Ο ΑΧΕΛΩΟΣ ΣΕ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ

του Ηλία Ευθυμιόπουλου*

Ενισχύεται αργά αλλά σταθερά το ρεύμα της αντίθεσης προς την εκτροπή του Αχελώου. Οι ενστάσεις δεν έρχονται πλέον μόνον από τις τάξεις των περιβαλλοντικών οργανώσεων αλλά και από τους κόπλους της ίδιας της κυβέρνησης.

Όσοι παρακολούθησαν τη συζήτηση για τον προϋπολογισμό στη Βουλή, θα είδαν με έκπληξη τους κυρίους Έβερτ και Τσοβόλα να καταγγέλλουν τη μη εμφάνιση των έργων του Αχελώου στο πρόγραμμα  δημοσίων επενδύσεων. Ακόμη όμως κι αν δεν πρόκειται για πλήρη παραίτηση της κυβέρνησης από το φαραωνικό όραμα της εκτροπής του ποταμού, σίγουρα η "παράλειψη" που παρατήρησαν οι παράγοντες της αντιπολίτευσης, δεν είναι άνευ σημασίας.  Ακόμη κι αν ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ ορκίζεται πως τα έργα προχωρούν κανονικά, είναι γεγονός πως το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας  ψάχνει τρόπο να απεμπλακεί  από ένα δυσβάστακτο φορτίο που του κληρονόμησαν οι ανεύθυνες πολιτικές του παρελθόντος.

Το πρώτο ρήγμα στο φαινομενικά ενιαίο μέχρι πρότινος μέτωπο υπέρ της εκτροπής, προκλήθηκε από την απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διακόψει πρακτικά την χρηματοδότηση του σχεδίου. Απόφαση που υπαγορεύθηκε από την συνειδητοποίηση στους κύκλους των Βρυξελλών, ότι η εκτροπή είναι πράγματι ένα έργο μεταμφιεσμένης γεωργικής ανάπτυξης, σε μια εποχή που η Ευρώπη ψάχνει τρόπους να μειώσει τα πλεονάσματα μιας αγροτικής οικονομίας που τείνει να είναι όλο και λιγότερο ανταγωνιστική, βασιζόμενη όλο και περισσότερο στις επιδοτήσεις  και την εικονική διαμόρφωση των τιμών.  Ένα δεύτερο κτύπημα εναντίον της σκοπιμότητας της μεταφοράς του νερού από τη δυτική στην ανατολική λεκάνη της Πίνδου, ήρθε όταν έγινε πια φανερό ότι ένα ολοκληρωμένο  πρόγραμμα αρδεύσεων στον Θεσσαλικό κάμπο, ήταν έξω από τα όρια κάθε προσπάθειας συμφιλίωσης των οικονομικών μεγεθών με την φαντασιακή πραγματικότητα. Με άλλα λόγια, οι προηγούμενες κυβερνήσεις υπόσχονταν στους Θεσσαλούς αγρότες ένα δώρο χωρίς αντίκρισμα, αφού το νερό δεν θα έφτανε ποτέ στα χωράφια τους. Σύμφωνα μάλιστα με το σχέδιο της "μικρής εκτροπής" το νερό θα πηγαίνει κατευθείαν στον Πηνειό, με μόνο στόχο την ...εξυγίανση του. Θα καταστρέφονταν δηλαδή ένας ποταμός (και ένα υψηλής αξίας ορεινό οικοσύστημα) για να υπάρξει, με τεχνητή μετάγγιση, ένας άλλος, τον οποίο μάλιστα έφερε σε κατάσταση  κρίσης μια πολιτική και μια πρακτική αλόγιστης γεωργικής ανάπτυξης.  Αξίζει να σημειώσουμε ότι σε κείνους που εξέφρασαν έγκαιρα τις αντιρρήσεις τους, ενώπιον της προηγούμενης εθνικής αντιπροσωπείας, ήταν, προς τιμήν του, και ο σημερινός πρωθυπουργός.

Και πράγματι, δεν χρειαζόταν και μεγάλη φιλοσοφία  για να απορρίψει κανείς, έστω και για λόγους καθαρά οικονομικούς, ένα έργο για το οποίο όλες οι μελέτες σκοπιμότητας (οι πληρωμένες από το κράτος και την Ευρωπαϊκή Ένωση) εξέφραζαν τον έντονο σκεπτικισμό τους. Δεν χρειαζόταν καν να είναι κανείς ευαίσθητος στα ζητήματα του περιβάλλοντος για  αποδοκιμάσει μια άχρηστη καταστροφή της φύσης και του τοπίου και μια κατασπατάληση των εθνικών πόρων, όταν ήταν πια φανερό ότι ο μόνος λόγος για τη συνέχιση του παράλογου εγχειρήματος ήταν ο φόβος για την απώλεια ψήφων στη Θεσσαλική περιφέρεια.

Ποιος όμως είπε ποτέ την αλήθεια στους Θεσσαλούς αγρότες; Ποιος τους εξήγησε ότι η επ' άπειρον επέκταση υδροβόρων καλλιεργειών, δεν είναι ο καλύτερος δρόμος για την εξασφάλιση -μακροπρόθεσμα- τoυ εισοδήματός τους και ότι αυτός ο φαύλος κύκλος, της σταδιακής δηλαδή εξάντλησης των υπόγειων και στη συνέχεια των επιφανειακών υδροφορέων, δεν σταματά πουθενά; Ποιος αλήθεια τους υπέδειξε ποτέ τις τεχνικές εξοικονόμησης νερού, που μπορεί να περιορίσουν δραστικά τη σημερινή κατανάλωση, και την ανάγκη προσανατολισμού τους σε προϊόντα περισσότερο προσαρμοσμένα στο μεσογειακό περιβάλλον και για το λόγο αυτό με μεγαλύτερη ζήτηση στα πλαίσια μιας όλο και πιο απαιτητικής αγοράς;

Η αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης, επιβάλλει την ορθολογική χρήση των πόρων όχι μόνο σε εθνικό αλλά και σε τοπικό επίπεδο. Η Θεσσαλία οφείλει (και μπορεί να το κάνει)  να  βασιστεί στις δικές της δυνάμεις και στις δικές της πλουτοπαραγωγικές πηγές.  Ας αφήσει τον Αχελώο στην κοίτη του, αρκετά άλλωστε τον ταλαιπώρησε η ΔΕΗ με τα αλλεπάλληλα φράγματα, τις εκσκαφές και τις "διευθετήσεις" καθ' όλο το μήκος της διαδρομής του. Σύμπτωση: τις μέρες  που δημοσιεύεται αυτό το σημείωμα, λήγει και η προθεσμία υποβολής προτάσεων  σε ένα μεγάλο ευρωπαϊκό πρόγραμμα για έργα εξοικονόμησης και διαχείρισης νερού  σε προβληματικές περιοχές της Κοινότητας. Μια χρυσή ευκαιρία για αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων αλλά και χρηματοδότησης. Αφορά τόσο τις τοπικές αρχές, όσο και τα συναρμόδια υπουργεία. Αν και αυτή τη φορά χαθεί (όπως τόσες άλλες στο παρελθόν) θα ψάχνουμε και πάλι για ενόχους στα οδοφράγματα της Βιοκαρπέτ.

Η  υδροδότηση της Θεσσαλίας μπορεί να γίνει κάλλιστα χωρίς τα νερά του Αχελώου. Ήδη, προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης χρηματοδοτούν την εξοικονόμηση και την ορθολογική διαχείριση του νερού σε τοπικό επίπεδο. 

*διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace