«Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική και

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας για τη στέγαση θυμάτων μεγάλων φυσικών καταστροφών»

Μαργαρίτα Καραβασίλη,

αρχιτέκτων dplg-πολεοδόμος,

τ. Γενική Επιθεωρήτρια Περιβάλλοντος ΥΠΕΧΩΔΕ[i]

Ωστόσο, όλα τα μέτρα που ισχύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν αποδειχθεί ανεπαρκή ή αναποτελεσματικά, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ενώ η πολυμορφία και η έλλειψη συντονισμού των μηχανισμών και των λύσεων που υπάρχουν σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο δεν ευνοούν την αποτελεσματική δράση. Υπογραμμίζεται δε ότι υπάρχει μεγάλο έλλειμμα σε δράσεις που να διασφαλίζουν βιώσιμη, ορθολογική και αποδοτική χρήση του νερού, σε εκστρατείες ευαισθητοποίησης για την πρόληψη και υιοθέτηση καλών πρακτικών και στην προετοιμασία των εθνικών κυβερνήσεων για τις διαδικασίες που πρέπει να υιοθετηθούν σε καταστάσεις καταστροφών, όπως πυρκαγιές και πλημμύρες.

Η χώρα αντιμετωπίζει σήμερα την πιο σοβαρή κρίση των τελευταίων δεκαετιών, καθώς είναι επιτακτική η ανάγκη για άμεση και αποτελεσματική αποκατάσταση, τόσο του φυσικού περιβάλλοντος, όσο και της στέγασης μιας νέας κατηγορίες πληγέντων, αυτής των «πυρόπληκτων. Αλλά δυστυχώς η χώρα μας είναι απροετοίμαστη καθώς δεν διαθέτει σχέδιο αντιμετώπισης  των φυσικών καταστροφών με βιώσιμο τρόπο, αλλά εφευρίσκει ανεπαρκή ημίμετρα, με τη μορφή «φιλανθρωπικών» αποζημιώσεων ή την παροχή πρόχειρων και μη βιώσιμων λύσεων για την προσωρινή (βλέπε μόνιμη) στέγαση του πληγέντος πληθυσμού σε λυόμενα τύπου «containers» ή σκηνές που δεν εγγυώνται ασφάλεια και δεν παρέχουν στοιχειώδη θερμική άνεση και βασικές υποδομές για μια αξιοπρεπή διαβίωση.

Ωστόσο, το ζήτημα της αποκατάστασης πληγέντων πληθυσμών από μεγάλες φυσικές καταστροφές έχει απασχολήσει έντονα την διεθνή κοινότητα και έχουν διαμορφωθεί ικανά σχέδια διαχείρισης παρόμοιων κρίσεων, όπου μεταξύ άλλων διαμορφώνονται άμεσα αξιόπιστοι καταυλισμοί, που μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες στέγασης αυτών για όσο διάστημα απαιτηθεί έως την οριστική τους αποκατάσταση (βλέπε αποκατάσταση πληγέντων πληθυσμών του πρόσφατου τυφώνα Κατρίνα, των τσουνάμι στην Νέα Ορλεάνη και Φλώριδα, κλπ.).

Η παρούσα κρίση θα μπορούσε να αποτελέσει την ευκαιρία να ανατρέξει η Πολιτεία σε νέες – καινοτόμες – λύσεις αποκατάστασης αξιοποιώντας την υπάρχουσα εμπειρία και τους εθελοντές αρχιτέκτονες και μηχανικούς που μπορούν να προσφέρουν βιώσιμες λύσεις στέγασης ενεργειακά αυτόνομες και ποιοτικές, χρησιμοποιώντας ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την βιοκλιματική αρχιτεκτονική.

Μια καλή ιδέα είναι να κληθούν έμπειροι αρχιτέκτονες μηχανικοί, σε θέματα βιοκλιματικού-ενεργειακού σχεδιασμού προκειμένου να προσφέρουν ιδέες και άμεσες λύσεις, καθώς επίσης να αξιοποιηθούν υπάρχουσες μελέτες τύπων κατοικιών, που έχουν τη δυνατότητα να προσαρμοστούν στις ειδικές τοπικές κλιματικές συνθήκες των πληγέντων περιοχών.

Η αποτελεσματική αντιμετώπιση των επιπτώσεων των Φυσικών Καταστροφών θεωρείται μείζον ζήτημα στην παγκόσμια κοινότητα και πολλά είναι τα παραδείγματα αποτελεσματικής αποκατάστασης των πληγέντων μετά από πρόσφατες μεγάλες καταστροφές σε ενεργειακά αυτόνομους, οικολογικούς καταυλισμούς.

Στο πλαίσιο αυτό η Πολιτεία πρέπει να αξιοποιήσει την διεθνή εμπειρία και ειδικότερα τα αποτελέσματα σημαντικού διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, που ολοκληρώνεται στις 24 Σεπτεμβρίου 2007, ο οποίος αναφέρεται στη στέγαση των θυμάτων μεγάλων φυσικών καταστροφών με τη βοήθεια της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ο διαγωνισμός με θέμα «Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στην υπηρεσία των θυμάτων των Μεγάλων Φυσικών Καταστροφών», προκηρύχθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2006 από το ΤΕΕ και τη Διεθνή Ένωση Αρχιτεκτόνων (UIA) μετά από πρωτοβουλία του διεθνούς προγράμματος εργασίας της UIA «Αρχιτεκτονική και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας – ARES» με σκοπό την αναζήτηση ιδεών και προτάσεων, που θα εκμεταλλεύονται τα τοπικά – φυσικά – υλικά και θα αξιοποιούν τις τοπικές φυσικές κλιματικές συνθήκες για τη δημιουργία «κελυφών» που θα εξασφαλίζουν στέγαση των πληγέντων πληθυσμών σε αυτόνομους – ενεργειακά – καταυλισμούς και κτίρια, παρέχοντας θερμική άνεση όλο τον χρόνο, υγιεινή και ποιότητα ζωής.

