Τις  Ανεμογεννήτριες στη Σκύρο τις Ονομάζουν “Στρίγγλες”

 Βάσω Κανελλοπούλου

Όλοι θέλουμε να κάνουμε κάτι για το περιβάλλον και για την κλιματική αλλαγή, αρκεί να μην ενοχληθεί η δική μας αυλή. Π.χ. οι βιολογικοί καθαρισμοί και οι ανεμογεννήτριες- να τοποθετηθούν μακριά από εμάς, Tα θέλουμε, αλλά κάπου αλλού. To φαινόμενο “ΝΙΜΒΥ” έχει πλέον γίνει διάσημο. (NIMBY: Not In My Backyard-όχι στη δική μου αυλή).

Με αυτές τις σκέψεις επισκέφθηκα τον Ιούνιο την Σκύρο. Ήθελα να κατανοήσω τις απόψεις της τοπικής κοινωνίας σχετικά με το σχεδιαζόμενο επενδυτικό έργο για 111 ανεμογεννήτριες στο νησί. Πρώτα παρακολούθησα την ενημερωτική συνάντηση μεταξύ κατοίκων μελετητών και επενδυτών. Μετά μίλησα με πολύ κόσμο στα ταξί τα καφενεία τα εστιατόρια τις πλατείες αλλά και σε σπίτια Σκυριανών. Ένοιωσα ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο πολύπλοκα από όσο περίμενα. Τέλος έμεινα κατάπληκτη, από τις εξαιρετικά έντονες αντιδράσεις ενάντια στην ευεργετική αιολική ενέργεια  που παράγει ηλεκτρισμό χωρίς απόβλητα, παρόλο που προβλέπεται σημαντικό ανταποδοτικό τέλος για το Δήμο Σκύρου. Η τοπική κοινωνία έχει μπολιαστεί με το μικρόβιο της δυσπιστίας. Δεν πιστεύει τίποτα από όλα όσα της υπόσχονται. Για αυτό και το Δημοτικό Συμβούλιο ψήφισε ομόφωνα εναντίον της επένδυσης. Τις Ανεμογεννήτριες ορισμένοι Σκυριανοί τις αποκαλούν στρίγγλες και άλλοι κέρατα του βουνού.

Ο Άγιος Γεώργιος του Κάστρου

Ακριβώς κάτω από το κάστρο της χώρας της Σκύρου είναι σκαρφαλωμένο το παλιό μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, πολιούχου του νησιού με μακρά προσκυνηματική παράδοση στο χώρο του Αιγαίου. Η εκκλησία έχει σοβαρές ζημιές από το σεισμό του 2001 και ακόμα και σήμερα το 2007, δεν είναι επισκέψιμη (μόνο το αρχονταρίκι άνοιξε πρόσφατα). Αυτό πληγώνει τους Σκυριανούς και βέβαια οφείλεται στην αδιαφορία της Ι. Μονής Μεγίστης Λαύρας του Άθω, στην οποίαν υπάγεται ως Μετόχι.

Η συγκεκριμένη Μονή κατέχει μεγάλες εκτάσεις του νησιού. Πριν μερικά χρόνια το Ελληνικό Ναυτικό απαλλοτρίωσε κάποιες από αυτές  αποζημιώνοντας πλουσιοπάροχα τη Μονή. Οι Σκυριανοί ματαίως περίμεναν ότι από τον πακτωλό των χρημάτων, κάποιο ποσό θα πήγαινε στην αποκατάσταση του Αγίου Γεωργίου του Κάστρου. Δυστυχώς απογοητεύθηκαν. Στα καφενεία κουβεντιάζουν ότι οι καλόγεροι αδιαφορούν για τη Σκύρο, ενώ επενδύουν τα χρήματα που προέρχονται από τις γαίες του νησιού σε διαμερίσματα στη Θεσσαλονίκη….

