Ενότητα :Τεύχος 72, Ιούνιος 2007

Τίτλος : ΔΗΜΟΣ ΤΣΑΝΤΙΛΗΣ. ΑΠΟΨΕΙΣ. Τι είναι οι πόλεις μας;

Διαβάστηκε: 679 φορές!

Πλήρες Κείμενο :   


Αρχή κειμένου

 

Τι είναι οι πόλεις μας;

 

Δήμος Τσαντίλης

 

Οι πόλεις μας είναι προϊόντα της φαντασίας μας αλλά και της έλλειψής της, της συλλογικής μας ζωής, αλλά και του άκρατου εγωισμού μας. Οι πόλεις μας είναι φτιαγμένες από «σκληρά υλικά», όπως γράφει ο Γερμανός ψυχαναλυτής Alexander Mitscherlich στο δοκίμιό του «Οι άξενες πόλεις μας»[i]


 

Οι κάτοικοί τους προσαρμόζονται αναγκαστικά στην άκαμπτη δομή τους. Τις πόλεις τις διαμορφώσαμε, αλλά και μας διαμόρφωσαν. Οι ρυθμοί άλλωστε το επέτρεπαν γιατί οι πόλεις (στην Ευρώπη τουλάχιστον) δημιουργήθηκαν και εξελίχθηκαν σταδιακά, συχνά στην διάρκεια αιώνων, σε αλληλεπίδραση πάντα με τους ανθρώπους που τις κατοίκησαν. Οι άνθρωποι των πόλεων εξελίχθηκαν και αυτοί μαζί με τις πόλεις που έφτιαξαν.

Οι άνθρωποι των πόλεων ξεχωρίζουν. Δεν είναι «αγροίκοι», όπως οι άνθρωποι της υπαίθρου, αλλά πολιτισμένοι, προϊόντα της πόλης τους. «Η ελευθερία μου σταματά εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου». Ιδού ο χρυσός κανόνας για την πολιτισμένη συμβίωση σε μια πόλη. Οι άνθρωποι  της υπαίθρου δραπέτευαν στις πόλεις για να αναπνεύσουν τον ελεύθερο αέρα τους και να ξεφύγουν από τους καταναγκασμούς της ζωής στα βουνά και τους λόγγους. Οι πόλεις ήταν χώρος ελευθερίας, παραγωγής, εμπορίου, επικοινωνίας, πολιτισμού και πολιτικής. Εκεί ο καθένας είχε την ευκαιρία να πλουτίσει, να μορφωθεί, να προοδεύσει, να ανέλθει κοινωνικά.

Κάτι όμως φαίνεται ότι δεν πήγε καλά. Ίσως οι πόλεις μεγάλωσαν ξαφνικά, ίσως η παραγωγή άλλαξε και μετακόμισε στις παρυφές των πόλεων, το ιδιωτικό αυτοκίνητο εισέβαλε ορμητικά, οι παλιές πόλεις δεν ήταν πια σε θέση να ικανοποιήσουν τις νέες ανάγκες. Τότε έγινε η μεγάλη ρήξη. Οι πόλεις διεσπάσθησαν σε δύο άνισα μέρη. Την «παλιά» και την «νέα πόλη»  Η παλιά πόλη έμεινε παλιά γιατί δεν χώραγε τις νέες λειτουργίες και τους νέους τρόπους παραγωγής και εμπορίου. Κυρίως όμως η παλιά πόλη έμεινε παλιά γιατί δεν χωρούσε το αυτοκίνητο. Οι κάτοικοί την εγκατέλειψαν, τα μικρομάγαζα και οι βιοτεχνίες έφυγαν και αυτά. Η παλιά πόλη έχασε τις συστατικές της λειτουργίες για να γίνει «ιστορικό κέντρο», απολιθωμένη μορφή ενός παλαιότερου τρόπου ζωής που δεν υπάρχει πια παρά ως σκηνικό. Οι παλιές πόλεις μετατρέπονται την ημέρα σε απέραντο τουριστομάγαζο, το βράδυ σε απέραντη ηχορυπαίνουσα ντίσκο. Η πεζοδρόμηση του ιστορικού κέντρου συμβάλει στην ενοποίηση των χώρων καταναλωτικής δραστηριότητας και μεταμεσονύχτιας ψυχαγωγίας.

Η νέα πόλη δεν έχει κέντρο ούτε ιστορία. Είναι μια μονότονη αστική έρημος που επεκτείνεται με γοργούς ρυθμούς, τόσο εις βάρος του φυσικού τοπίου, όσο και εις βάρος του ιστορικού κέντρου. Την νέα πόλη δεν την διαμόρφωσαν αυτοί που την κατοικούν, αλλά τεχνικοί, εργολάβοι και έμποροι γης.

Το ερώτημα, «Από πού είσαι;» έχει χάσει πλήρως το νόημά του. Τι θα σήμαινε άλλωστε η απάντηση «Είμαι από τα Πετράλωνα, τους Αμπελόκηπους, η τα Περιβόλια»; Η ταυτότητα του χώρου έχει προ πολλού χαθεί και μαζί ε αυτή χάθηκε και η ταυτότητα που δίνει η εντοπιότητα στους ανθρώπους.

Για να ξεφύγουν από την μονοτονία της αστικής ερήμου της νέας πόλης και από το ψεύτικο σκηνικό της παλιάς, πολλοί μετακομίζουν σε οικισμούς που ξεφυτρώνουν γύρω από τις πόλεις. Αυτές οι συναθροίσεις διάσπαρτων μονοκατοικιών στο πουθενά, δεν είναι ούτε προάστια, κοινωνικά και πολιτιστικά συνδεδεμένα με το άστυ, ούτε χωριά με την δική τους ζωή. Η φυγή σε αυτά είναι η ριζικότερη εκκαθάριση λογαριασμών με εκείνο που ιστορικά υπήρξε η πόλη. Ο αέρας στους περιαστικούς οικισμούς δεν αποπνέει ελευθερία, αλλά έλλειψη κοινωνικού ελέγχου.



[i] Alexander Mitscherlich, “die Unwirtlichkeit unserer Städte

 

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 72, 6/07

Επιστροφή