ΟΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΠΟΛΗΣ

Χαρά ΚΑΦΑΝΤΑΡΗ*

Το τελευταίο καιρό είμαστε μάρτυρες ενός βομβαρδισμού από τα Μ.Μ.Ε., ασυνήθιστου μέχρι τώρα, για την κλιματική αλλαγή, την υπερθέρμανση του πλανήτη και τις  επιπτώσεις τους.

Σύμφωνα με έρευνα του BBC, η κοινή γνώμη απαιτεί τη λήψη μέτρων για τις κλιματικές αλλαγές, που θεωρεί ως το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ανθρωπότητας .

Εφέτος δόθηκαν στην δημοσιότητα και νέα συμπεράσματα από την διακυβερνητική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή (IPCC).

 Η διακυβερνητική επιτροπή (IPCC) σημειώνει, ότι οι μεταβολές στο κλίμα και η υπερθέρμανση του πλανήτη, οφείλονται κατά κύριο λόγο [υπολογίζεται στο 90%] σε ανθρωπογενείς παράγοντες.

Η Κλιματική αλλαγή έχει έρθει; Σύμφωνα με τους επιστήμονες της IPCC, η απάντηση είναι όχι ακόμα. Υπάρχει ακόμα καιρός να γίνουν βήματα για να σώσουμε τον πλανήτη μας. Στο πλαίσιο της προσπάθειας αυτής υπογράφτηκε το πρωτόκολλο του Κυότο (με «λαμπρή» εξαίρεση τις Η.Π.Α., την Αυστραλία, την Ινδία και την Κίνα), ενώ παράλληλα οι ηγέτες της Ε.Ε. ανακοίνωσαν «μέτρα», που προβλέπουν την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και στροφή σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Πρόσφατα η WWF σε μελέτη της παρουσιάζει μερικές αρχές για ενέργειες που πρέπει να γίνουν, ώστε να αναστραφεί η κατάσταση αυτή, με κύριο άξονα  τα θετικά σημεία των ενεργειών αυτών, να υπερτερούν των αρνητικών.

Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι πριν από λίγες εβδομάδες στα Ηνωμένα Έθνη,  80 ηγέτες κρατών και πολλοί αντιπρόσωποί τους (παρούσα και η κα. Μπακογιάννη), συμφώνησαν να συνάψουν μια νέα συνθήκη για το περιορισμό των  εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Το 2007 ίσως είναι ο πιο πλούσιος χρόνος από γεγονότα και δράσεις για το περιβάλλον στη χώρα μας. Σε αυτό συνέβαλε η τεράστια οικολογική καταστροφή από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού, καθώς και η προεκλογική περίοδος επέβαλλε ώστε να συζητηθούν έντονα πολλά οικολογικά ζητήματα και έτσι να αφυπνιστούν συνειδήσεις.

Ο ρόλος των ΜΜΕ με την προβολή οικολογικών ζητημάτων συνέβαλε καθοριστικά σε αυτή την ευαισθητοποίηση των πολιτών, καθώς και τα κόμματα, κύρια ο ΣΥΡΙΖΑ, που πρώτος πρόβαλε τα ζητήματα της οικολογίας σε πολιτικό επίπεδο.

Όμως, η αντιμετώπιση της κατάστασης, που δημιουργήθηκε μετά το κάψιμο περίπου 3,6 εκατ. στρεμμάτων γης το καλοκαίρι, χρειάζεται μια συνολική αντιμετώπιση με διεπιστημονική συμμετοχή. Είναι ανάγκη  να καταστρωθεί  μια πολιτική με νέα αντίληψη. Τα πρώτα δείγματα γραφής της κυβέρνησης, όμως, δείχνουν ότι μάλλον αυτό δεν έχει γίνει αντιληπτό.

Ζούμε, σήμερα, σε ένα πολεοδομικό συγκρότημα, που από τον τρόπο που αναπτύχθηκε έχει σοβαρά ζητήματα. Το μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθήθηκε, δημιούργησε επιπρόσθετα προβλήματα. Δεν διατηρήθηκαν ελεύθεροι χώροι, η χρήση τσιμέντου έγινε γενική, ενώ η ασφαλτόστρωση εξαφάνισε το μεγαλύτερο μέρος της γόνιμης γης.

Η πολιτική που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, ιδίως από την κυβέρνηση της Ν.Δ. δεν προοιωνίζει καμιά θετική εξέλιξη. Πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η επιχειρούμενη αναθεώρηση του άρθρου 24 (για τον αποχαρακτηρισμό των δασών) από την κυβέρνηση της Ν.Δ. Παράλληλα προωθούνται και συντελούνται σημαντικές πολεοδομικές αλλαγές, γήπεδο Π.Α.Ο., Μητροπολιτικό πάρκο Γουδή, αεροδρόμιο Ελληνικού, συνοδικό μέγαρο, καταπάτηση και περίφραξη ακτών, σχεδιασμός νέων οδικών αξόνων στον Υμηττό κα., που θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην ποιότητα ζωής. Η άρνηση της παρούσας κυβέρνησης να δημιουργήσει Υπουργείο Περιβάλλοντος ανεξάρτητο από τα Δημόσια Έργα, δημιουργεί, αν μη τι άλλο, καχυποψία για το πόσο «περιβαλλοντική πολιτική» θέλει να ακολουθήσει. 

