ΠΟΣΗ ΓΗ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Ο ΑΘΝΡΩΠΟΣ;

Η λαγνεία της ιδιοκτησίας και η ματαιότητα της διαρκούς κατανάλωσης του χώρου

Ηλίας Ευθυμιόπουλος

Με τον παραπάνω τίτλο κυκλοφορεί στις εκδόσεις Μαϊστρος, σε επανέκδοση, το μικρό αριστούργημα του Λέοντος Τολστόϊ γραμμένο το 1885. Στο πεζογράφημα αυτό ένας ακτήμων αγρότης, ο Παχόμ, αποκτά ξαφνικά γη και ιδιοκτησία. Τα προβλήματα όμως με τους μουζίκους και τη γραφειοκρατία, καθώς και οι φήμες ότι αλλού η γη είναι πολύ φτηνότερη, τον οδηγούν στην αναζήτηση μιας νέας ζωής. Πουλά τα υπάρχοντά του και ξεκινά για τον τόπο των Μπασκίρων (ένα είδος νομάδων στα σύνορα της Σιβηρίας). Εκεί, ο πρόκριτος τον πληροφορεί ότι η τιμή της γης είναι χίλια ρούβλια τη μέρα. Με άλλα λόγια του λεν πως όση γη μπορεί να περπατήσει σε μια μέρα, τόση θα είναι η ιδιοκτησία του. Ξεκινά ο Παχόμ, αλλά καθώς είναι άπληστος, θέλει να πάει όλο και μακρύτερα. Στο τέλος εξαντλημένος πεθαίνει. Και ο συγγραφέας καταλήγει με τη διαπίστωση πως ο ήρωας (και ο καθένας από μας) δεν χρειάζονται τελικά παραπάνω από δυο μέτρα γης για τον τάφο του. Το διήγημα, που χαρακτηρίστηκε, με μια δόση υπερβολής, από το Τζόυς «ως η πιο μεγάλη ιστορία που γνώρισε ποτέ η λογοτεχνία» έχει μια διαχρονική επικαιρότητα. Πέρα από τους ποικίλους συμβολισμούς, μας υπενθυμίζει πόσο μάταιος είναι ο αγώνας της διαρκούς επέκτασης και της λαγνείας της έγγειας ιδιοκτησίας. Αφορά σε μεγάλο βαθμό την σημερινή Ελλάδα των οικοπέδων, των αυθαιρέτων, των συνεταιρισμών,  της δεύτερης και τρίτης κατοικίας, των αποχαρακτηρισμών, της ατέλειωτης επίθεσης του ιδιωτικού απέναντι στην κοινόχρηστη φύση.

Τα Νέα, 10.2003