Η διάσκεψη στο Μπαλί και το φθηνό πετρέλαιο

Του Γεράσιμου Γεωργάτου

"Το σκληρότερο μάθημα από την κλιματική αλλαγή είναι ότι το οικονομικό μοντέλο της άνευ ορίων ανάπτυξης και κατανάλωσης δεν είναι οικολογικά βιώσιμο", αναφέρει η απολογιστική έκθεση για το 2007, του προγράμματος του ΟΗΕ για την ανάπτυξη. Επ' αυτού έχει διαμορφωθεί μια εντυπωσιακή συναίνεση και ομοφωνία της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, που επισημαίνει ότι για να περιοριστεί στους 2 βαθμούς Κελσίου η υπερθέρμανση του πλανήτη από σήμερα μέχρι το 2050, πρέπει απαραιτήτως να μειωθεί κατά 50% η εκπομπή αερίων ρύπων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και κυρίως η εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα (CO2).

Με αυτά τα δεδομένα και με τη συμμετοχή 180 χωρών, συγκλήθηκε και πραγματοποιήθηκε, από τις 2 μέχρι τις 14 Δεκεμβρίου 2007, η Διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, στο Μπαλί της Ινδονησίας, με σκοπό την υπογραφή μιας συμφωνίας διάδοχης του πρωτοκόλλου του Κιότο, το οποίο εκπνέει το 2012, την ανάληψη διεθνούς δράσης για τη μείωση των αερίων ρύπων και την εύρεση των απαραίτητων γι' αυτό οικονομικών πόρων. Όμως, ως προς τη χρηματοδότηση, δεν καθορίστηκε ούτε το "πώς" ούτε το "πόσο", που σημαίνει, στην καλύτερη περίπτωση, ότι η διεθνής κοινότητα θα περιοριστεί στην έκφραση καλών προθέσεων και διακηρύξεων. Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του προγράμματος του ΟΗΕ για την ανάπτυξη, απαιτείται το 1,6% του παγκόσμιου ΑΕΠ, που αντιστοιχεί περίπου σε 720 δις δολάρια για το 2008, απλώς για να ανασταλεί, χωρίς βελτίωση, η επιτεινόμενη απορρύθμιση του κλίματος.

Στο Μπαλί, για πρώτη φορά σε τέτοια διοργάνωση, προσκλήθηκαν και παρευρέθηκαν όχι μόνο οι αναπτυγμένες, αλλά και οι υπόλοιπες αναπτυσσόμενες και φτωχές χώρες καθώς είναι κοινός πλέον τόπος ότι το ζήτημα τις αφορά εξίσου με τις πλούσιες. Η Κίνα αναδεικνύεται στο εξής συμπρωταγωνιστής με τις ΗΠΑ στην κλιματική αλλαγή εκπέμποντας ετησίως την ίδια με την Αμερική ποσότητα CO2, ενώ αξιοσημείωτες επιδόσεις σημειώνει η Ινδία και άλλες χώρες εκτός αναπτυγμένου δυτικού τόξου.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, προς τιμήν της, επέδειξε τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική ευαισθησία, αφού άσκησε πιέσεις και αυτοδεσμεύτηκε για μείωση μέχρι το 2020 κατά 20% των αερίων ρύπων, σε σχέση με το 1990. Οι ΗΠΑ αρνήθηκαν να προσυπογράψουν, όμως η αυτοδέσμευση της ΕΕ αποτελεί για την ίδια μια σημαντική πρόοδο.

Παρά τη σχετική απογοήτευση ως προς τα ανεπαρκή αποτελέσματα της Διάσκεψης, είναι θετικό το ότι καθορίστηκε ένα χρονοδιάγραμμα διαπραγματεύσεων και αναγνωρίστηκε γενικώς και διεθνώς ως απόλυτη η αναγκαιότητα μείωσης των αερίων ρύπων. Για να αποκτήσουν αυτά συγκεκριμένο περιεχόμενο, ιδιαίτερα καθοριστικός θα είναι ο ρόλος και οι πιέσεις που θα μπορέσουν να ασκήσουν σε διεθνές και τοπικό επίπεδο τα κοινωνικά και οικολογικά κινήματα καθώς και οι δυνάμεις και τα κόμματα της Αριστεράς, κινητοποιούμενα στους θεσμούς και κινητοποιώντας την κοινωνία.

Όμως, παρά τις παγκόσμιες επιστημονικές διαπιστώσεις και την πολιτική αντιπαράθεση για άμεσα μέτρα και αλλαγή του σημερινού μοντέλου ανάπτυξης, τα πρώτα εγχώρια δείγματα γραφής εκ μέρους της σύγχρονης ριζοσπαστικής Αριστεράς δεν είναι και τόσο ενθαρρυντικά. Απέναντι στην άνοδο της τιμής του πετρελαίου, κατά την ίδια περίοδο με τη Συνδιάσκεψη στο Μπαλί, προβλήθηκε ως επιτυχής και εναλλακτική η πρόταση για εισαγωγή φθηνού πετρελαίου από τη Βενεζουέλα, το οποίο αποκαλείται μάλιστα και "κοινωνικό".

