|
Αρχή κειμένου
Ενα οικολογικό σπίτι για το έργο του Paul Klee, του ΑΝΤΩΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΑΚΗ:
Στη Βέρνη, δημιουργήθηκε ένα μουσείο-πινακοθήκη, το πολιτιστικό κέντρο Paul Klee (ZPK), σύμφωνα με τις αυστηρότατες προδιαγραφές ενέργειας που επέβαλε το καντόνι αλλά και η οικολογική συνείδηση του δημιουργού του, του πολυβραβευμένου αρχιτέκτονα Renzo Piano. Το αποτέλεσμα δικαιώνει τόσο τον εμπνευστή του όσο και το πνεύμα του ζωγράφου, λειτουργικά, περιβαλλοντικά αλλά και αισθητικά.
O διάσημος αρχιτέκτονας Renzo Piano, δημιουργός του περίφημου Κέντρου Georges Pombidou στο Παρίσι, όταν εκλήθη να σχεδιάσει το κτίριο που θα φιλοξενούσε τη μεγαλύτερη συλλογή έργων του Γερμανοελβετού ζωγράφου Paul Klee, λίγο έξω από τη Βέρνη, έμεινε εκστατικός. Oπως δηλώνει ο Iταλός αρχιτέκτονας: «Η σκιά του σχεδίου σου είναι αποτυπωμένη στο τοπίο, γι' αυτό και πρέπει πρώτα να το αφουγκραστείς...». Η άλλη φωνή που όφειλε να ακούσει ήταν αυτή του ζωγράφου, αφού «η Φύση αποτελεί μέρος του έργου του, που αποπνέει γαλήνη». Το κτίριο, λοιπόν, έπρεπε να βρίσκεται σε άμεσο διάλογο με όλα αυτά και παράλληλα να ανταποκρίνεται στις ευαισθησίες και στις αντιλήψεις του αρχιτέκτονα περί εφαρμοσμένης οικολογικής αρχιτεκτονικής.
Ο διεθνούς φήμης αρχιτέκτονας δεν μπορούσε να «φυλακίσει» τον Klee σ' ένα κτίριο κι έτσι αποφάσισε να σχεδιάσει ένα «μη κτίριο», με σχήμα σφαιρικό, όπου το μεγαλύτερό του μέρος «βυθίστηκε» στη γη οικοδομώντας το με οικολογικά υλικά, περιορίζοντας έτσι στο ελάχιστο τη χρήση ενέργειας και τις απώλειες θερμότητας. Το «Πολιτιστικό Κέντρο Paul Klee» διαμορφώθηκε ως ένα «γλυπτό τοπίου», ενώ το περιοδικό «Swiss architekts» το χαρακτήρισε συναρπαστικό.
Οι ιδιαιτερότητες του οικολογικού σχεδιασμού
Οι τρεις στέγες του κτιρίου που αναδύονται βαθμιαία από το έδαφος «φυτρώνουν» σαν φυσικοί λόφοι, προσαρμόζονται στο ανάγλυφο της περιοχής και εναρμονίζονται ιδανικά με το περιβάλλον. Eπειτα από απαίτηση του αρχιτέκτονα, δεν χτίστηκε γύρω από το κτίριο απολύτως τίποτε, ούτε καν ένα υπαίθριο γκαράζ. Στον περιβάλλοντα χώρο των 2,5 εκταρίων φυτεύτηκαν εβδομήντα καινούργια δέντρα, ενώ άρχισε η συστηματική τους βιοκαλλιέργεια με κριθάρι, κράμβη, ηλιοτρόπια και βρώμη!
Η πρόσβαση των περίπου 200.000 επισκεπτών που αναμένονται κάθε χρόνο έχει προγραμματισθεί να γίνεται κυρίως με τα ενισχυμένα μαζικά μέσα συγκοινωνίας, ενώ συμπληρώθηκε και το δίκτυο ποδηλατοδρόμων και πεζοδρόμων.
Ο οικολογικός σχεδιασμός, βέβαια, δεν περιορίσθηκε μόνο σε αυτά. Για την κατασκευή του κτιρίου επέλεξε ως υλικό τεχνητούς λίθους από ασβεστοκονίαμα, διότι απορροφούν λιγότερο νερό κατά την οικοδόμηση σε σχέση με άλλα υλικά, ενώ συγχρόνως εγγυώνται εκτός από ηχητική και υψηλή θερμική μόνωση. Για τη στέγη επελέγη ανακυκλώσιμο ατσάλι υψηλής ποιότητας, το οποίο προερχόταν από ανακύκλωση, με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Ο απαραίτητος κλιματισμός, που εξασφαλίζει την κατάλληλη θερμοκρασία για την προστασία των έργων τέχνης, έπρεπε κι αυτός να μη σπαταλάει ενέργεια. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκε το σύστημα freecooling, όπου ο εσωτερικός ζεστός αέρας ανανεώνεται και ψύχεται με τον εξωτερικό αέρα, ενώ η ενέργεια που απαιτείται για τη θέρμανση του εισαγόμενου ψυχρού αέρα, ξαναχρησιμοποιείται.
Η εξοικονόμηση ενέργειας δεν αποτελούσε προτεραιότητα μόνο του αρχιτέκτονα, αλλά και επιταγή του καντονιού της Βέρνης, το οποίο είχε θέσει αυστηρότατες σχετικές προδιαγραφές.