Τώρα λοιπόν που η Ιερά Μονή εμφανίζεται ως επενδυτής που μαζί με ειδικευμένες τεχνικές εταιρίες σχεδιάζουν να εγκαταστήσουν ανεμογεννήτριες στο Βουνό “Κόχυλας” (το νότιο παρθένο κομμάτι του νησιού που και αυτό ανήκει στη Μονή), οι αντιδράσεις είναι αρνητικές. Οι κάτοικοι αισθάνονται ότι κάτι τους κρύβουν, ως προς τις επιπτώσεις. Δεν εμπιστεύονται τις πληροφορίες που τους δίνουν. Ορισμένοι έχουν φθάσει να μην πιστεύουν καν ότι ο Δήμος θα πάρει το ανταποδοτικό τέλος από το μοναστήρι. Όταν τους είπα ότι το σεβαστό αυτό ποσό θα το δίνει κατευθείαν στο Δήμο η ΔΕΗ, παρακρατώντας το σύμφωνα με τους κανονισμούς από τα ακαθάριστα έσοδα του επενδυτή, δεν τους έπεισα,

Ενίσχυση της Δυσπιστίας

Το συγκεκριμένο έργο έχει ορίζοντα ζωής μόνο 20 ετών. Για την ίδια περίοδο είναι επίσης εγγυημένο το ανταποδοτικό τέλος για το Δήμο. Μετά θα μας μείνουν τα παλιοσίδερα να σκουριάζουν στο βουνό, λένε οι Σκυριανοί. Όχι τους απαντά ο εκπρόσωπος των επενδυτών, έχουμε υποχρέωση βάσει της νομοθεσίας να  απομακρύνουμε τους μηχανισμούς μαζί με τα μπάζα από τις μπετονένιες βάσεις των ανεμογεννητριών. Όμως, στο νησί υπάρχει ήδη κακό προηγούμενο: Σε κοινή θέα εμπρός στη θάλασσα είναι παρατημένες από καιρό δύο  μη λειτουργούσες ανεμογεννήτριες. Μετά τη λήξη του επιστημονικού προγράμματος για το οποίο τοποθετήθηκαν, το αρμόδιο εκπαιδευτικό ίδρυμα αδιαφόρησε για την απομάκρυνσή τους. Άντε τώρα οι Σκυριανοί να πιστέψουν τα λεγόμενα του επενδυτή...

Επιπλέον, η κατάσταση έχει χειροτερέψει λόγω της αρχικής αδιαφορίας των επενδυτών σχετικά με την ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας. Ενώ η αίτηση για έγκριση της επένδυσης έχει γίνει από το 2005, οι κάτοικοι ανακάλυψαν μόνοι τους τη σχεδιαζόμενη επένδυση το 2007! Μετά από αυτό τους επισκέφθηκαν οι μελετητές για να τους ενημερώσουν, αλλά για το συλλογικό θυμικό ήταν αργά. Εν τω μεταξύ οι κάτοικοι είχαν δημιουργήσει επιτροπές και έψαχναν μανιωδώς για πληροφορίες. Όπως είναι φυσικό, ελλείψει έγκαιρης και έγκυρης πληροφόρησης ότι αρνητικό κυκλοφορεί στο διαδίκτυο – σωστό ή λάθος- το έχουν συλλέξει.

Εναλλακτικός Τουρισμός  εναντίον Ανανεώσιμων

Η οπτική ρύπανση είναι θέμα κάπως υποκειμενικό. Προσωπικά έχω δει πολλές ανεμογεννήτριες στη Δανία και δεν αισθάνθηκα ότι καταστρέφουν το τοπίο. Όμως, ορισμένοι κάτοικοι πιστεύουν ότι θα καταστραφεί εντελώς ο μη μαζικός ποιοτικός εναλλακτικός και πεζοπορικός τουρισμός που επί του παρόντος δέχεται το νησί επειδή έχει ακόμη περιοχές που είναι εντελώς παρθένες. Εδώ έχουμε το εξής οξύμωρο σχήμα, φυσιολάτρες εναντίον οικολόγων.

Κάποιοι άλλοι θέλουν απλά να διατηρηθεί το παρθένο κομμάτι του νησιού λόγω της ομορφιάς του και της υψηλής του βιοποικιλότητας. Τους φθάνουν οι στρατιωτικές και ναυτικές εγκαταστάσεις, δεν θέλουν άλλες επεμβάσεις, νοιώθουν πως πνίγονται. Η επιτροπή των κατοίκων κυκλοφόρησε αφίσες που εκφράζουν με ακρίβεια τα αισθήματα τους: ολόκληρη η νότια Σκύρος κατειλημμένη από ανεμογεννήτριες (βλέπε εικόνα). Αυτή η εικόνα είναι εντελώς λανθασμένη λέει ο μελετητής των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου. Διότι, όπως ισχυρίζεται, λόγω του γεωγραφικού αναγλύφου, από κανένα επίγειο μέρος δεν θα φαίνονται περισσότερες από 20-25 ανεμογεννήτριες. Για να δεις και τις 111, πρέπει να πετάξεις με αεροπλάνο.

