδείς είναι έτοιμος να διανύσει μεγάλα βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση.

Ακόμη και η ΕΕ, που πρωτοπορεί διεθνώς στην προσπάθεια καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, έθεσε τον φιλόδοξο στόχο του 20% ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές μέχρι το 2020, δηλαδή το υπόλοιπο 80% θα συνεχίσει να προέρχεται από πετρέλαιο και πυρηνική ενέργεια.

Ακόμη και αν όλα εξελιχθούν με βάση το αισιόδοξο σενάριο και οι ΑΠΕ ενισχυθούν περισσότερο, το πετρέλαιο και η πυρηνική ενέργεια δεν φαίνεται να μπορούν περιορισθούν σε λιγότερο από το ήμισι της ευρωπαϊκής ενεργειακής οικονομίας νωρίτερα από το 2040.

Συνεπώς, για τα επόμενα 30 χρόνια, το πετρέλαιο θα κυλά από κάποιους αγωγούς προς τους καταναλωτές της δύσης και είναι εξαιρετικά σημαντικό που ένας από τους πιο σημαντικούς από αυτούς θα καταλήγει σε ελληνικό έδαφος.

Η περιβαλλοντική θωράκιση της λειτουργίας του αγωγού και της ασφαλούς και ήπιας ναυσιπλοΐας στο Αιγαίο είναι απολύτως ρεαλιστική με την διαθέσιμη τεχνολογία και αποτελεί αποκλειστικά ζήτημα πολιτικής βούλησης της ελληνικής κυβέρνησης.

Απαιτείται η λήψη τεσσάρων απλών μέτρων:

Πρώτον: Η οργάνωση πολλαπλών μηχανισμών ασφαλείας στον χώρο που θα καταλήγει ο αγωγός και στις εγκαταστάσεις φόρτωσης, μπορεί να γίνει με πρότυπο αντίστοιχες, εξαιρετικά υψηλής ασφάλειας εγκαταστάσεις των ΗΠΑ που τηρούν υψηλές προδιαγραφές περιβαλλοντικής προστασίας και εποπτεύονται από την «υπηρεσία προστασίας περιβάλλοντος» (ΕΡΑ), μια υπηρεσία που δεν απειλεί, αλλά επιβάλλει σοβαρότατες κυρώσεις σε όσους παραβιάζουν την περιβαλλοντική νομοθεσία, η οποία παρά τα περί του αντιθέτου νομιζόμενα είναι πολύ αυστηρή στις ΗΠΑ.

Δεύτερον: Η χρήση μικρομεσαίας χωρητικότητας τάνκερ και η απαγόρευση πλεύσης γιγαντιαίων τάνκερ 200,000 τόνων. Εάν κυκλοφορήσουν τέτοια μεγαθήρια στο Αιγαίο, τότε ορισμένα μικρά νησιά θα συντριβούν οπτικά, φαντάζοντας σαν βαρκάκια που θα θαλασσοπνίγονται από τον κυματισμό των προπελών των τάνκερ.

Είναι απαραίτητη η χρησιμοποίηση επιλεγμένων θαλάσσιων διοδεύσεων, έτσι ώστε να μην υπάρχει οπτική επαφή ανάμεσα στους σπουδαίους παραδοσιακούς οικισμούς και τα γοητευτικά αγροτικά τοπία των Κυκλάδων με τα διαπλέοντα τάνκερ.

Ας μην ξεχνάμε ότι το Αιγαίο είναι ένα μοναδικό τοπίο, που ανήκει στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας και όλοι οι Έλληνες και οι Ευρωπαίοι έχουμε καθήκον να προασπίσουμε την αισθητική του.

Τρίτον: Η υποχρέωση όλων των τάνκερ που θα διαπλέουν το Αιγαίο να φέρουν διπλά τοιχώματα. Η ΕΕ έχει ήδη λάβει σχετικές αποφάσεις, ωστόσο, με αίτημα της Ελλάδας, έχουν εξαιρεθεί δεκάδες τάνκερ παλαιάς κοπής, με μονά τοιχώματα, επίφοβα για πρόκληση καταστροφών, που στην πλειονότητά τους ανήκουν σε Έλληνες πλοιοκτήτες.

Τέταρτον: Η δημιουργία ειδικής υπηρεσίας περιβαλλοντικής αστυνόμευσης των τάνκερ σε όλο το εύρος των ελληνικών θαλασσών, η οποία δεν θα παρεμβαίνει μόνο μετά από κάποια παρανομία αλλά προληπτικά, με ταχύπλοα σκάφη και σύγχρονο εξοπλισμό, πριν προκληθούν παραβιάσεις.

Ο αγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη μπορεί και οφείλει να λειτουργήσει με παράλληλη αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος, το οποίο είναι κάτι παραπάνω από εφικτό.

Εάν δεν οργανωθεί αυτό το πλαίσιο, τότε είναι προτιμότερο το έργο να μη γίνει ποτέ.

Η ευθύνη ανήκει εξ ολοκλήρου στην ελληνική κυβέρνηση.

¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ 

Ο Γιάννης Σακιώτης είναι Δρ. πολιτικός επιστήμων, περιβαλλοντολόγος, διευθυντής του περιοδικού «Νέα Πολιτική»

Αναδημοσίευση από τη «Νέα Πολιτική»