ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ

ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΧΩΡΩΝ

Το Κτήμα Θων

Μέχρι το 1950 υπήρχε ο κήπος της έπαυλης Θων και αναψυκτήριο. Μέχρι το 1998 είχαν απομείνει 8 στρέμματα, το "οικοδομικό τετράγωνο 40", που ανήκε σε δημόσια ιδρύματα.

Εκεί βρίσκεται από το 1880 ο ναΐσκος Αγ. Νικολάου (έργο Τσίλερ), που έχει ανακηρυχθεί ως διατηρητέο μνημείο τέχνης.

Ήδη από το 1979 με απόφαση του Δήμου Αθηναίων ο χώρος είχε χαρακτηριστεί "κοινόχρηστο πράσινο και κέντρο νεότητος". Η μελέτη που άρχισε να εκπονείται σταμάτησε στην Α' φάση. Το ΥΠΕΧΩΔΕ δεν εξέδωσε ποτέ το απαιτούμενο Προεδρικό Διάταγμα για την προστασία των 8 στρεμμάτων.
Δεκαεπτά χρόνια μετά, η Εταιρεία "Μπάμπης Βωβός ΑΕ" άρχισε να αγοράζει τμήματά του και εκδηλώνει την πρόθεση να χτίσει. Το 1998, αφού αγόρασε ιδιοκτησίες των δημοσίων ιδρυμάτων, επιτυγχάνει την έκδοση οικοδομικής άδειας για οκταώροφη οικοδομή με τετραώροφο υπόγειο γκαράζ στα 4,2 στρέμματα. Το κτίριο έγινε η έδρα του «Αθήνα 2004» και σουπερμάρκετ.

Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων είχε διατυπώσει γόνιμες προτάσεις για τη σωτηρία του χώρου. Έπρεπε να εκδοθεί αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών και  εκτέλεσης οικοδομικών εργασιών σε ολόκληρο το οικοδομικό τετράγωνο και να γίνει τροποποίηση του σχεδίου πόλης με χαρακτηρισμό του χώρου ως κοινόχρηστου (ΥΠΕΧΩΔΕ). Ο  σύλλογος Α. Αμπελοκήπων και η Επιτροπή Αγώνα (που ζητούσε να γίνει εκεί η κεντρική πλατεία των Αμπελοκήπων) κατήγγειλαν τη συμπαιγνία ΥΠΕΧΩΔΕ-Δήμου Αθηναίων και  απαίτησαν να διασωθεί τουλάχιστον το εναπομείναν τμήμα των 3,8 στρεμμάτων.

Τότε ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κ. Λαλιώτης ανακοίνωσε (7-12-1999): "Με προσωπική μου εντολή το ΥΠΕΧΩΔΕ έχει εκπονήσει τις αναγκαίες μελέτες και έχει προχωρήσει στις απαραίτητες διαδικασίες, προκειμένου ο συγκεκριμένος χώρος... να μετατραπεί σε κοινόχρηστο χώρο πρασίνου και έτσι να αναδειχθεί ως ελεύθερος χώρος... Το ΥΠΕΧΩΔΕ αποτρέπει κάθε απόπειρα οικοπεδοποίησης και εμπορικής αξιοποίησης αυτού του κρίσιμου για την Αθήνα χώρου και ακυρώνει τα "τσιμεντοποιημένα σχέδια" των όποιων ιδιοκτητών και εργολάβων".

Εκείνη την περίοδο, ο μεγαλοεργολάβος διαπραγματεύεται με το Γηροκομείο και τους ιδιοκτήτες της διπλανής πολυκατοικίας (Κηφισιάς 5) για να αγοράσει και να χτίσει τα υπόλοιπα 4 στρ. Ακολουθεί πρόταση νέου χτισίματος που την αποδέχεται το Δημοτικό Συμβούλιο (14-9-2000 με 17 υπέρ, 11 κατά). Δηλαδή, τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου και απαλλοτρίωση της πολυκατοικίας. Έτσι το Δημοτικό Συμβούλιο υπαναχώρησε από την προηγούμενη απόφασή του. Ο Μπ. Βωβός δεσμεύτηκε να καλύψει το κόστος κατεδάφισης της πολυκατοικίας και τις αποζημιώσεις των ιδιοκτητών, καθώς και να δώσει μισό στρέμμα στο Δήμο Αθηναίων.

Στις 18-1-2001 με πρόταση της Δ. Συμβούλου Ά. Φιλίνη ομόφωνα αποφασίζεται να χαρακτηριστεί εκ νέου η έκταση ως χώρος πρασίνου, παρατείνοντας την αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών. Ο φάκελος στάλθηκε για την έκδοση του πολυπόθητου προεδρικού διατάγματος στο ΥΠΕΧΩΔΕ, που υπόσχεται να διαθέσει 2 δις για την διαμόρφωση της έκτασης σε λειτουργικό πράσινο. Τότε η Εταιρεία προβαίνει σε αντεπίθεση: Κυκλοφορεί αφίσες, όπου αναφέρει: "Στέλεχος της Επιτροπής Αγώνα μας ζήτησε για αυτόν και την παρέα του 100 εκατομμύρια για να σταματήσουν οι αντιδράσεις". Το ΔΣ του Συλλόγου αντέδρασε άμεσα και ομόφωνα αποφάσισε να μηνύσει την Εταιρεία για συκοφαντική δυσφήμιση. Οι κάτοικοι αντιδρούν και η Επιτροπή Αγώνα μετασχηματίζεται σε Πολιτιστικό και Περιβαλλοντικό Σύλλογο Κέντρου Αμπελοκήπων.

