ΟΙ ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΜΕΤΑ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥΣ

Γιάννης Παρασκευόπουλος*

Ο οικολογικός χώρος στην Ελλάδα δεν είχε ποτέ ιδιαίτερα καλές σχέσεις με τα απότομα άλματα: όποτε προσπαθούσε να τα εκβιάσει έπεφτε στο κενό, τη μοναδική φορά που του προέκυψαν, είχε αποτύχει να τα διαχειριστεί.

Έτσι τα σταθερά βήματα προς τα εμπρός αποτελούν στοιχείο σύνεσης που κατακτήθηκε μόλις πρόσφατα. Στη λογική αυτή, το προγραμματικό και οργανωτικό συνέδριο των Οικολόγων Πράσινων που ολοκληρώθηκε το περασμένο Σαββατοκύριακο στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, σχεδιάστηκε για να αποτελέσει ένα δεύτερο σταθερό βήμα προς τα εμπρός μετά την ιδρυτική συνδιάσκεψη του περασμένου Δεκεμβρίου.

Θετική δυναμική …

Στους λίγους μήνες που μεσολάβησαν από το ξεκίνημά τους, οι Οικολόγοι Πράσινοι πέτυχαν να δώσουν τα πρώτα θετικά δείγματα γραφής, να συνδεθούν με χώρους κινημάτων και περιβαλλοντικής ευαισθησίας και να εμπνεύσουν θετικές προσδοκίες σε ένα κόσμο που ήδη τους παρακολουθεί τακτικά, κυρίως μέσα από το Διαδίκτυο: η ιστοσελίδα www.ecogreens.gr καταγράφει πάνω από 32.000 επισκέψεις σε δύο μόλις μήνες λειτουργίας.

Η συμμετοχή μελών είναι ήδη υπερδιπλάσια από ό,τι στο ξεκίνημα και επεκτείνεται διαρκώς σε νέες περιοχές, κάτι που έγινε αισθητό και στο πρόσφατο συνέδριο. Οι αριθμοί βέβαια απέχουν ακόμη πολύ από τους τελικούς στόχους, χρειάζεται όμως να έχουμε κατά νου ότι η οργανωτική προσπάθεια δεν έχει καν ξεκινήσει, ενώ η συγκρότηση εξελίσσεται σε ένα κλίμα όπου για πρώτη φορά αρκετός κόσμος θεωρεί (ευτυχώς) σημαντικότερη την ενεργοποίηση σε κινήματα από τη συμμετοχή σε πολιτικούς φορείς. Εξίσου σημαντική με την οργανωτική ανάπτυξη είναι άλλωστε και η απήχηση που ήδη αρχίζει να διαμορφώνεται, καθώς ακόμη και οι επιφυλάξεις για το εγχείρημα συνοδεύονται κατά κανόνα από δηλώσεις ενδιαφέροντος  και υποστήριξης. Όσοι είχαμε ζήσει τα αναιμικά οικολογικά σχήματα της δεκαετίας του ’90 και την αδιάφορη υποδοχή που συναντούσαν, νιώθουμε σαν να έχουν περάσει αιώνες από τότε.

…αλλά και (καθ)υστερήσεις

Το αισιόδοξο αυτό τοπίο έχει όμως και τις δύσκολες πλευρές του. Οι διαθεσιμότητες είναι πεπερασμένες και η ανάλωση δυνάμεων για το αντιπολεμικό κίνημα, αλλά και για την προετοιμασία των θέσεων και του συνεδρίου, άφησε σε εκκρεμότητα την τοπική και περιφερειακή συγκρότηση.

Από την άλλη πλευρά, η ανάγκη για επικέντρωση στην προγραμματική διάσταση των θέσεων άφηνε στο περιθώριο τον γενικότερο πολιτικό διάλογο για θέματα όπως η αποτίμηση των άλλων πολιτικών χώρων, το ερώτημα για τα προνομιακά ακροατήρια ή η επιλογή θεμάτων προτεραιότητας.

 Κάποιες από τις αδυναμίες αυτές φάνηκαν και στο συνέδριο, που οργανώθηκε ως συνέλευση φυσικών προσώπων, με αποτέλεσμα να «ακυρώνεται» η συμμετοχή όλων όσων δεν ήταν σε θέση να παρευρεθούν οι ίδιοι. Παρόλα αυτά, ο αριθμός των συνέδρων ήταν αισθητά μεγαλύτερος από την ιδρυτική συνδιάσκεψη του περασμένου Δεκεμβρίου, με παρουσίες από πολύ περισσότερες περιοχές. Ο προσυνεδριακός διάλογος ήταν ενδιαφέρων και πλούσιος, φάνηκε όμως ότι χρειαζόταν περισσότερο χρόνο για να εξελιχθεί, καθώς σημαντικά κείμενα παρεμβάσεων κατατέθηκαν μόλις 1-2 μέρες πριν την έναρξη του συνεδρίου.

Το συνέδριο στο Πάντειο δικαίωσε τον αρχικό του σχεδιασμό ως συνέδριο εργασίας σε χαμηλούς τόνους. Τώρα οι Οικολόγοι Πράσινοι έχουν ένα ολοκληρωμένο προγραμματικό πλαίσιο, ικανό να στηρίξει στη συνέχεια αναλυτικότερες θέσεις και παρεμβάσεις. Διαθέτουν επίσης καταστατικό που προσφέρει τη βάση για την οργανωτική τους συγκρότηση. Το στοίχημα είναι λοιπόν να αξιοποιήσουν τα βήματα αυτά, προωθώντας τη συνέχεια της ιδρυτικής τους διαδικασίας.