Οι πυρκαγιές στην Πάρνηθα και στην Πεντέλη εφέτος το καλοκαίρι, έκαναν την κατάσταση στο λεκανοπέδιο τραγική, με απρόβλεπτες συνέπειες για το κλίμα της Αττικής.

Ό ρόλος των κινημάτων πόλης, κατά την γνώμη μας, περιγράφεται με σαφήνεια στο ΙΔΡΥΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ του ΠΑΝΑΤΤΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ ΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ :

«Υπερασπιζόμαστε τους δημόσιους χώρους, το φυσικό περιβάλλον –τα δάση, τις ακτές, το πράσινο– τη δημόσια υγεία, τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης στο χώρο, τα δημόσια μέσα μεταφοράς, τις ήπιες μορφές ενέργειας, την ανακύκλωση, τον έλεγχο της χρήσης της πόλης με κριτήριο τις συλλογικές ανάγκες και το δημόσιο συμφέρον».

Ως εκ τούτου φρονούμε ότι τα κινήματα πόλης, θα πρέπει να στραφούν σε ενέργειες και δράσεις τέτοιες, που θα έχουν σαν κύριο άξονα την αντιμετώπιση των συνεπειών από την κλιματική αλλαγή, να παρεμβαίνουν δυναμικά και να διεκδικούν τέτοιες λύσεις, που δυστυχώς σήμερα, η Πολιτεία και οι Τοπικοί άρχοντες δεν θέλουν να αναλάβουν. Συγκεκριμένα προτείνουμε:

- Οργάνωση σεμιναρίων και εκπαιδευτικών δράσεων, στον δήμο, στα ΚΑΠΗ, στα σχολεία. Στόχος, η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση των πολιτών πάνω σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας, ανακύκλωσης και αναβάθμισης της ποιότητας ζωής. Eίναι φανερό ότι καμιά πολιτική δεν μπορεί να ευδοκιμήσει χωρίς τη συναίνεση και την ενεργή συμμετοχή των πολιτών,

- Έλεγχος όλων των δημοτικών και δημόσιων κτιρίων στην περιοχή του  Δήμου, και αλλαγή του τρόπου κατασκευής τους προς την κατεύθυνση της εξοικονόμησης ενέργειας. Εκπόνηση σχεδίων για την μετατροπή τους από τα συνηθισμένα σήμερα ενεργοβόρα κτίρια, σε κτίρια φιλικά προς το περιβάλλον.

- Στροφή σε νέες πηγές ενέργειας, με την χρήση συστημάτων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών του δήμου. Πχ. εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων παραγωγής ενέργειας για φωτισμό μικρών δρόμων, στάσεων λεωφορείου, θέρμανσης και ψύξης κτιρίων.

- Υιοθέτηση πρωτοβουλιών για την αποθάρρυνση της χρήσης αυτοκινήτων και αντικατάστασής τους με την χρήση μαζικών μέσων μεταφοράς. Ανάπτυξη τοπικών δημοτικών και διαδημοτικών λεωφορειακών γραμμών, με χρήση οχημάτων που βασίζονται σε τεχνολογίες μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, απαίτηση για επέκταση μέσων σταθερής τροχιάς [μετρό, τραμ, προαστιακός] και σε άλλες περιοχές, με προτεραιότητα την κάλυψη περιοχών με πολλές μετακινήσεις, π.χ. Πανεπιστημιούπολη, Νοσοκομεία κλπ.

- Ανάληψη δράσεων για την ανακύκλωση των σκουπιδιών. Χρήση κάποιων προϊόντων ανακύκλωσης για την παραγωγή ενέργειας, οργανικών λιπασμάτων και χρήση του οικονομικού οφέλους που προκύπτει για επενδύσεις τέτοιες, που .σκοπό θα έχουν την μείωση της χρήση ορυκτών καυσίμων

- Συμμετοχή της Τ.Α. σε επενδύσεις παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ. Οι περισσότεροι δήμοι του Πολεοδομικού συγκροτήματος των Αθηνών, στερούνται ελεύθερων χώρων και έτσι είναι αδύνατο να αναπτύξουν συστήματα παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες πηγές. Για τον λόγο αυτό προτείνουμε την συμμετοχή τους σε ανάλογες επενδύσεις.

- Αλλαγή νοοτροπίας στα δημόσια και δημοτικά έργα. Σταμάτημα της τσιμεντοποίησης και δημιουργίας ελεύθερων χώρων με πράσινο, χώρους αναψυχής με χώμα κλπ. Η κατασκευή πλατειών, δρόμων και πεζοδρομίων με την σημερινή νοοτροπία (τσιμέντο, άσφαλτος, μαλτεζόπλακες) δεν βοηθά στην απορρόφηση ρυπαντών από «φυσικούς καθαριστές» (βακτηρίδια), καταστρέφει τεράστιες εκτάσεις γόνιμου εδάφους, μειώνει την φυτοκάλυψη και εμποδίζει τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα. Θα πρέπει λοιπόν να βρεθεί η χρυσή τομή μεταξύ των κατασκευών και της ύπαρξης γόνιμου χώματος.