Ο διαγωνισμός αντιμετωπίζει μια νέα πρόκληση του αιώνα μας, αυτή της επείγουσας αποκατάστασης και στέγασης σε βιώσιμες συνθήκες των θυμάτων μεγάλων φυσικών καταστροφών, που πλήττουν όλο και πιο συχνά διάφορες περιοχές του πλανήτη και έχουν δραματικές επιπτώσεις στην οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον.

Η σύνδεση του θέματος με τη χρήση Βιοκλιματικής Αρχιτεκτονικής, που υπηρετεί τον Άνθρωπο και προστατεύει το περιβάλλον και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας παραπέμπει ουσιαστικά στην παγκόσμια προσπάθεια για την επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης με προτεραιότητα σε μέτρα για την καταπολέμηση της Κλιματικής Αλλαγής, μέσω του περιορισμού της κατανάλωσης ενέργειας και ως εκ τούτου και των εκλυόμενων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Στο πλαίσιο του διαγωνισμού έχουν υποβληθεί πολλές και σημαντικές προτάσεις από αρχιτέκτονες από κάθε περιοχή του πλανήτη, που προσφέρουν πρωτότυπες καινοτόμες ιδέες και λύσεις για άμεση και ταχεία στέγαση ομάδων πληθυσμών σε ανθρώπινες, βιώσιμες συνθήκες κατοίκησης και τη δημιουργία ενεργειακά αυτόνομων οικισμών και κατοικιών χαμηλού κόστους, υψηλής περιβαλλοντικής αποδοτικότητας.

Διεθνής Κριτική Επιτροπή, η οποία αποτελείται από έντεκα (11) μέλη, εκ των οποίων τα επτά (7) είναι ξένοι και εμπειρογνώμονες διεθνούς κύρους, θα συνεδριάσει από τις 20 έως τις 24 Σεπτεμβρίου 2007 στην Αθήνα, προκειμένου να βραβεύσει τις προτάσεις εκείνες που θα εγγυώνται άριστα αποτελέσματα, σε ότι αφορά στην αισθητική και την λειτουργικότητα, καθώς επίσης και την βιωσιμότητα των κελυφών και των καταυλισμών, ενεργειακή και περιβαλλοντική αποδοτικότητα, ταχύτητα κατασκευής και χαμηλό κόστος.

Τα αποτελέσματα του διαγωνισμού θα ανακοινωθούν στη διάρκεια ειδικών εκδηλώσεων, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό, όπου θα παρουσιαστούν οι προτάσεις, θα απονεμηθούν τα βραβεία και θα πραγματοποιηθούν σημαντικές συζητήσεις για τις προκλήσεις που θέτει το θέμα του διαγωνισμού σε σχέση με τις απαντήσεις που θα δοθούν από τις συμμετέχοντες, παρουσία πολλών ειδικών και εμπειρογνωμόνων, εκπροσώπων της UIA και της ARES, του ΤΕΕ, του ΣΑΔΑΣ, κλπ.

Με τον τρόπο αυτό θα δοθεί μια πρωτότυπη και ουσιαστική απάντηση στο ζήτημα της στέγασης των πυροπλήκτων σε κατάλληλες, βιώσιμες συνθήκες, παρέχοντας κελύφη που θα προσαρμόζονται στο φυσικό περιβάλλον και θα αξιοποιούν το τοπικό κλίμα, θα εκμεταλλεύονται τα τοπικά υλικά και τις τοπικές φυσικές συνθήκες, θα κατασκευάζονται και θα τοποθετούνται γρήγορα σε ιδιαίτερα ευαίσθητες συνθήκες, θα εξασφαλίζουν αυτονομία σε ηλεκτρική ενέργεια και θέρμανση, πόσιμο νερό, κατάλληλες υποδομές και τέλος θα είναι χαμηλού κόστους.

Η Πολιτεία έτσι, αφενός θα ανταποκριθεί ουσιαστικά στις τρέχουσες ανάγκες των πληθυσμών αυτών, αφετέρου θα δημιουργήσει μια υποδομή που θα συνεισφέρει τα μέγιστα στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του ευρύτερου κοινού για το ρόλο της Βιοκλιματικής Αρχιτεκτονικής και των ΑΠΕ στην διαμόρφωση βιώσιμων οικισμών, παράλληλα με τη σημασία τους στις διεθνείς προσπάθειες που έχουν αναληφθεί για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

[i] Πρόεδρος Τεχνικής Επιτροπής Διεθνούς Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού ΤΕΕ/UIA-ARES με θέμα “Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στην υπηρεσία των θυμάτων των Μεγάλων Φυσικών Καταστροφών», επιστημονική σύμβουλος Προγράμματος Εργασίας ARES της UIA για την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην αρχιτεκτονική.