Ζηλώσας τη δόξα του "κόκκινου Κεν" Λίβιγκστον, δημάρχου του Λονδίνου, σύμφωνα με τα γραφόμενα στον τύπο, ο δήμαρχος Καισαριανής ετοιμάζεται "να κάνει μπίζνες με τον Τσάβες", ενώ παρόμοια πρόταση θα φέρει και η Ανοιχτή Πόλη στο δήμο της Αθήνας.
Ας σημειωθεί ότι ο αντιιμπεριαλιστής Τσάβες είναι επίσης σημαντικός προμηθευτής πετρελαίου προς τις ΗΠΑ και ότι η κυβέρνηση της Βενεζουέλας διαθέτει τον μαύρο χρυσό στην τιμή του "κοινωνικού" σε ευπαθείς μόνο κοινωνικές ομάδες, όπως στις φτωχογειτονιές του Μπρονξ της Νέας Υόρκης. Αντίστοιχες συνθήκες δεν είναι γνωστό να επικρατούν στην Καισαριανή. Όπως και για όλη την Ελλάδα, η δυσχέρεια των πιο αδύναμων κοινωνικών στρωμάτων να καλύψουν τις ανάγκες τους σε θέρμανση, μπορεί να αντιμετωπιστεί άμεσα με την αύξηση και την επέκταση της σχετικής επιδότησης, που αποτελεί και πράξη αναδιανομής, πέρα από τη μεσο-μακροπρόθεσμη προώθηση αντινεοφιλελεύθερων κοινωνικών πολιτικών. Η αντιπαράθεση του φθηνού στο ακριβό πετρέλαιο σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί εναλλακτική πρόταση ούτε αμφισβητεί κατ` ελάχιστο, αλλά μάλλον συντηρεί το κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο. Όχι μόνο δεν εκπέμπει τίποτα το νέο, το ριζοσπαστικό ή το αντικαπιταλιστικό, αλλά, αντιθέτως, εκπέμπει οικονομισμό, εργατισμό και λαϊκισμό και η όποια μιντιακή της επιτυχία οφείλεται και θα οφείλεται στην υπερτιμημένη εικόνα του προέδρου Τσάβες.

 Και επειδή όλα είναι "τέκνα της ανάγκης", ίσως είναι προτιμότερο το πετρέλαιο να παραμείνει σε υψηλές τιμές, ώστε να αυξηθεί αντίστοιχα και στη χώρα μας η πίεση για ουσιαστική στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ). Με την ευκαιρία, αξίζει να σημειωθεί ότι ένας από τους πρωταγωνιστές του καπιταλισμού, η σουηδική αυτοκινητοβιομηχανία Volvo, σε συνεργασία με τον πολυεθνικό όμιλο Suez, κατασκεύασε στη Γάνδη του Βελγίου το πρώτο "καθαρό" εργοστάσιο παραγωγής φορτηγών αυτοκινήτων, με μηδενικές εκπομπές CO2, καθώς οι ενεργειακές του ανάγκες καλύπτονται πλήρως από ΑΠΕ (Τα Νέα, 27.12.2007) και ο νοών νοήτω.

Αντί για τον εύκολο και εύπεπτο λαϊκισμό και επειδή η κοινωνία δεν βρίσκεται πιο μπροστά από τα κόμματα, η Αριστερά οφείλει και πρέπει να επιλέξει τον δύσκολο δρόμο της τολμηρής ανανέωσης του προγραμματικού της λόγου, με ριζοσπαστικές μεταρρυθμιστικές προτάσεις που θα συνδυάζουν την κοινωνική δικαιοσύνη με την αντιμετώπιση των κρίσιμων και επειγόντων οικολογικών προβλημάτων σε παγκόσμια και τοπική κλίμακα, επιδιώκοντας έναν νέο όχι μόνο οικονομικό αλλά και τεχνολογικό κεϋνσιανισμό, με προτεραιότητα στην προώθηση των ΑΠΕ και στην επεξεργασία ενός διαφοροποιημένου κατά κοινωνικές κατηγορίες, δραστηριότητες και περιοχές σχεδίου επιβολής "πράσινων φόρων", στις εκπομπές CO2 και την αλόγιστη ενεργειακή κατανάλωση, στα κέρδη από τις χρηματιστηριακές και νομισματικές συναλλαγές, στα υπερκέρδη των τραπεζών και των μεγάλων εγχώριων και πολυεθνικών επιχειρηματικών ομίλων κλπ.

Οι προτάσεις για φθηνό πετρέλαιο, εκτός του ότι είναι εχθρικές προς το περιβάλλον, αποδεικνύουν αφενός ότι οι έννοιες "νέος" και "ριζοσπαστικός" δεν ταυτίζονται αναγκαστικά και ευθύγραμμα και, αφετέρου, ότι ο επαναστατικός βερμπαλισμός είναι ο ασφαλέστερος δρόμος για τον πολιτικό κομφορμισμό και τον λαϊκισμό, με πρώτο διδάξαντα τον αείμνηστο Ανδρέα. Θα ήταν κρίμα για τον τόπο και για την ίδια, να ολισθήσει η Αριστερά σε τέτοια κατεύθυνση.

Αυγή, 12/01/2008