Για την κατανάλωση όσο το δυνατόν λιγότερης ενέργειας ελήφθησαν και άλλα μέτρα. Η γενικότερη θέρμανση του κτιρίου επιτυγχάνεται με τη χρήση φυσικού αερίου υψηλής απόδοσης, ενώ οι θερμικές απώλειες το χειμώνα και οι απώλειες ψύξης το καλοκαίρι μειώνονται στο ελάχιστο χάρη στην υψηλής τεχνολογίας μόνωση της υπέργειας στέγης, των υπόγειων τοίχων και του πατώματος. Οι τιμές θερμοπερατότητας που επετεύχθησαν βρίσκονται κάτω από το όριο των αυστηρών προδιαγραφών ενέργειας του καντονιού της Βέρνης.
Οι υψηλής τεχνολογίας διπλοί υαλοπίνακες που τοποθετήθηκαν στη δυτική - κύρια πρόσοψη κατάφεραν να οριοθετήσουν την ηλιακή θερμοπερατότητα σε ιδανικές τιμές, ίσες με αυτές που απαιτεί ο σχετικός αυστηρός κανονισμός του καντονιού.
Η σκίαση της μεγάλης αυτής γυάλινης επιφάνειας έχει προβλεφθεί με τέτοιον τρόπο ώστε να περιορίζεται στο ελάχιστο δυνατό η κάθετη ηλιακή ακτινοβολία το καλοκαίρι. Επιπλέον, ο φωτισμός ρυθμίζεται ανάλογα με το φως της ημέρας, ενώ και με τη συντόμευση του χρόνου ανοίγματος θυρών συντελείται ο περιορισμός των απωλειών.
Το πολιτιστικό κέντρο Paul Klee, με τελική κατανάλωση 40 κιλοβάτ ανά τετραγωνικό μέτρο ετησίως, αναδεικνύεται πρωταθλητής Ευρώπης και ένα από τα μουσεία-πινακοθήκες με τη χαμηλότερη κατανάλωση στον κόσμο. Ακολουθούν δύο άλλα ελβετικά μουσεία, με 140 και 200 κιλοβάτ αντίστοιχα και αμέσως μετά το Μουσείο Ιστορίας της Βόννης στη Γερμανία με 210 κιλοβάτ. Το Paul Klee Zentrum (ZPK) υπερισχύει ολοφάνερα.
Ο αρχιτέκτονας
Ο Renzo Piano γεννήθηκε στην Τζένοβα, στις 14 Σεπτεμβρίου 1937. Σπούδασε στη Φλωρεντία και στο Μιλάνο, από το Πολυτεχνείο του οποίου αποφοίτησε το 1964.
Από το 1965 έως το 1970 εργάσθηκε ως αρχιτέκτων στη Φιλαδέλφεια και στο Λονδίνο. Το γνωστότερο έργο του είναι το περίφημο Centres Georges Pombidou στο Παρίσι, το οποίο σχεδίασε το 1971. Κτίριά του βρίσκονται στις ΗΠΑ, Νέα Καληδονία, Ιταλία, Ολλανδία, Σουηδία, Γερμανία. Eχει τιμηθεί με 26 διεθνή βραβεία.
Ο ζωγράφος
Ο Paul Klee γεννήθηκε το 1879 κοντά στη Βέρνη και σπούδασε ζωγραφική στο Μόναχο. Το 1911 ίδρυσε το ρεύμα του γερμανικού εξπρεσιονισμού (μαζί με τους Wassily Kandinsky και Franz Marc) και παρουσίασε την πρώτη του έκθεση στην γκαλερί Tannhauser, στο Μόναχο. Το 1920 καλείται από τον Martin Gropius στη Βαϊμάρη για να διδάξει στο Bauhaus. Πρώτη έκθεση στο Παρίσι, το 1925, με τους σουρεαλιστές Max Ernst, Juan Miro Pablo Picasso, ενώ το 1931 γίνεται καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών του Ντίσελντορφ. Το 1933 ο καλλιτέχνης επιστρέφει στη Βέρνη, αφού απολύεται από τους ναζί. Το 1937 οι ναζί κατάσχουν 105 έργα του και χαρακτηρίζουν το έργο του εκφυλιστική τέχνη «entartete Kunst». Το 1939 η Ελβετία αρνείται να του δώσει υπηκοότητα. Ο ζωγράφος πεθαίνει το 1940. Eπειτα από δύο χρόνια, η Ελβετία του δίνει υπηκοότητα... μετά θάνατον.
Ο πρωταθλητής Ευρώπης σε ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας
• Είναι πολιτιστικό κέντρο με πινακοθήκη, αίθουσα μουσικής, συνεδριάσεων.
• Ο σχεδιασμός του ολοκληρώθηκε σε 5 μήνες.
• Αρχισε να κατασκευάζεται στις 31 Δεκεμβρίου του 2003 και εγκαινιάστηκε στις 20 Ιουνίου του 2005.
• Κόστισε 110 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα (71 εκατ. ευρώ).
• Ο εκθεσιακός χώρος καλύπτει έκταση 2.500 τ.μ.
• Στεγάζει το 40% των έργων του Paul Klee, δηλαδή 4.000 από τα συνολικά 10.000 έργα του.
|
Επιστροφή