ΤΟ ΑΝΤΙΠΥΡΗΝΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΣΤΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ

Του Πάνου Τριγάζη*

Χρονιά αντιπυρηνικής εγρήγορσης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το 2005. Όχι μόνο γιατί φέτος συμπληρώνονται 60 χρόνια από τα ολοκαυτώματα της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, αλλά και γιατί σημειώνονται σημαντικές εξελίξεις στα μέτωπα των πυρηνικών όπλων και  εργοστασίων. Προωθούνται σχέδια για νέα γενιά πυρηνικών όπλων, ενώ ανακάμπτει η πυρηνική ενέργεια ως «καθαρή ενέργεια» και «απάντηση» στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Με όχι καλούς οιωνούς ξεκίνησε στη Ν. Υόρκη (2.05.05) η Διάσκεψη του ΟΗΕ για την αναθεώρηση και ενίσχυση της «Συμφωνίας Μη Διασποράς των Πυρηνικών Όπλων» (Non Proliferation Treaty). Λίγες ημέρες πριν (28/4/05) ο «αρχιέρακας» των ΗΠΑ Ντόναλντ Ράμσφελντ παρουσίαζε στη Γερουσία τα σχέδια του Πενταγώνου για τα «μίνι πυρηνικά». Την ίδια ημέρα ο Πρόεδρος Μπους ανακοίνωνε την πρόθεση της κυβέρνησής του να επεκτείνει τα πυρηνικά εργοστάσια.

Δεν είναι καινούργια τα σχέδια για νέα πυρηνικά όπλα. Τον Μάρτη του 2003, όταν η προσοχή όλου του κόσμου ήταν στραμμένη στο Ιράκ, είδε το φως η έκθεση «Nuclear Posture Review» με τις προτάσεις για την πυρηνική πολιτική της κυβέρνησης Μπους. Προτάσεις που η εφημερίδα “New York Times” (12.3.03) συνόψισε σε κύριο άρθρό της με τον εντυπωσιακό τίτλο “America as Nuclear Rogue” (Η Αμερική ως πυρηνικός κακοποιός). Η δε “Washington Post” (14.3.03) έγραψε για τα «μίνι» πυρηνικά, ότι η «παρουσία τέτοιων όπλων θα μειώσει επικίνδυνα το κατώφλι για την εξαπόλυση πυρηνικής επίθεσης ενώ θα προκαλέσει νέο ανταγωνισμό ανάμεσα στις υπάρχουσες και επίδοξες πυρηνικές δυνάμεις».

Η «Συμφωνία για τη μη διασπορά των πυρηνικών όπλων», που υπογράφτηκε το 1968 και τέθηκε σε ισχύ το 1970, είναι μία από τις σημαντικότερες διεθνείς συμφωνίες του 20^ου αιώνα. Η αξία της στηρίχθηκε σε δύο δεσμεύσεις από την πλευρά των 5 πυρηνικών δυνάμεων: α) ότι δεν θα χρησιμοποιήσουν πυρηνικά όπλα εναντίον χωρών που δεν έχουν τέτοια όπλα, και β) ότι θα διαπραγματευτούν την εξάλειψη των δικών τους πυρηνικών όπλων. Ενισχυτικά ήρθε η απόφαση - ορόσημο του Διεθνούς Δικαστηρίου του ΟΗΕ στις 18-7-1996 που έβγαλε παράνομη την απειλή ή χρήση πυρηνικών όπλων.

Αντίθετα, η κυβέρνηση Μπους απειλεί να κάνει χρήση πυρηνικών και εναντίον χωρών που δεν διαθέτουν τέτοια όπλα, προωθεί πρόγραμμα πυρηνικών εξοπλισμών για τα επόμενα  40 χρόνια και άρα δεν εργάζεται για την εξάλειψή τους, προχωρεί στο λεγόμενο «πόλεμο των άστρων» που θα αυξήσει τον πειρασμό για τη χρήση πυρηνικών όπλων (μια που θεωρείται ότι ο κίνδυνος απαντητικού πλήγματος εκμηδενίζεται), οδηγεί σε νέα ύψη τις στρατιωτικές δαπάνες που ξεπέρασαν τα 400 δις δολάρια για τις ΗΠΑ και συνολικά στον κόσμο πλησίασαν τα 900 δις δολάρια, δηλαδή σε επίπεδα ψυχρού πολέμου.

Δεν υπάρχουν περιθώρια για εφησυχασμό. Ο αριθμός των χωρών που κατέχουν πυρηνικά έχει αυξηθεί και ο κίνδυνος διασποράς τους έχει μεγαλώσει. Μπορεί να μην είναι στον ορίζοντα σήμερα ένα παγκόσμιο ολοκαύτωμα, αλλά έχει γίνει μεγαλύτερος ο κίνδυνος για τη χρήση πυρηνικών όπλων σε τοπικούς πολέμους. Η «ισορροπία του τρόμου» του ψυχρού πολέμου τείνει να αντικατασταθεί από τον τρόμο χωρίς ισορροπία.

Απαιτείται, λοιπόν, ένταση του αγώνα για τον πυρηνικό αφοπλισμό και την ειρήνη. Και από την Ευρώπη μπορούν να ξεκινήσουν πολλές πρωτοβουλίες, με ευρύτερη διεθνή απήχηση. Είναι αξιοσημείωτο ότι η Γερουσία του Βελγίου υιοθέτησε στις 21/4/05 ψήφισμα που ζητεί την απόσυρση των αμερικανικών πυρηνικών όπλων από την Ευρώπη. Αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά σε χώρα του ΝΑΤΟ και ήρθε ως επιστέγασμα πολύμορφων δράσεων από τους πολίτες που βρήκαν ενεργό συμπαράσταση από 200 Βέλγους Δημάρχους (από τους συνολικά 589). Οι Βέλγοι Δήμαρχοι συμμετέχουν στην έκτακτη διεθνή καμπάνια των «Δημάρχων για την Ειρήνη», όπου ηγούνται οι Δήμαρχοι της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, προτείνοντας «μηδέν πυρηνικά ως το 2020».

Στη χώρα μας δεν επιτρέπεται να υστερούμε σε αντιπυρηνικές πρωτοβουλίες. Κι αν οι επιλογές της κυβέρνησης στην εξωτερική πολιτική κινούνται όλο και σε πιο ατλαντική τροχιά, οι Έλληνες πολίτες έχουν πρόσθετες ευθύνες να κινητοποιηθούν. Πολύ περισσότερο, που ένα πιθανό θέατρο πολέμου όπου μπορεί να χρησιμοποιηθούν τα νέα πυρηνικά όπλα είναι η γειτονιά μας, η Μ. Ανατολή.

Μία είναι η απάντηση στα παιχνίδια που παίζονται με τα πυρηνικά του Ισραήλ και το ενδεχόμενο απόκτησης από άλλες χώρες: η επαναφορά στο προσκήνιο της πρότασης για αποπυρηνικοποιημένη Μ. Ανατολή, από την οποία δεν θα εξαιρεθεί καμία χώρα της περιοχής.

Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΝ.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 50, 6/05