“Η δασική υπηρεσία ν’ ασχοληθεί επιτέλους με τα δάση

και όχι με τις διεκδικήσεις πολιτών.”

Δημήτρης Παπαγιαννίδης, ειδικός γραμματέας Δ’ Κ.Π.Σ.

Όπως αλλοιώνονται φωτογραφίες και βίντεο με σκοπό την κατασκευή της αλήθειας που συμφέρει, έτσι μπορεί και αλλάζει το νόημα ιδεών και αξιών μέσα από τα γραπτά. Η επιλογή της πληροφορίας που αναπαράγει ο δημοσιογράφος ενώ δίνει φως σ’ ένα γεγονός μπορεί να σβήσει ένα άλλο ίσως σημαντικότερο.

Με αφορμή άρθρο, σχετικό με διεθνές συνέδριο για τα δάση, με τον τίτλο “Όταν η ύπαιθρος ερημώνει, τότε τα δάση πεθαίνουν” της Ζώγιας Κουταλιανού (“Η Καθημερινή” 6.9.07), σκέφτομαι πως τα δάση υπάρχουν εδώ και μερικά εκατομμύρια χρόνια και οι άνθρωποι σε αυτά ήταν φιλοξενούμενοι όπως είναι και σήμερα. Σύμφωνα με τη δασολόγο Ειρήνη Σαράτση, ερευνήτρια του Κέντρου Αγροτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Έξετερ της Βρετανίας, όπως αναφέρει στο ίδιο άρθρο: “(…) η ύπαιθρος έχει ερημώσει και πλέον δεν γίνονται οι αγροτικές, κτηνοτροφικές και υλοτομικές δραστηριότητες του παρελθόντος. (…) Η βοσκή των ζώων στα δάση συνέβαλε ώστε να λείπουν τα αγριόχορτα και μαζί τους μια πηγή κινδύνου για πυρκαγιές, ενώ κάποτε μάζευαν τα βελανίδια και τις φλούδες των δέντρων για να φτιάξουν βαφές.”

Όπως σημειώνει σε άρθρο του ο Γιώργος Σφήκας (“Ελευθεροτυπία” 1.9.07), ερευνητής της ελληνικής χλωρίδας, επίτιμος πρόεδρος της Εταιρίας Προστασίας της Φύσης, απαντώντας στο ερώτημα: “Γιατί καίμε τα δάση;” “Οι υπεύθυνοι κρατικοί φορείς θα έπρεπε κατά τη γνώμη μου να ψάξουν τους εμπρηστές ανάμεσα στις εξής κοινωνικές ομάδες: 1.Κτηνοτρόφοι και ιδίως οι εκτρέφοντες κατσίκες. Αποτελεί παράδοση μεταξύ των κτηνοτρόφων να καίνε τα δάση για να δημιουργούν νέα βοσκοτόπια για τα επόμενα χρόνια, αφού είναι γνωστό ότι κάτω από το δάσος δεν φυτρώνει το χορτάρι. Για τους κτηνοτρόφους τα δάση και ιδίως τα δάση κωνοφόρων είναι κάτι άχρηστο, που πρέπει να φύγει από τη μέση, για να «ανοίξει ο τόπος» και να βοσκηθεί. (…) 2. Κυκλώματα εμπορίας της καψάλας. Άλλοι πιθανοί ύποπτοι για τους εμπρηστές είναι όσοι ασχολούνται με την κοπή (υλοτομία) και εμπορία της καψάλας.”

Το καλοκαίρι με τις πιο καταστροφικές πυρκαγιές στην Ιστορία της Ελλάδας κι ενώ τα δάση ακόμη καίγονται, οι όποιες “διαπιστώσεις και προτάσεις” ενός συνεδρίου για τα δάση μοιάζουν περιττές όταν δεν λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους το πάθημα των πυρκαγιών. Η σχέση του Έλληνα με τη φύση όπως αποκαλύπτεται από το τραγικό αποτέλεσμα των καμένων δασών είναι παθολογική.

Το διεθνές συνέδριο για τα δάση είχε θέμα “Δασικοί πολιτισμοί στο χρόνο και το χώρο: μύθοι από το παρελθόν, μηνύματα για το μέλλον” (Woodland cultures in time and space: tales from the past, messages for the future) και συνδιοργανώθηκε από τη Διεθνή Ένωση Οργανισμών Δασικών Ερευνών (Ιnternational Union of Forest Research Organizations), το Α.Π.Θ. και άλλα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Μόνο μία από τις 69 ανακοινώσεις του συνεδρίου είχε θέμα σχετικό με τις πυρκαγιές: “Συνέχιση καλλιέργειας μαύρης πεύκης, αναδασώσεις 5 χρόνια μετά τη φωτιά” (Succession of Vegetation in Black Pine Reforestations Five Years after Fire) των Ελένης Ελευθεριάδου, Κωνσταντίνου Θεοδωρόπουλου και Παναγιώτη Δημόπουλου.

