|
Αρχή κειμένου
"Μεταμοντερνισμός ή Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική";, της Μαργαρίτας Καραβασίλη.
Μετά από δύο δεκαετίες έρευνας και επενδύσεων ο ενεργειακός σχεδιασμός παραμένει περιθωριακή αρχιτεκτονική τεχνική σε αντίθεση με την μόδα του Μεταμοντερνισμού, που αποτελεί την κυρίαρχη αρχιτεκτονική πρακτική, ανατρέποντας πολλές από τις μακρόχρονες αξίες του Μοντέρνου Κινήματος, χωρίς να απαιτηθούν επιστημονικές αποδείξεις όπως συμβαίνει με τα ηλιακά κτίρια (έλεγχοι απόδοσης ή εξοικονόμησης).
Αυτή η έκφραση παρακμής των προτύπων και των πολιτικών τάσεων που πρυτάνευσαν εδώ και χρόνια στη χώρα μας δίνει προβάδισμα στην ψευδαίσθηση έναντι της λογικής.
Η βιοκλιματική θεώρηση έμεινε στο περιθώριο κάτω από το βάρος μιας αόριστης τεκμηρίωσης της σχέσης κόστους-απόδοσης και δεν έγινε ελκυστική, καθώς η ουσία της, που ξεπερνά την απλή εξοικονόμηση ενέργειας και χρημάτων, αποσιωπήθηκε σκόπιμα. Το κέρδος μερικών είναι πιο σημαντικό από την επιβίωση όλων.
Η πρόσφατη συνειδητοποίηση των ορίων του καταναλωτισμού και των περιορισμών του πλανήτη μας επαναφέρει στο προσκήνιο τις αρετές της βιοκλιματικής οπτικής και αναδεικνύει τα οφέλη από τη χρήση των ήπιων μορφών ενέργειας, την οικολογική διάσταση της εξισορρόπησης του τεχνητού περιβάλλοντος με τις δυνάμεις της Φύσης, την απόλαυση της φυσικής ζωής και την ξεχασμένη σοφία της θεώρησης του κλίματος ως βασικής αρχιτεκτονικής παραμέτρου. Ωστόσο, ακόμη δεν διαθέτει το επιδέξιο marketing αρχετύπων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση.
Και είναι κρίμα καθώς πάνε πολλά χρόνια από τότε που περάσαμε από την πειραματική παιδικότητα στην επιστημονική εφηβεία του ενεργειακού σχεδιασμού, αποδεικνύοντας ότι μπορούμε να χτίσουμε καλύτερα κτίρια, πιο αποδοτικά στη χρήση της ενέργειας, και με καλύτερη σχέση προς το τοπικό κλίμα.
Πολλοί «ειδικοί» εξακολουθούν να θεωρούν «ουτοπικές» τις λύσεις και να ζητούν χειροπιαστές αποδείξεις. Δεν τους αρκούν οι εκτεταμένες έρευνες και οι σημαντικές επενδύσεις που έχουν δώσει ικανότατες απαντήσεις σε πλήθος επιστημονικών και άλλων ερωτημάτων. Δεν πείθονται ούτε και από την πληθώρα προγραμμάτων και έργων που χρηματοδότησε η Ευρωπαϊκή Κοινότητα, που έφεραν στο φως νέα ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα και συνθετικά βοηθήματα.
Ωστόσο η στροφή προς την Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική και εν γένει τον οικολογικό σχεδιασμό είναι παγκόσμια αναγκαιότητα. Οι επιπτώσεις από την εντεινόμενη Κλιματική Αλλαγή και των υψηλών τιμών του πετρελαίου οδηγούν αναγκαστικά στην εξοικονόμηση ενέργειας και ως εκ τούτου στην βιοκλιματική ιδέα, που συνδέεται με την αρχιτεκτονική και την τεχνολογία.
Η φύση του βιοκλιματικού – οικολογικού σχεδιασμού συνδυάζει το πεδίο της δομικής τεχνολογίας (ακουστική, προκατασκευή, αντισεισμική προστασία) με το αυτοτελές αρχιτεκτονικό έργο, που έχει τις δικές του αρχές, λεξιλόγιο και μηνύματα, σε άμεση αλληλεπίδραση με τις εκάστοτε κοινωνικές εξελίξεις.
