Γιατί Eπιμένουμε στη Διάσωση του Ελαιώνα

Γεράσιμος Σκλαβούνος

Πολιτικός Μηχανικός-Πολεοδόμος

Η «Επιτροπή Πολιτών για την Διάσωση του Ελαιώνα» δημιουργήθηκε πριν 2,5 χρόνια με πρωτοβουλία της Συντονιστικής Επιτροπής Συλλόγων και Κινήσεων για την Προστασία των Ελεύθερων Χώρων της Αθήνας και την Ποιότητα Ζωής. Σκοπός της ήταν να στρέψει την προσοχή των ενεργών πολιτών και των δημόσιων και δημοτικών αρχών και να αγωνιστεί γι΄ αυτή την ξεχασμένη αλλά ζωτικής σημασίας για το λεκανοπέδιο περιοχή.

Ζωτικής σημασίας, γιατί αυτά τα 9000 στρέμματα στην καρδιά του λεκανοπεδίου που τώρα είναι εστία ρύπανσης και δίνουν την εικόνα περιβαλλοντικής υποβάθμισης, θα μπορούσαν και θα έπρεπε να γίνουν πηγή ζωής και αναπνοής για την Αθήνα, χωρίς να υπονομεύονται και οι παραγωγικές δραστηριότητες χαμηλής όχλησης και οι θέσεις εργασίας που αναπτύσσονται σ΄ αυτά.

Η Συντονιστική Επιτροπή ήδη από το 1998 είχε διοργανώσει ημερίδα σχετικά με τον Ελαιώνα στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο και είχε αναδείξει τα προβλήματα του. Στη συνέχεια οι αγώνες μας για την αποτροπή των αρνητικών επιπτώσεων από τα έργα και τους ίδιους τους Ολυμπιακούς Αγώνες, δεν μας επέτρεψαν να επικεντρωθούμε περισσότερο σε αυτά τα προβλήματα. Από την άλλη πλευρά βέβαια, ούτε οι δημόσιες αρχές ασχολήθηκαν με τον Ελαιώνα ακριβώς λόγω της ενασχόλησης με τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Έτσι τον εγκατέλειψαν στην τύχη του και τα ωραία σχέδια και διακηρύξεις του τότε ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Λαλιώτη που είχε και την βασική ευθύνη για 10 χρόνια, έμειναν γράμμα κενό. Ήδη είχε προηγηθεί τροποποίηση του διατάγματος του 1995 με την οποία περιοριζόταν ακόμα περισσότερο ο νομοθετημένος χώρος πρασίνου στην οδό Πειραιώς, ώστε να κατασκευαστεί το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού και εγκαταστάσεις του Υπουργείου Πολιτισμού.

Με τους Ολυμπιακούς Αγώνες ξοδεύτηκαν δισεκατομμύρια σε έργα βιτρίνας και άχρηστες εγκαταστάσεις που τώρα δεν ξέρουν τι να τις κάνουν και τις ξεπουλάν όσο-όσο στο ιδιωτικό κεφάλαιο, ενώ δεν διατέθηκε ούτε δραχμή για το μόνο έργο που θα μπορούσε να δώσει μιαν ανάσα στην Αθήνα, την ανάπλαση δηλαδή και εξυγίανση του Ελαιώνα.

Το μόνο έργο που έγινε στην περιοχή ήταν αντιπεριβαλλοντικό: H κάλυψη του Κηφισού και η μετατροπή του σε αυτοκινητόδρομο. Ολοκληρώνει το αντίστοιχο «επίτευγμα» της πρώτης οκταετίας Καραμανλή του πρεσβύτερου, την κάλυψη του Ιλισσού. Μοναδικές περιπτώσεις σε ευρωπαϊκή χώρα, κάλυψης και εξαφάνισης ποταμών.

Εν τω μεταξύ ο Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης του Ελαιώνα που συστάθηκε το 2003 με συμμετοχή των Δήμων Αθηναίων, Αιγάλεω, Περιστερίου, Ταύρου και Ρέντη περιέπεσε σε αχρηστία και δεν δίνει σημεία ζωής. Την ίδια τύχη είχε και ο διαδημοτικός Σύνδεσμος Οργάνωσης, Διαχείρισης και Ανάπτυξης του Ελαιώνα που είχε συσταθεί το 1990.

Μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 άρχισε η κατά μέτωπο επίθεση στον Ελαιώνα. Μεγάλα οικόπεδα βλέπετε δεν υπάρχουν πια στην Αθήνα και ο Ελαιώνας είναι πέντε λεπτά από την Ομόνοια.

Πρώτα κόπηκαν οι τελευταίες ελιές που είχαν απομείνει, αποψιλώθηκε το τελευταίο τμήμα του ελαιώνα στο κτήμα Μερκάτη, για να επεκταθεί το ΤΕΙ Πειραιά. Αντ΄ αυτού θα δημιουργηθεί το Μουσείο Ελιάς. Όσο περισσότερα μουσεία γίνονται σε μια χώρα, τόσο περισσότερο κυριαρχεί η νεκρή ύλη πάνω στη ζωντανή πραγματικότητα, πάνω στην ζωντανή πνευματική και υλική δημιουργία, τόσο περισσότερο κυριαρχεί το παρελθόν πάνω στο παρόν.

Μετά, ακολούθησε η απόφαση Σουφλιά για την χωροθέτηση όλων των σταθμών υπεραστικών ΚΤΕΛ της Αθήνας, δίπλα στην Ιερά Οδό, στο χώρο που προβλέπεται για επισκευαστική βάση του μετρό. Έτσι ακυρώνεται η σχεδιασμένη από τον Αντώνη Τρίτση πεζοδρόμηση της Ιεράς Οδού την οποία οραματιζόταν να ανακτά κάτι από την ιερότητά της. Οι επιλογές Σουφλιά όχι μόνον στερούνται οράματος, αλλά δεν συνοδεύονται ούτε καν από την στοιχειώδη επιστημονική τεκμηρίωση, όπως μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και συγκοινωνιακή μελέτη.

Και μετά, το μεγάλο σκάνδαλο του εμπορικού – αθλητικού συγκροτήματος Παναθηναϊκού – Βωβού – Εθνικής Τράπεζας – Δήμου σε χαρακτηρισμένο χώρο πρασίνου από το Πρ. Δ/μα του 1995, συνολικής έκτασης 220 στρ. (Για λεπτομέρειες βλ. σχετικό κείμενο). Εκεί θα μπορούσε και θα έπρεπε να γίνει ο πραγματικός Βοτανικός Κήπος της Αθήνας και να νοηματοδοτεί πλήρως την ομώνυμη συνοικία. Ο σημερινός «Βοτανικός» Κήπος έχει έκταση μόλις 5 στρεμμάτων.

Αλλά δεν είναι μόνον αυτά. Νέο αρχαιολογικό μουσείο, πέραν αυτού της Ακρόπολης, εξήγγειλε ο κ. Βουλγαράκης για τον αρχαιολογικό χώρο της Ακαδημίας Πλάτωνος, καταλαμβάνοντας χώρο 20 στρεμμάτων! Και θα συνεχίσουν να συγκεντρώνονται στην Αθήνα αρχαιολογικά ευρήματα απ΄ όλη την Ελλάδα.

Το μουσουλμανικό τέμενος, τόσο απαραίτητο για μια πόλη σαν την Αθήνα, δεν βρήκαν αλλού να γίνει, ούτε αξιοποίησαν τα υπάρχοντα παλιά τζαμιά, παρά επέλεξαν να διατεθεί χαρακτηρισμένος χώρος πρασίνου και δημόσια γη έκτασης 40 στρ. στην πρώην ναυτική βάση Βοτανικού. Τη στιγμή που ένα τέμενος δεν απαιτεί περισσότερο από τρία στρέμματα, καταλαβαίνει κανείς για τι εμπορευματοποιημένες χρήσεις προορίζονται τα υπόλοιπα. Κι ακόμα. Προκηρύχθηκε μελέτη για κατασκευή εγκατάστασης μεταμόρφωσης απορριμμάτων δίπλα στην οδό Αγίας Άννας και γενικά ό,τι δεν χωράει ή δεν είναι επιθυμητό αλλού, ρίχνεται στον Ελαιώνα, με συνεχή καταστρατήγηση του ισχύοντος Διατάγματος χρήσεων γης, χωρίς επομένως ένα συνολικό σχέδιο οργάνωσης και αναβάθμισης της περιοχής.

            Οι πολίτες που συγκεντρώθηκαν στις 11/2/2007 στον χώρο του Ελαιώνα σε ψήφισμά τους λένε χαρακτηριστικά:

Ζητάμε:

Να σταματήσουν όλες αυτές οι περιβαλλοντοκτόνες ρυθμίσεις που αφαιρούν ελεύθερους χώρους και προσθέτουν τσιμέντο.

Να εφαρμοστεί επιτέλους το Προεδρικό Διάταγμα του 1995 ως προς την διασφάλιση των χώρων πρασίνου και την απομάκρυνση των ρυπογόνων και οχλούσων χρήσεων. Με αφετηρία το Π.Δ. να ξεκινήσει ένας ευρύτατος δημόσιος διάλογος, στο πλαίσιο του απαιτούμενου γενικότερου διαλόγου για την επικαιροποίηση του πολεοδομικού σχεδιασμού του λεκανοπεδίου με στόχους:

·          Την περιβαλλοντική αειφορία και την ποιότητα ζωής.

·          Τον τριπλασιασμό των χώρων πράσινου σε όλο το λεκανοπέδιο και ειδικότερα στις πιο στερημένες περιοχές (δυτικές, κέντρου, Ελαιώνα κ.ά.).

Στο πλαίσιο του νέου αυτού πολεοδομικού σχεδιασμού θα αντιμετωπισθεί και η χωροθέτηση μεγάλων χρήσεων υπερτοπικής σημασίας.

Οι καιροί «ου μενετοί».

Η υπερθέρμανση του πλανήτη, οι κλιματικές ανατροπές, το νέφος της Αθήνας και η αύξηση της νοσηρότητας δεν επιτρέπουν εφησυχασμό και παραχωρήσεις στα μεγάλα αδηφάγα συμφέροντα και τις μικροπολιτικές σκοπιμότητες.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 71, 5/07