ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ευφροσύνη Τριάντη, ΕΜΠ

Στις 11-13 Οκτωβρίου 2007, έγινε διεθνής συνάντηση στην Αθήνα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος «Τεχνολογικός Εκσυγχρονισμός Δημοσίων Κτιρίων με την Ενσωμάτωση Καινοτόμων Περιβαλλοντικών Συστημάτων» (Bringing Retrofit Innovation to Application in Public Building –BRITA in PuBs). Στην εκδήλωση συμμετείχαν επιστήμονες από εννέα ευρωπαϊκές χώρες και την Ελλάδα, η οποία είχε και την ευθύνη της διοργάνωσης (στο πρόγραμμα συμμετέχουν Πανεπιστήμια, Ερευνητικά Κέντρα και άλλοι εξειδικευμένοι στο θέμα φορείς, από εννέα χώρες, Γερμανία, Βρετανία, Νορβηγία, Δανία, Φινλανδία, Ιταλία, Ελλάδα, Τσεχία και Λιθουανία, με συντονιστή το φημισμένο Fraunhofer Institute of Building Physics από τη Γερμανία).

Στόχος του προγράμματος, το οποίο εντάσσεται στο 6^ο Πρόγραμμα Πλαίσιο της ΕΕ, στο κεφάλαιο «Εξοικονόμηση Ενέργειας και Αποδοτική Χρήση Ενέργειας – Οικολογικά Κτίρια», είναι ο σχεδιασμός, εφαρμογή και διάδοση καινοτομικών και αποδοτικών συστημάτων περιβαλλοντικού σχεδιασμού σε κτίρια του δημόσιου τομέα, ο οποίος πρέπει να δώσει πρώτος το παράδειγμα της εφαρμογής των αρχών της οικολογικής δόμησης στα κτίριά του και ιδιαίτερα στα υφιστάμενα. Το πρόγραμμα αποτελείται από τρία τμήματα:

1)   Τα επιδεικτικά έργα περιβαλλοντικού ανασχεδιασμού δημοσίων κτιρίων. Πρόκειται για εφαρμογές παραδειγματικού χαρακτήρα σε εννέα επιλεγμένα κτίρια του δημόσιου τομέα, ένα από κάθε συμμετέχουσα χώρα και περιλαμβάνουν αντιπροσωπευτικά δείγματα διαφορετικών κτιριακών τύπων, όπως εκπαιδευτικά κτίρια, πολιτιστικά κέντρα, παιδικούς σταθμούς, φοιτητικές εστίες και τόπους λατρείας. Η επιλογή έγινε με στόχο την ευρύτερη δυνατή πρόσβαση του κοινού, επειδή πιστεύεται ότι τα δημόσια κτίρια μπορούν να  χρησιμοποιηθούν ως μέσα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας στους τομείς της εξοικονόμησης φυσικών πόρων και της προστασίας του περιβάλλοντος.

2)   Το καθαρό ερευνητικό τμήμα του προγράμματος περιλαμβάνει, πέρα από τον σχεδιασμό και την πειραματική παρακολούθηση  των επιδεικτικών έργων:

·          Κοινωνικοοικονομική έρευνα με στόχο τον καθορισμό των πραγματικών αναγκών και εμποδίων στον ενεργειακό σχεδιασμό κτιρίων στο δημόσιο τομέα και τις στρατηγικές ένταξης των έργων στους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς του δημοσίου.

·          Μεθοδολογία περιβαλλοντικού σχεδιασμού των κτιρίων του δημοσίου τομέα, στον οποίο περιλαμβάνονται ενεργειακά, τεχνολογικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια.

·          Ανάπτυξη ενός υπολογιστικού εργαλείου συσχετισμού των στρατηγικών ανασχεδιασμού με την ανάλυση της εφαρμογής τους στα επιδεικτικά έργα που θα διατίθεται μέσω internet.

·          Ανάπτυξη ενός υπολογιστικού πακέτου ελέγχου της ποιότητας των μέτρων ανασχεδιασμού στα κτίρια επίδειξης σχετικά με την μακροχρόνια απόδοση τόσο του κτιρίου ως σύνολο, όσο και των επιμέρους συστημάτων.