Ωστόσο, οι πυρκαγιές στα δάση της Ελλάδας είναι φαινόμενο που μας πλήττει κάθε χρόνο. Αναρωτιέμαι τελικά οι επιστήμονες του δάσους έλληνες και ξένοι δεν αντιλαμβάνονται το χαρακτήρα του επείγοντος που έχει το πρόβλημα της Ελλάδας; Μήπως αυτό που ενδιαφέρει επιστήμονες και ερευνητές είναι το να αναπτύσσουν τις θεωρίες τους σε συνθήκες μιας κατάστασης που το επείγον είναι κι αυτό μια υπόθεση; Οι Έλληνες όπως αποδείχτηκε περιφρονούμε τα δάση και αδιαφορούμε γι’ αυτά. Έχουμε τεράστιο κενό παιδείας γύρω από την έννοια του δάσους, του δένδρου και του υπόλοιπου φυσικού περιβάλλοντος. Μάλλον χρειάζεται επειγόντως να επεναλάβουμε το μάθημα της φυσικής ιστορίας και όχι να πηδάμε τις τάξεις.

Σύμφωνα με υπολογισμούς το καλοκαίρι του 2007 κάηκε ποσοστό ίσο με το 12,5% του συνόλου των δασικών εκτάσεων στην Ελλάδα. Η οργάνωση του κράτους στην κατεύθυνση της πυροπροστασίας είναι δεδομένο πως συμφέρει την πλειοψηφία των κατοίκων και δεν χρειάζεται καμία εκλογική νίκη ή κομματική ταμπέλα. Μπορούμε να διασφαλίσουμε στα δάση που γλίτωσαν την προστασία από τη φωτιά;

Στο άρθρο με τον τίτλο “Με δασοφύλακες, κάμερες υψηλής ευκρίνειας” του Παντελή Βαλασόπουλου (“Ε” 6-9-2007) σημειώνεται: “Το μεγαλύτερο σε έκταση πευκοδάσος στην Ευρώπη βρίσκεται στο Βραδεμβούργο της Γερμανίας, περικυκλώνει το Βερολίνο και εκτείνεται μέχρι την Πολωνία, φτάνοντας στη Σιλεσία και την Πομερανία. (…) Μέχρι πριν από λίγα χρόνια στο δάσος υπήρχαν δεκάδες φυλάκια, ύψους 35 μέτρων, από τα οποία δασοφύλακες, αλλά και εθελοντές επιτηρούσαν και φρόντιζαν να μην ξεσπάσουν πυρκαγιές. Όμως γι’ αυτούς η έκταση που πρόσεχαν ήταν πάρα πολύ μεγάλη και οι συνθήκες δύσκολες, καθώς το καλοκαίρι η ζέστη πύρωνε τα φυλάκιά τους. Τώρα δεν χρειάζονται οι φύλακες, καθώς υπάρχει η τεχνολογία. (…) Τη θέση τους πήραν κάμερες υψηλής ευκρίνειας και ευαισθησίας, που σαρώνουν εκατοντάδες χιλιόμετρα πευκοδάσους, ικανές να συλλαμβάνουν το παραμικρό ίχνος καπνού, ακόμη και τη σκόνη που έχει σηκωθεί. Η εικόνα μεταφέρεται σε ένα κεντρικό σημείο ελέγχου, όπου οι δασοφύλακες μέσα σε κλιματιζόμενο χώρο επιτηρούν πίνακες με οθόνες. Όταν τα έμπειρά τους μάτια αντιληφθούν ότι πρόκειται για σοβαρή πυρκαγιά, σημαίνουν συναγερμό. Σε λίγα λεπτά οι πρώτες πυροσβεστικές δυνάμεις είναι εκεί. (…) Το περσινό καλοκαίρι, που ήταν και το πιο ξηρό στην ιστορία της χώρας (Γερμανία), διακόσιες ογδοντα έξι φορές ξέσπασαν πυρκαγιές στο δάσος αυτό, χωρίς ωστόσο καμιά από αυτές να πάρει έκταση και να το καταστρέψει.”

Σε άρθρο με τον τίτλο “Ανοίγει ο δρόμος για τη σύνταξη δασικών χαρτών” των Γ. Λιάλιου και Τ. Γεωργιοπούλου (“Κ” 8-9-2007) αναφέρεται πως: “Η κοινή υπουργική απόφαση (ΚΥΑ), την οποία υπέγραψαν χθες οι υπουργοί ΠΕΧΩΔΕ κ. Γεώργιος Σουφλιάς και Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Ευάγγελος Μπασιάκος, καθορίζει τις τεχνικές προδιαγραφές κατάρτισης των δασικών χαρτών, τον τρόπο εφοδιασμού των ενδιαφερομένων με αεροφωτογραφικό υλικό για την υποβολή των αντιρρήσεων και τον τύπο και το περιεχόμενο των βεβαιώσεων για τον δασικό ή μη χαρακτήρα των εκτάσεων. Η ΚΥΑ έρχεται να αντικαστήσει δύο παλαιότερες (ΦΕΚ 2056 Β’/1999) αποφάσεις του Υπουργείου Γεωργίας και κάθε άλλη οδηγία για την κατάρτιση δασικών χαρτών.” Στο τέλος του άρθρου, σχετικά με τον χρόνο ολοκλήρωσης της χαρτογράφισης των δασών σημειώνεται το 2013.

