ΧΡΥΣΟΣ ΚΑΙ ΚΥΑΝΙΟ

Ηλίας Ευθυμιόπουλος

Τόσο το κλείσιμο των μεταλλείων της TVX Χαλκιδική, όσο και η ματαίωση των νέων επενδύσεων της ίδιας εταιρείας, είναι όψεις του ίδιου νομίσματος: μιας ελαστικής συνείδησης για το περιβάλλον και της έλλειψης στρατηγικής για το μέλλον της βιομηχανίας και της απασχόλησης.

Γιατί εξεγείρονται οι μεταλλωρύχοι στη Στρατωνίκη της Χαλκιδικής; Γιατί αναγκάζονται να φτάσουν σε απεργία πείνας προκειμένου να διατηρήσουν το αυτονόητο δικαίωμα στην εργασία; Γιατί από την άλλη μεριά πολλοί κάτοικοι της περιοχής προσφεύγουν στο ΣτΕ για τη μη συνέχιση των εργασιών και των επεκτάσεων της εταιρείας; Γιατί απλούστατα δεν υπήρξε σχεδιασμός. Γιατί ουδείς εγνώριζε με ακρίβεια τα πλάνα της ΤVX και την πορεία των επιχειρηματικών της σχεδίων. Γιατί ούτε η κυβέρνηση, ούτε η τοπική αυτοδιοίκηση, ούτε τα συνδικάτα είχαν εναλλακτικά σενάρια για την πιθανή διακοπή των εργασιών, τη στιγμή που η διατήρηση της δραστηριότητας των μεταλλείων ήταν γνωστό πως θα προσέκρουε στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις (η εταιρεία συνέδεε  τη βιωσιμότητα με την επέκταση). Σε κάθε όμως περίπτωση, είτε με όρους πραγματικούς, είτε με όρους προσχηματικούς, φάνηκε πως την αμφιλεγόμενη εταιρεία, το τελευταίο πράγμα που την ενδιέφερε ήταν η τύχη των εργαζομένων, αν και προκειμένου για νέες επενδύσεις  η δημιουργία θέσεων απασχόλησης είναι το μεγαλύτερο επιχείρημα: για την καταστροφή τους δεν λέει κουβέντα και παραπέμπει στους αδίστακτους νόμους της αγοράς.

Γιατί διαδηλώνουν οι κάτοικοι του Έβρου εναντίον της εγκατάστασης ορυχείων χρυσού; Γιατί δεν πείθονται από τα επιχειρήματα περί οικονομικής ανάπτυξης και θέσεων απασχόλησης που φέρνουν οι ξένες επενδύσεις; Γιατί σύσσωμοι οι εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης (πολλοί εκ των οποίων βρίσκονται στην κυβερνητική παράταξη) απορρίπτουν το επιχρυσωμένο περιτύλιγμα της αξιοποίησης των εθνικών μας κοιτασμάτων σε μια εποχή που η αποβιομηχάνιση και η μετανάστευση των βιομηχανιών πλήττουν τη χώρα; Γιατί απλούστατα οι προτάσεις δεν είναι πειστικές. Γιατί κατά τη διαδικασία της διαβούλευσης δεν τέθηκαν με ισοδύναμο τρόπο οι εναλλακτικές αναπτυξιακές δυνατότητες, ούτε  εξετάσθηκαν αντικειμενικά οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Κάτι ανάλογο συνέβη και στην Ολυμπιάδα της Χαλκιδικής. Όπου και πάλι οι υπερασπιστές των (ξένων) συμφερόντων προσπάθησαν να υποστηρίξουν πως τα οφέλη είναι αδιαμφισβήτητα και οι αντιδράσεις εκ του πονηρού. Ήρθε όμως η απόφαση του ΣτΕ – με ένα ιστορικό για τα νομικά και περιβαλλοντικά δεδομένα σκεπτικό – που μίλησε για ισοζύγιο. Και βρήκε πως το κοινωνικό και περιβαλλοντικό ρίσκο είναι μεγαλύτερο από τα κέρδη. Είπε επίσης πως οι αποθέσεις του τοξικού κυανίου σε ρεματιές και εύθραυστα οικοσυστήματα, δεν συνάδουν με τις αξίες και τις επιταγές της αειφόρου ανάπτυξης. Την οποία εν προκειμένω δεν πρέπει να θυμόμαστε μόνο στις επετείους. Πρέπει να την έχουμε γνώμονα για τα μικρά και τα μεγάλα έργα, πρέπει να την κάνουμε εργαλείο της πολιτικής, όπως επιτάσσουν οι Ευρωπαϊκές μας υποχρεώσεις. Μήπως  με την ευκαιρία, θα πρέπει να ξανασκεφτούμε το μοντέλο της βιομηχανικής μας ανάπτυξης; Δεν είμαστε δα στην δεκαετία του 60! 

07.2003