3)   Τη στρατηγική διάδοσης των τεχνικών και αποτελεσμάτων του προγράμματος που περιλαμβάνει δραστηριότητες δημοσιοποίησης των αρχών και τεχνικών περιβαλλοντικού ανασχεδιασμού των δημοσίων κτιρίων, όπως ενημερωτική εκστρατεία μέσω του διαδικτύου, δημοσιεύσεις στον τύπο και σε ειδικευμένα περιοδικά, συμμετοχή σε συνέδρια κλπ.

Ως Ελληνικό επιδεικτικό έργο έχει επιλεγεί ο περιβαλλοντικός εκσυγχρονισμός ενός διατηρητέου κτιρίου, ιδιοκτησίας ΥΠΠΟ, το οποίο βρίσκεται στην οδό Αγ. Ασωμάτων 9, και στεγάζει την Ευώνυμο Οικολογική Βιβλιοθήκη. Το κτίριο έχει κατασκευαστεί μεταξύ 1895 και 1905 και αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα παραδοσιακής κατασκευής, η οποία έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο από το ΥΠΕΧΩΔΕ

Στόχος του επιδεικτικού έργου είναι η αναπαλαίωση του κτιρίου με την ενσωμάτωση καινοτομικών συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας και ήπιων μορφών ενέργειας, χωρίς να αλλοιωθεί ο παραδοσιακός χαρακτήρας του κτιρίου, τόσο στο εξωτερικό (διατηρητέα όψη) όσο και στο εσωτερικό (ζωγραφιστές οροφές και τοίχοι).

Το έργο περιλαμβάνει συνοπτικά:

1)      Ενσωμάτωση συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας στο κέλυφος, τα παράθυρα και την οροφή του κτιρίου

2)      Ενσωμάτωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με τη δημιουργία ηλιακών χώρων και ένταξη φωτοβολταϊκών στοιχείων ως στοιχείων σκιασμού και παραγωγής ηλεκτρισμού

3)      Χρήση φυσικού αερισμού για φυσικό δροσισμό των χώρων το καλοκαίρι

4)      Χρήση αποδοτικών συστημάτων φωτισμού και θέρμανσης του κτιρίου το οποίο διαχειρίζεται ένα καινοτόμο σύστημα BMS (Building Management System), ειδικά σχεδιασμένο για την ελαχιστοποίηση της ενεργειακής κατανάλωσης για θέρμανση, αερισμό, νυκτερινό δροσισμό και φωτισμό του κτιρίου και την βελτιστοποίηση των συνθηκών θερμικής και οπτικής άνεσης στο εσωτερικό του.

Αξίζει να τονιστεί εδώ ότι αν και είχε ενταχθεί παλαιότερα σε πρόγραμμα χρηματοδότησης της αναπαλαίωσής το, τόσο από το ΥΠΕΧΩΔΕ όσο και από το ΥΠΠΟ, δεν στάθηκε δυνατό να χρηματοδοτηθεί μέχρι τώρα από φορείς του δημοσίου. Έτσι η υλοποίηση του επιδεικτικού έργου αναγκαστικά κατευθύνθηκε σε ιδιώτες χορηγούς με στόχο την ολοκλήρωσή του μέσα στο χρονικό πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος.

Στις υπόλοιπες χώρες, όπου έχει εξασφαλιστεί η συμμετοχή φορέων του δημοσίου, τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά και δείχνουν την κατεύθυνση –σχεδόν μονόδρομο- για τον τρόπο που θα πρέπει να κατασκευάζουμε στο μέλλον, δημόσια κτίρια αλλά και ιδιωτικές κατασκευές, επαγγελματικούς χώρους αλλά και κατοικίες. Εφόσον αυτό είναι εφικτό σε υφιστάμενα κτίρια, πολύ περισσότερο είναι εντελώς απαραίτητο να σχεδιάζουμε τα νέα κτίρια με όλες τις διαθέσιμες τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας. Εφόσον είναι εφικτό και αποτελεσματικό να αξιοποιούμε την ηλιακή ενέργεια στη βόρεια Ευρώπη, είναι δυνατόν να υστερούμε στην Ελλάδα;

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 76, 11/07