Για την προστασία των δασών ο Συνήγορος του Πολίτη (ΣτΠ): “θεωρεί ότι επιβάλλεται η άμεση καταγραφή – αποτίμηση της καταστροφής, η λήψη μέτρων αναδάσωσης, αλλά και η ενίσχυση των δασικών υπηρεσιών, ώστε να διαφυλαχθεί αποτελεσματικά ο δασικός χαρακτήρας των καμένων περιοχών. Η Ανεξάρτητη Αρχή έχει ήδη επισημάνει σε δημόσια έγγραφά της προς τις αρμόδιες αρχές ότι οι δασικές υπηρεσίες και ιδίως τα δασαρχεία, στις περισσότερες περιπτώσεις, παρουσιάζουν έλλειψη σε στελέχωση και μηχανοργάνωση που παρεμποδίζει την αποστολή τους για προστασία των δασικών οικοσυστημάτων από φαινόμενα καταπατήσεων και αυθαίρετης δόμησης. Οι προτάσεις του ΣτΠ στις ετήσιες εκθέσεις του των τελευταίων ετών εξακολουθούν να είναι, συνεπώς, τραγικά επίκαιρες.”

Σε επιστολή του ο Συνήγορος του Πολίτη, Γεώργιος Καμίνης, το Δεκέμβριο του 2006 προς τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Ευ. Μπασιάκο, με αφορμή την ημερίδα που οργανώθηκε με πρωτοβουλία της Ανεξάρτητης Αρχής με θέμα: «Το Δένδρο και το Δάσος: Κανόνες και διαδικασίες για την αποτελεσματική προστασία των δασικών οικοσυστημάτων» σημείωνε: “(…) επείγει η οριστική σύνταξη των δασικών χαρτών για όλη την επικράτεια στο πλαίσιο της ανταπόκρισης της διοίκησης στην συνταγματική υποχρέωση για την εκπόνηση δασολογίου.” Στην ημερίδα μετείχαν με εισηγήσεις και παρεμβάσεις ο πρόεδρος του Ε’ τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, καθηγητές ΑΕΙ, στελέχη του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, δασάρχες, μέλη του επιστημονικού προσωπικού του ΣτΠ, εκπρόσωποι περιβαλλοντικών Μ.Κ.Ο, κ.λπ.

Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να πούμε πως πρέπει να γίνει το δασολόγιο και να οργανωθεί άμεσα η δασοπυρόσβεση. Χρειάζεται να διαδοθεί προς τους πολίτες με κάθε μέσο η γνώση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του ανεκτίμητου φυσικού περιβάλλοντος της Ελλάδας μαζί με την ατομική υποχρέωσή μας για τη διαφύλαξη και ανάδειξή του. Ταυτόχρονα χρειάζεται να μην αναθεωρηθεί αλλά να εφαρμοστεί το άρθρο 24 του Συντάγματος και να μην αναθεωρηθεί το άρθρο του Συντάγματος που ρυθμίζει τις αρμοδιότητες του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Αν κάθε φορά που πηγαίνουμε βόλτα σ’ ένα γειτονικό μας δάσος, άλσος, παραλία, κτλ. έχουμε μαζί μας μια εφεδρική σακούλα για να τη γεμίζουμε με τα σκουπίδια που θα συναντούμε διάσπαρτα, σύντομα θα εκλείψουν. Η καθαριότητα προστατεύει το δάσος από τη φωτιά.

Χρίστος Καλλίτσης
παραγωγός - σκηνοθέτης
ταινιών τεκμηρίωσης

Συνδέσεις:

“Όταν η ύπαιθρος ερημώνει, τα δάση πεθαίνουν” (“Η Καθημερινή”, 6/9/2007) http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_889489_06/09/2007_240186

“Ανοίγει ο δρόμος για τη σύνταξη δασικών χαρτών” (“Η Καθημερινή, 8/9/2007)
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_242929_08/09/2007_240506

“Οι ευθύνες του πρωθυπουργού” του Στέφανου Μάνου (“Η Καθημερινή” 7.9.2007)
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_428901_07/09/2007_240370

“Δασικοί πολιτισμοί στο χρόνο και το χώρο: μύθοι από το παρελθόν, μηνύματα για το μέλλον” (Διεθνές συνέδριο, Θεσσαλονίκη, 3-7 Σεπτεμβρίου 2007)
http://www.uec.ac.uk/geography/woodlandculturesconference.php

Επιστολή του Συνήγορου του Πολίτη με θέμα την προστασία των δασών, προς τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, 20 Δεκεμβρίου 2006
Δελτίο τύπου Συνηγόρου του Πολίτη: “Για την προστασία των δασών”, 4 Ιουλίου 2007
http://www.synigoros.gr/porismata_pz.htm

www.documenda.gr - 13/09/2007