Ανατρέπεται – σταδιακά – η αντίληψη ότι η βιοκλιματική Αρχιτεκτονική έχει αμφίβολη αποτελεσματικότητα λόγω του ότι ο ηλιακός τομέας αποτελεί περιοχή εξειδίκευσης επιστημονικού χαρακτήρα που εφαρμόζεται μόνο μέσω κανονισμών, εγκυκλίων, στατιστικών ή μελετών σκοπιμότητας και ότι η αρχιτεκτονική του όψη δεν μπορεί να αποκτήσει ξεχωριστή και ενδιαφέρουσα προσωπικότητα. Σπουδαία παραδείγματα σπουδαίων σύγχρονων αρχιτεκτόνων αποδεικνύουν ότι η μορφή που ακολουθεί τη περιβαλλοντική λειτουργία μπορεί να είναι ακόμη πιο ελκυστική.
Παράλληλα, ανατρέπεται και η αντίληψη ότι αυτό το είδος σχεδιασμού απευθύνεται μόνο στις πλατιές μάζες και όχι στους λίγους προνομιούχους, οι οποίοι αγοράζουν ακριβά πολυτελή ενεργοβόρα αυτοκίνητα και ενεργοβόρες νεο-νεοκλασσικές βίλλες, που είχε δημιουργηθεί από την εμμονή στην εξοικονόμηση (όρος που υπονοεί «υλικό περιορισμό») οδηγώντας σε ένα «ταξικό» χαρακτήρα της Βιοκλιματικής Αρχιτεκτονικής.
Σήμερα η προβολή της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής δεν περιορίζεται στην μέθοδο κατακευής αποκλειστικά οικονομικών κτιρίων και μπορεί να έχει ευρύτερη απήχηση και να αντιπαλέψει τον Μεταμοντερνισμό, που έγινε μόδα και πλάνεψε πολλούς αρχιτέκτονες και πελάτες.
Ξεπερνάμε τα σφάλματα του παρελθόντος και την πλήξη της αρχιτεκτονικής της δεκαετίας 60-70. Τα κτίρια και οι προσόψεις τύπου Disneyland αρχίζουν να θεωρούνται ξεπερασμένα καθώς αναζητούνται πιο βιώσιμες λύσεις. Όπως χρειάζεται προσοχή. Η βιοκλιματική Αρχιτεκτονική δεν είναι μια νέα μόδα. Έρχεται από πολύ παλιά και εμπεριέχει την φιλοσοφία της ίδιας της φύσης: οικονομία, λιτότητα, ορθότητα και άλλες αρετές που δεν πρέπει να αποτελέσουν το άλλοθι της «νέας τάξης πραγμάτων» αλλά την ουσία.
Στην δυναμική που διαθέτει να δημιουργεί αυτοτελή άριστα αρχιτεκτονικά έργα που διαθέτουν τα συστατικά ενός συγκροτημένου συνθετικού συστήματος: Ιδέες, υλικά, κατασκευαστικές τεχνικές, πείρα και πάνω από όλα μια προφανώς γνήσια και επιτακτική κοινωνική αναγκαιότητα που περιμένει να εκφραστεί.
Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός ενσωματώνει οικολογικές και οικονομικές αξίες και αποτελεί τη μοναδική λύση, καθότι η ανθρώπινη άνεση και ευζωία εξαρτώνται από τις δυνάμεις του περιβάλλοντος, αλλά και από τις πολιτικές ιδέες της αποκέντρωσης, της αυτονομίας και της αυτάρκειας. Μπορεί, έτσι, και πρέπει, να αποτελέσει την αρχιτεκτονική έκφραση της συνετής θεώρησης της κοινωνίας και του περιβάλλοντος μέσα από μια «ελκυστική συσκευασία», που θα αποκαλύπτει, θα αναπτύσει, θα επεξεργάζεται και θα προβάλει τις επιμέρους παραμέτρους του περιβαλλοντικού προβληματισμού.
Και αυτό μπορούν και πρέπει να το πράξουν και μάλιστα με πειστικό τρόπο όλοι όσοι μοχθούν για τη συγκρατημένη χρήση των φυσικών πόρων αποδεικνύοντας όχι μόνο το πώς, αλλά και το γιατί πρέπει να στραφούμε προς την βιοκλιματική – πράσινη Αρχιτεκτονική.
|
Επιστροφή