Τον Απρίλιο 2001 το Δημοτικό Συμβούλιο με νέα απόφαση παραδίδει το κτήμα Θων στα σχέδια του εργολάβου. Ο στόχος είναι ένα ακόμη μεγαθήριο και ένα ακόμη υπόγειο γκαράζ (400 θέσεων). Η απόφαση του Δήμου ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών.

Ο κ. Λαλιώτης, με επιστολή προς Αβραμόπουλο, κατηγορεί τη δημοτική πλειοψηφία. Ο δήμαρχος Αθηναίων απαντώντας, καλεί τον υπουργό να τηρήσει τις προεκλογικές και μετεκλογικές δεσμεύσεις του, ώστε το θέμα να λήξει προς  όφελος του δημοσίου συμφέροντος.

Ακολουθούν συγκεντρώσεις, πορείες, καταγγελίες με βασικό αίτημα να εκδώσει το ΥΠΕΧΩΔΕ το ΠΔ. Το ΥΠΕΧΩΔΕ δεν μπορεί να εγγυηθεί εάν θα βγει ΠΔ πριν από τη συζήτηση στο ΣτΕ (22-6-01). Οι κάτοικοι ισχυρίζονται ότι αν δεν εκδοθεί το πολυπόθητο ΠΔ πριν τις 22-6-01 θα είναι άχρηστο. Τελικά η προσφυγή απερρίφθη από το ΣτΕ.

Το Δεκέμβριο 2001 εκπνέει η δεύτερη απόφαση του ΥΠΕΧΩΔΕ για πεντάμηνη αναστολή έκδοσης οικοδομικής άδειας στα 3,8 στρέμματα ελεύθερου χώρου που έχουν απομείνει.

Αναπάντητο ερώτημα:

Γιατί, ενώ ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κ. Λαλιώτης είχε δεσμευτεί ότι το κτήμα θα μετατραπεί σε χώρο πρασίνου, δεν προέβη στην έκδοση Π.Δ. για να σωθεί ό,τι απέμεινε από το Θων;

Ακολουθεί γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Χωροταξίας και Περιβάλλοντος (ΥΠΕΧΩΔΕ) που επιτρέπει να κτιστούν 8.000 τ.μ. σε 1.700 τ.μ. Επιπλέον δίνεται στον μεγαλοεργολάβο το δικαίωμα μεταφοράς συντελεστή δόμησης και το ελληνικό δημόσιο  καλείται να απαλλοτριώσει την πολυκατοικία επί της Κηφισίας 5 και το οικόπεδο της Αγροτικής επί της Αλεξάνδρας, άλλα 350 τ.μ. Στα 3.800 τ.μ. πρασίνου που θα δημιουργηθεί περιλαμβάνονται και τα 600 τ.μ. του ακάλυπτου χώρου του κτιρίου, ενώ αδιευκρίνιστη παραμένει η τύχη του παλιού ρέματος 750 τ.μ. ιδιοκτησίας ΕΥΔΑΠ.

Η νέα υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Β. Παπανδρέου στις 4/12/2001συμφωνεί με την εισήγηση του ΚΣΧΟΠ παραδίδοντας επισήμως" το υπόλοιπο ΘΩΝ. Η κατασκευαστική εταιρεία πανηγυρίζει και παραιτείται της προσφυγής προς το ΣτΕ.

Τελικά εγκρίνεται οκταώροφο και αναστέλλεται για εφτά μήνες κάθε οικοδομική εργασία στο τμήμα των περίπου 4 στρεμμάτων όπου το εκκλησάκι του Τσίλλερ, το οποίο θα χαρακτηριστεί ως κοινόχρηστος χώρος και ζώνη πρασίνου με ΠΔ που προωθείται από το ΥΠΕΧΩΔΕ, με πρόβλεψη στα 4 στρ να γίνει πάρκινγκ 400 θέσεων!

Ο Σύλλογος Κέντρου Αμπελοκήπων προσφεύγει στο ΣτΕ ζητώντας να ακυρωθεί η απόφαση της υπουργού ΠΕΧΩΔΕ Β. Παπανδρέου. Η προσφυγή απορρίφθηκε (14-2-2002).

Εκδίδεται η 141/2002 οικοδομική άδεια από την Πολεοδομία του Δήμου Αθήνας και από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Μετά 4 χρόνια οι μπουλντόζες  ξανασκάβουν το χώρο.

Επιμέλεια στήλης: Ηλίας Γιαννίρης (igiann@tee.gr), υπεύθυνος του Παρατηρητηρίου Ελεύθερων Χώρων

Όλα τα στοιχεία και οι πηγές της στήλης είναι δημοσιευμένα στο Παρατηρητήριο, και στο Περιοδικό "Ελεύθεροι Χώροι"  

Δαίμων της Οικολογίας,

τ.15, Μάιος 2002