Άλλοι Φόβοι: Απώλειες στην Κτηνοτροφία και τα Πόνυ

Η περιοχή του Βουνού Κόχυλας είναι χαρακτηρισμένη ως “Νατούρα”, είναι κτηνοτροφική ενώ ταυτόχρονα αποτελεί τον βιότοπο του πανέμορφου μικρόσωμου αλόγου. Οι Σκυριανοί εκφράζουν φόβους για αρνητικές επιπτώσεις στα ζώα τους και πιστεύουν ότι ο κτηνοτροφικός κλάδος του νησιού θα υποστεί ισχυρό πλήγμα με αποτέλεσμα να επηρεαστούν δυσμενώς περίπου 90 οικογένειες. Ισχυρίζονται ότι η τσιμεντένια βάση κάθε ανεμογεννήτριας καταλαμβάνει 7 στρέμματα γης. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει απαντά ο μελετητής των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η κατάληψη χώρου κάθε ανεμογεννήτριας ανέρχεται σε ένα στρέμμα και όχι σε επτά. Η επόμενη ανεμογεννήτρια θα απέχει 500 μέτρα. Θα μειωθεί λοιπόν ο χώρος βόσκησης αλλά θα εξακολουθεί να είναι επαρκής γιατί η περιοχή είναι μεγάλη, λένε οι μελετητές. Τον ισχυρισμό τους επιβεβαιώνει και ο κοινοτάρχης της κτηνοτροφικής περιοχής του Καφηρέα (Νότια Εύβοια- πιο κάτω από την Κάρυστο), στην περιοχή του οποίου υπάρχουν ανεμογεννήτριες πλήρως αποδεκτές από τους κατοίκους που είναι κυρίως βοσκοί. Βέβαια η κλίμακα των εγκαταστάσεων στον Καφηρέα, είναι μικρότερη  από αυτή που σχεδιάζεται για τη Σκύρο.

Η Κλίμακα του Έργου

Η σχεδιαζόμενη επένδυση αναφέρεται σε 70-111 ανεμογεννήτριες των 3 ΜW η κάθε μία, αριθμός μεγάλος για τα δεδομένα ενός νησιού, μέρος του οποίου κατέχεται ήδη από ευρύτατες στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Εύλογα λοιπόν διατυπώνουν οι κάτοικοι το ερώτημα. Γιατί δεν βάζουν 20-30 ανεμογεννήτριες σε μας, άλλες τόσες στην Μύκονο και στην Τήνο που ως νησιά έχουν τεράστιο αιολικό δυναμικό; Μήπως στην Μύκονο δεν τους αφήνουν οι πλούσιοι και στην Τήνο η εκκλησία; Μήπως αυτή η τεράστια κλίμακα στη Σκύρο, βολεύει μόνο τους επενδυτές (γρήγορη απόσβεση κόστους καλωδίου διασύνδεσης με το κεντρικό σύστημα στη στεριά). Όπως έγραψε και η Λ. Σταυρογιάννη στην Κυρ. Αυγή, η τόσο μεγάλη κλίμακα του έργου σε ένα μόνο νησί, λειτουργεί δυσφημιστικά για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Ως Επίλογος

Υπάρχει χωριό στην Β. Ισπανία (La Muela) με 500 ανεμογεννήτριες στην περιοχή του. Πανευτυχείς οι κάτοικοι απολαμβάνουν συλλογικά τα οφέλη του ανταποδοτικού τέλους. Η περίπτωση δεν είναι άμεσα συγκρίσιμη με την Σκύρο καθώς το συγκεκριμένο Ισπανικό χωριό δεν υπήρξε ποτέ τουριστικός; προορισμός. Σήμερα, λόγω του αιολικού πάρκου, ελκύει περισσότερους τουρίστες από ότι στο παρελθόν.

Οι ανάγκες της ετήσιας ηλεκτρικής κατανάλωσης του νησιού καλύπτονται με μιάμιση ανεμογεννήτρια (4,5 MW), λένε οι Σκυριανοί. Όμως, ο υπολογισμός των  δεν αντιστοιχεί με το μερίδιο της Σκύρου στην κλιματική αλλαγή. Το πραγματικό μερίδιο πρέπει να περιλάβει όλη την αέρια ρύπανση από καύση ορυκτών καυσίμων πχ. από τα πλοία και τα αεροπλάνα της γραμμής, τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν και πηγαινοέρχονται και τέλος το πετρέλαιο που καίνε οι λέβητες το χειμώνα, κλπ. Θα αναρωτηθείτε μήπως μόνο για τη Σκύρο θα τα υπολογίσουμε αυτά. Όχι βέβαια, εδώ τίθεται θέμα δικαιοσύνης, για όλους και για όλα τα προϊόντα πρέπει ΑΜΕΣΑ να τα υπολογίσουμε;

Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής προϋποθέτει συλλογικότητα και δικαιοσύνη. ΟΛΟΙ κάτι να αλλάξουμε από τις συνήθειες και τα προνόμια. Αρχίζοντας από την εξοικονόμηση ενέργειας σε όλους τους τομείς και στη συνέχεια στηρίζοντας τις ανανεώσιμες. Αλλά σε τούτη τη χώρα δεν έχει γίνει κάποια εκστρατεία ενημέρωσης της κοινής γνώμης για την απίστευτη σοβαρότητα του θέματος της κλιματικής απειλής. Οι κάτοικοι είναι σαν να μην έχουν καταλάβει τίποτα. Καλοκαιριάτικα βλέπω ανενόχλητους τους τύπους με τα τζετ σκι να επιδεινώνουν το κλίμα με τα καυσαέριά τους, ενώ θα μπορούσαν να κάνουν θαλάσσιο ποδήλατο. Βλέπω τον πρωθυπουργό της χώρας να κόπτεται για το περιβάλλον (την 5η Ιουνίου ημέρα περιβάλλοντος και στη συνάντηση με τον Αλ Γκορ) ενώ ταυτόχρονα δεν έκανε απολύτως τίποτα επί μία τριετία για τις δεσμεύσεις μας σε σχέση με το πρωτόκολλο του Κιότο. Ως προς το τελευταίο, μαθαίνω ότι από άποψη ρύπων κλιματικής αλλαγής ξεπεράσαμε ήδη ως χώρα, τον ανώτατο στόχο του 25% (αύξηση ρύπων σε σχέση με το 1990) που μας επιτρέπεται να φθάσουμε ως το 2010!!!

Εν τω μεταξύ τα πραγματικά γεγονότα έχουν ως εξής. Η κλιματική αλλαγή οφείλεται στην καύση ορυκτών καυσίμων. Έχει ήδη δρομολογηθεί μια αύξηση 2 βαθμών στην οποίαν θα χρειασθεί με μεγάλο κόπο να προσαρμοσθούμε. Για να προλάβουμε όμως τα εντελώς χειρότερα που καλύτερα να μην τα περιγράψω, έχουμε λίγο χρόνο μπροστά μας για να αλλάξουμε άμεσα τις συνήθειές μας, για να κάνουμε εξοικονόμηση ρύπων θερμοκηπίου έως και 80%. Η εξοικονόμηση είναι το πρώτο και η χρήση τεχνολογίας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) όπως η αιολική, το δεύτερο. Όπου υπάρχουν φυσικοί πόροι, όπως πχ αιολικό δυναμικό πρέπει να χρησιμοποιηθούν. Ναι με τον όρο ότι θα υπάρξει συλλογική συστράτευση για εξοικονόμηση- οι δυνατότητες είναι τεράστιες- και ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής θα γίνει με δικαιοσύνη. Δεν γίνεται να ταξιδεύουμε κατακαλόκαιρο με δημόσιο τρένο Α θέση και να χρειαζόμαστε ζακέτα …να φωνάζουμε τον υπεύθυνο και να μας εξηγεί ότι δεν ξέρει να το χαμηλώσει …και μετά να βάζουμε ανεμογεννήτριες σε παρθένες περιοχές καταστρέφοντας μοναδικούς βιότοπους για να καλυφθεί η άσκοπη σπατάλη…

Ακούω από το ραδιόφωνο την πρόσφατη διαφημιστική εκστρατεία του Υπουργείου Ανάπτυξης. Σας το επαναλαμβάνω με τα δικά μου λόγια: “Ο γιος σβήνει τα φώτα και τα κλιματιστικά. Ο πατέρας εξηγεί πως εξοικονομεί ενέργεια. Γιατί ρωτά η μάνα με έντονη ειρωνεία στη φωνή της, για να σώσει τον κόσμο; Όχι καλέ την καθησυχάζει ο μπαμπάς, για να πάρει ποδήλατο με τα χρήματα που θα εξοικονομήσουμε”. Ησύχασα και εγώ από τα λόγια του πατέρα… σκέψου σκέφθηκα, να κάναμε κάτι όχι για τα λεφτά αλλά για να σώσουμε τον κόσμο.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 73, 7-8/07