- Απαίτηση για επιβολή νέων σύγχρονων κτιριοδομικών κανόνων και προδιαγραφών ενεργειακής απόδοσης στις κατασκευές, με βάση τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και οικολογικής δόμησης.

- Διασφάλιση των ελεύθερων χώρων και πρόβλεψη απόκτησης και δημιουργίας νέων. Οι ελεύθεροι χώροι γίνονται πάντα θύματα της όρεξης των κάθε είδους διεκδικητών Όπως είναι γνωστό είναι πολύ λίγοι και ποτέ δεν είναι αρκετοί. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να προστατευθούν ουσιαστικά από κάθε είδους  καταπατητές και να εκπονηθούν προγράμματα απαλλοτρίωσης των μη χαρακτηρισθέντων.

- Προώθηση σημαντικών αλλαγών στην διαχείριση των υδάτινων πόρων και την καταπολέμηση της σπατάλης του νερού. Να αναδιαρθρωθούν και να επισκευαστούν τα δίκτυα διανομής, για την μείωση απωλειών. Να ληφθούν μέτρα ελέγχου και βελτίωσης της ποιότητας των υδάτων και να εφαρμοσθεί η σχετική Νομοθεσία.

- Σταμάτημα κάθε σκέψης για «αξιοποίηση» των δασών και  προώθηση  μιας συνολικής πολιτικής αναβάθμισής τους (ιδιαίτερα των περιαστικών). Να  κηρυχθούν άμεσα αναδασωτέες, όλες οι περιοχές που κάηκαν. Να μην επανέλθει το θέμα αναθεώρησης του άρθρου 24 του Συντάγματος για τα δάση.

- Δημιουργία Υπουργείου Περιβάλλοντος, ανεξάρτητου από τα δημόσια έργα.  Η μέχρι σήμερα εμπειρία του ενιαίου υπουργείου είναι αρνητική.

- ΑΝΑΔΑΣΩΣΗ. Για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής προτείνονται διάφοροι τρόποι, μερικοί σοβαροί, μερικοί ευφάνταστοι και άλλοι μη αποτελεσματικοί. Ο πιο σημαντικός παράγοντας για την αναστροφή της κατάστασης είναι η ΑΝΑΔΑΣΩΣΗ.

- ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ. Είναι γνωστή η υποχρηματοδότηση για υλοποίηση έργων και ενεργειών των Δήμων και η κατακράτηση από την Κεντρική Διοίκηση πόρων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Έτσι λοιπόν θα πρέπει τα κινήματα να πιέσουν προς την κατεύθυνση της αναμόρφωσης προϋπολογισμών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με την μεταφορά πόρων για την ανάληψη τέτοιων πρωτοβουλιών, αύξησης της κρατικής επιχορήγησης  και αξιοποίησης όλων των χρηματοδοτικών πηγών (κοινοτικά κονδύλια, αναπτυξιακοί νόμοι κλπ).

Σημαντικό είναι, να αντισταθούν στην αύξηση των δημοτικών τελών και φόρων. Είναι χαρακτηριστικό ότι στους συντηρητικούς -και όχι μόνο- κύκλους καλλιεργείται η ιδέα της καθιέρωσης «πράσινης φορολογίας». Στην αντίληψη αυτή πρέπει να αντισταθούμε.

Μείωση της ηχορύπανσης, με τη λήψη κατάλληλων μέτρων.

Ελεύθερη πρόσβαση στις ακτές. Δηλαδή να απελευθερωθεί το μέτωπο της πόλης στη θάλασσα. Ο αγώνας του Δήμου Ελληνικού δείχνει τον δρόμο.

Εμπέδωση της «πράσινης συνείδησης» σε όλες τις καθημερινές δραστηριότητες.

Κλείνοντας, αναφέρουμε ότι η 8^η Δεκεμβρίου έχει ορισθεί ως Παγκόσμια Ημέρα για τις κλιματικές αλλαγές. Σε όλο τον κόσμο και στην Ελλάδα, θα γίνουν εκδηλώσεις, συζητήσεις, διαδηλώσεις με το συγκεκριμένο θέμα.

To ΠΑΝΑΤΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ σχεδιάζει μια σειρά δράσεων και κινητοποιήσεων στην Αθήνα.

*Γεωλόγος,

e mail: harla@in.gr

Σημείωση:

Στοιχεία αντλήθηκαν από την υπό δημοσίευση μελέτη: “Η κλιματική αλλαγή και η κατεύθυνση δράσης των κινημάτων πόλης στο πλαίσιο της Τ.Α., των Χ. Καφαντάρη, Α. Αργυρίου, γεωλόγων.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 76, 11/07