Τα επόμενα βήματα

Η συγκρότηση ενός συνεκτικού οργανωτικού ιστού αποτελεί αναμφίβολα μια από τις επείγουσες προτεραιότητες. Η οργανωτική συγκρότηση συνδέεται άλλωστε και με τον προγραμματισμό των επόμενων παρεμβάσεων. Αφορμές και ευκαιρίες δεν λείπουν, καθώς το αμέσως επόμενο διάστημα θα υπάρχουν γεγονότα όπως οι εκδηλώσεις για την Παγκόσμια  Ημέρα Περιβάλλοντος, αλλά και οι κινητοποιήσεις στη Θεσσαλονίκη για τη Σύνοδο Κορυφής.

Η άλλη πλευρά της συγκρότησης αφορά τη συνέχιση και διεύρυνση του πολιτικού και προγραμματικού διαλόγου. Στο συνέδριο συμφωνήθηκε ότι η υιοθέτηση του προγραμματικού πλαισίου αποτελεί απλώς το πρώτο βήμα μιας διαδικασίας που απαιτεί να «δοκιμαστούν» οι θέσεις και σε ευρύτερο διάλογο, με κοινωνικούς φορείς, περιβαλλοντικές οργανώσεις, αλλά και απλούς ενδιαφερόμενους πολίτες. Είναι σαφές ότι ένας τέτοιος διάλογος έχει εκ των πραγμάτων εξωστρεφή χαρακτήρα, στοιχείο που ευνοεί και την ανάληψη  παράλληλων πρωτοβουλιών.

Η εξέλιξη πάντως της προγραμματικής συζήτησης δε μπορεί να αφήνει άλλο σε εκκρεμότητα τις υπόλοιπες πλευρές του πολιτικού διαλόγου. Στο περιθώριο της ημερήσιας διάταξης του συνεδρίου τέθηκαν ήδη ζητήματα σχετικά με τα πρώτα εκλογικά βήματα του νέου φορέα: μια κατ’ αρχή συναίνεση φαίνεται να διαμορφώνεται για τις ευρωεκλογές του 2004,  ορισμένες πλευρές θέτουν θέμα συμμετοχής και στις βουλευτικές εκλογές. Σκέψεις για μη αυτόνομη κάθοδο δεν έχουν ως τώρα ακουστεί. Ένα πρώτο ξεκαθάρισμα στο τοπίο των εκλογικών στόχων θα γίνει τον επόμενο μήνα, με εσωκομματικό δημοψήφισμα, ενώ οριστική αποσαφήνιση θα υπάρξει μάλλον στο τέλος του 2003 με ειδικό συνέδριο ή συνδιάσκεψη. Σημαντικό είναι πάντως ο πολιτικός διάλογος να μην περιοριστεί σε τέτοια θέματα, αλλά να καλύψει το σύνολο των ζητημάτων συγκρότησης και στρατηγικής.

Πράσινος πόλος και πράσινα ανοίγματα

Στο πλαίσιο αυτό, παραμένει ανοικτή και η γενικότερη συζήτηση για τις προοπτικές της βιωσιμότητας στη χώρα μας. Η μέχρι τώρα απουσία πολιτικού κόστους για τις επιθέσεις κατά του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής αποτελεί δομικό στοιχείο της σημερινής γεωγραφίας των πολιτικών χώρων, στοιχείο που μπορεί να αλλάξει μόνο με την ανάδυση διακριτού πράσινου πόλου στο πεδίο του πολιτικού ανταγωνισμού. Οικολογικές πινελιές στα προγράμματα και τις θέσεις των υπαρχόντων κομμάτων δεν μπορούν να αποτελέσουν εναλλακτική λύση, παρότι αναγκαίες και σημαντικές: πολύ μεγαλύτερα ανοίγματα έχουν γίνει από όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά κόμματα τουλάχιστον μια δεκαετία πριν, χωρίς να θεωρηθούν κάτι παραπάνω από απλές προσαρμογές σε αυτονόητες ανάγκες. Τέτοιες εξελίξεις είναι άλλωστε πολύ πιο εύκολο να επεκταθούν και να επιταχυνθούν υπό την πίεση ενός ανεξάρτητου πράσινου σχηματισμού, παρά σε συνθήκες ακαδημαϊκών συζητήσεων για το πόση οικολογία μπορεί να χωρέσει σε κόμματα που ήδη χωρούν τόσα και τόσα.

Η συζήτηση μετατοπίζεται έτσι στο κατά πόσο μια πράσινη πολιτική συγκρότηση είναι σήμερα εφικτή. Οι εξελίξεις των τελευταίων χρόνων δείχνουν να διαψεύδουν πάντως την παγιωμένη πεποίθηση αρκετών ότι χώρες όπως η Ελλάδα δεν διαθέτουν προϋποθέσεις για αυτόνομη πολιτική παρουσία της οικολογίας: Στην Κύπρο εκλέχθηκε ήδη ο πρώτος πράσινος βουλευτής, στην Ισπανία οι Πράσινοι έκαναν το πρώτο βήμα χειραφέτησης με την αυτόνομη παρουσία τους στις δημοτικές εκλογές της περασμένης Κυριακής, στην Ιταλία υπάρχει πράσινο κόμμα από τη δεκαετία του 1980. Όσοι πιστεύουν ότι η Ελλάδα δεν έχει σειρά, πρέπει τουλάχιστον να τεκμηριώσουν την άποψή τους.

*μέλος της απερχόμενης Γραμματείας των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ)