Τι γίνεται με το τραμ;

Σάκης Κουρουζίδης

Μετά από ένα περίπου χρόνο λειτουργίας του το τραμ δεν έχει καταφέρει να δικαιώσει όσες προσδοκίες είχαν επενδυθεί στην επανεμφάνισή του στους αθηναϊκούς δρόμους ύστερα από 44 χρόνια από την διακοπή μιας 78χρονης πορείας που είχε προηγηθεί τότε. Κατ’ αρχάς, η συζήτηση, όση τουλάχιστον έχει γίνει, δεν αναφέρεται στους λόγους αντίθεσης που είχαν προηγηθεί της κατασκευής του. Εκείνοι οι λόγοι, οι φόβοι, δεν επαληθεύτηκαν. Το τραμ δεν «χάλασε» την πόλη, δεν γκρέμισε με τους κραδασμούς του σπίτια, μνημεία και εκκλησίες όπως πολλοί ανεύθυνα πρόβαλαν τότε, ούτε «ενοχλεί» τους περιοίκους με την διέλευσή του. Βελτίωσε αισθητικά πολλά τμήματα της διαδρομής του. Τα λίγα ατυχήματα που προκλήθηκαν με την εμπλοκή του τραμ, είναι συμπτώματα της σύγχρονης οδηγικής συμπεριφοράς των συμπολιτών μας οι οποίοι δεν συνειδητοποίησαν την παρουσία ενός «διαφορετικού» μέσου στους αθηναϊκούς δρόμους, και πάντως είναι πολύ λίγα σε σχέση με τα άλλα μέσα μεταφοράς, όπως εξάλλου και στις άλλες 450 περίπου πόλεις του κόσμου όπου κυκλοφορεί τραμ.

Είναι ένα σύγχρονο, πολιτισμένο, αθόρυβο, οικολογικό μέσο μεταφοράς, το οποίο, όμως, αποδείχθηκε πιο …αργό από όσο το περιμέναμε. Γιατί είναι αργό, λοιπόν; Αν υποθέσουμε ότι ως νέο μέσο στην πόλη, το οποίο οδηγούν οδηγοί που δεν είναι εξοικειωμένοι με τον ιδιαίτερο τρόπο που κινείται το τραμ σε μια πόλη, με τους ασυνήθιστους επίσης οδηγούς ΙΧ και άλλων τροχοφόρων στην παρουσία ενός νέου τύπου μέσου το οποίο μάλιστα διεκδικεί την απόλυτη προτεραιότητα, όλα αυτά δικαιολογούν μια περίοδο …χάριτος μέχρι την πλήρη εξοικείωση όλων στα νέα δεδομένα. Όμως, αυτό δεν αρκεί για να εξηγήσει την αργοπορία. Μήπως φταίει η χάραξη; Το ότι, δηλαδή, περνάει μέσα από το Νέο Κόσμο, τη Νέα Σμύρνη και το Παλαιό Φάληρο και όχι από τη Συγγρού; Η συγκεκριμένη χάραξη δεν είναι ένα τεχνικής φύσεως θέμα, άρα δεν κρίνεται ως «λάθος» ή «σωστή», αλλά μια επιλογή ανάμεσα στο να φτάνει το τραμ γρήγορα στο μέτωπο της παραλίας ή να «μαζεύει» και να εξυπηρετεί τις πυκνοκατοικημένες περιοχές που προαναφέρθηκαν. Η δεύτερη επιλογή ταιριάζει απόλυτα στα χαρακτηριστικά του μέσου που λέγεται τραμ και άρα δικαιολογείται απόλυτα η συγκεκριμένη χάραξη. Εξάλλου, θα ήταν μια πολύ βολική επιλογή η κατασκευή στη Συγγρού στις ασφυκτικές προθεσμίες που είχε για να προλάβει την Ολυμπιάδα. Ο λόγος, δηλαδή, δεν ήταν ότι βόλευε κατασκευαστικά, αλλά ακριβώς το αντίθετο.

Το τραμ μπήκε στη ζωή της πόλης πολύ βιαστικά, χωρίς καμία προετοιμασία, τεχνική, οργανωτική, ψυχολογική, χωρίς να γίνει καμία καμπάνια ενημέρωσης, πράγμα πρωτοφανές για ένα νέο μέσο μεταφοράς. Δεν αφιερώθηκε ο κατάλληλος χρόνος δοκιμών, δεν συντονίστηκαν φανάρια, τροχονόμοι και υπηρεσίες του δημοσίου. Δεν προκλήθηκαν ενημερωτικές συζητήσεις στα ΜΜΕ. Το ένα υπουργείο, το ΥΠΕΧΩΔΕ, δια στόματος υπουργού μάλιστα, λέει ότι αν ήταν στο χέρι του θα το ξήλωνε, ενώ το άλλο υπουργείο, των Μεταφορών, δια στόματος υπουργού πάλι, κατηγορεί της υπηρεσίες του άλλου υπουργείου ότι δεν συνεργάζονται και ότι σαμποτάρουν τον συντονισμό των φαναριών. Ένα τρίτο υπουργείο, αυτό της Δημόσιας Τάξης, δεν ασχολείται με την περιφρούρηση κρίσιμων διασταυρώσεων με αριστερές στροφές, οι οποίες κλείνουν από άλλα τροχοφόρα, τη διέλευση του τραμ, συμβάλλοντας έτσι την αργοπορία του. Οι παρατηρήσεις αυτές εμπεριέχουν και υπονοούν ευθέως και τα απλά πράγματα που πρέπει να γίνουν, μαζί με την επέκταση της υπάρχουσας γραμμής μέχρι τον Πειραιά και το Ασκληπιείο Βούλας.

Το τραμ δεν είναι ένα μέσο που κρίνεται από προς χρόνους που πετυχαίνει από την αφετηρία ως το τέρμα του. Δεν σχεδιάστηκε για να εξυπηρετεί προς κατοίκους προς Γλυφάδας που επιθυμούν να μετακινηθούν ως το Σύνταγμα ή το Νέο Φάληρο και αντίστροφα. Καλύπτει προς ενδιάμεσες ανάγκες μετακίνησης εξ ου και οι προς στάσεις που έχει και η διέλευσή του από πυκνοκατοικημένες περιοχές και όχι από μεγάλες λεωφόρους. «Μαζεύει» κόσμο από τα γειτονικά στη διαδρομή του τετράγωνα και όχι από ευρύτερες περιοχές ώστε να χρειάζεται να μετακινηθεί κάποιος με το αυτοκίνητό του προς το τραμ, να παρκάρει –και άρα να χρειάζεται κατασκευή πάρκινγκ- και να μετεπιβιβαστεί. Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά του μέσου που λέγεται τραμ, έτσι λειτουργεί στον υπόλοιπο κόσμο και έτσι εντάσσεται στο ευρύτερο σύστημα μεταφορών των πόλεων.

Η «μάχη» για το τραμ δεν χάθηκε. Αντίθετα μπορεί σύντομα να κερδηθεί.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 51, 7-8/05