Η κλιματική αλλαγή απειλεί τα δάση της Μεσογείου

Κοινό δελτίο τύπου WWF Ελλάς και IUCN

17 Απριλίου 2008

Ραγδαίες αλλαγές χρήσεων γης λόγω της επέκτασης των οικονομικών δραστηριοτήτων και του αστικού χώρου, κατακερματισμός των δασικών εκτάσεων από τις μεταφορικές υποδομές, υπερεκμετάλλευση των πόρων και ρύπανση του περιβάλλοντος απειλούν τα δασικά οικοσυστήματα στη Μεσόγειο. Στις απειλές αυτές προστίθενται οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως η άνοδος της θερμοκρασίας, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και η ξηρασία, με αποτέλεσμα να εξαντλούνται οι αντοχές και οι δυνατότητες προσαρμογής των δασικών οικοσυστημάτων.

Τα παραπάνω αποτελούν, μεταξύ άλλων, ορισμένα από τα βασικά συμπεράσματα της διεθνούς συνάντησης εργασίας με θέμα «Προσαρμογή της Προστασίας και Διαχείρισης των Μεσογειακών Δασών στην Κλιματική Αλλαγή», που διοργάνωσαν η περιβαλλοντική οργάνωση WWF και η Διεθνής Ένωση για την Προστασία της Φύσης (IUCN) στην Αθήνα,14-17/04/2008.

Τα δάση είναι από τα σημαντικότερα οικοσυστήματα της Μεσογείου, καθώς φιλοξενούν μοναδική βιοποικιλότητα και παρέχουν κοινωνικοοικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη, όπως η συγκράτηση των εδαφών, ο εμπλουτισμός του υδροφόρου ορίζοντα, η παραγωγή βιομάζας, η σταθεροποίηση του μικροκλίματος και η ανάπτυξη του τουρισμού.

Η πιο άμεση και ραγδαία επίπτωση της κλιματικής αλλαγής στα μεσογειακά δάση αφορά τις δασικές πυρκαγιές. Η αύξηση της συχνότητας, της σφοδρότητας και της έκτασης των πυρκαγιών ευνοείται από τις συνθήκες ξηρασίας, τις παρατεταμένες περιόδους υψηλών θερμοκρασιών, τα ακραία καιρικά φαινόμενα (καύσωνες, ισχυροί άνεμοι) σε συνδυασμό με τις αλλαγές χρήσεων γης – συνθήκες που παρατηρούνται κυρίως στις βορειότερες περιοχές της Μεσογείου (Πορτογαλία, Ελλάδα, Ισπανία). Αν αυτές οι συνθήκες επεκταθούν και νοτιότερα, οι επιπτώσεις για τα δασικά οικοσυστήματα σε ολόκληρη τη λεκάνη της Μεσογείου θα είναι δραματικές.

«Αν και η ανάληψη δράσεων προστασίας των δασών απέναντι στην κλιματική αλλαγή συχνά δυσχεραίνεται από την έλλειψη επιστημονικών δεδομένων, το κύριο εμπόδιο για την αποτελεσματική προστασία τους είναι η έλλειψη πολιτικής κατανόησης του προβλήματος και βούλησης για την αντιμετώπισή του», δηλώνει ο Pedro Regato, εκπρόσωπος της IUCN. «Μια τέτοια βούληση απαιτεί την παροχή κινήτρων στους χρήστες και διαχειριστές της γης, ώστε να προσαρμόσουν τις πρακτικές τους στις αλλαγές που συμβαίνουν», συμπληρώνει. 

Στην Ελλάδα τα πιο ευπαθή δασικά οικοσυστήματα είναι όσα βρίσκονται στα όρια της εξάπλωσής τους. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται τα δάση της νησιωτικής και παράκτιας χώρας και τα ορεινά δάση της Νότιας Ελλάδας, όπως ο Ταΰγετος και ο Πάρνωνας. Το περσινό καλοκαίρι ωστόσο έδειξε ότι ακόμα και τα δάση της Βόρειας Ελλάδας επηρεάζονται και γίνονται πιο ευπαθή λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας.

Για τη διατήρηση των ελληνικών δασών είναι απαραίτητη μια νέα αντίληψη για τη δασοπροστασία, γύρω από τρεις βασικούς άξονες: (i) διαχείριση των δασών σε επίπεδο μεγάλης κλίμακας, με καλύτερο συντονισμό των συναρμόδιων υπηρεσιών, (ii) ουσιαστική αναβάθμιση του ρόλου των δασικών υπηρεσιών και της εφαρμοσμένης δασικής έρευνας, και (iii) ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος προστασίας της φύσης μέσα από ένα δίκτυο λειτουργικών προστατευόμενων περιοχών που θα διαφυλάσσει τα πιο ευαίσθητα και πολύτιμα δάση.

Ειδικότερα σε σχέση με την αντιμετώπιση των πυρκαγιών είναι απαραίτητο να δοθεί έμφαση στην ορθή διαχείριση των δασών και στα μέτρα πρόληψης. Στο επίπεδο της δασοπυρόσβεσης, προτεραιότητα πρέπει να αποτελούν η συνεχής εκπαίδευση και ανάπτυξη της τεχνογνωσίας, η δημιουργία σύγχρονων, εξοπλισμένων και εξειδικευμένων μονάδων δασοπυρόσβεσης μέσα στο Πυροσβεστικό Σώμα και ο αποτελεσματικός συντονισμός μεταξύ δασικών υπηρεσιών, επιστημονικών φορέων και μονάδων καταστολής. Αξίζει να σημειωθεί ότι το WWF Ελλάς βρίσκεται στη διαδικασία ολοκλήρωσης συνολικής πρότασης για την αποτελεσματικότερη οργάνωση της δασοπροστασίας της χώρας μας. Η πρόταση αυτή θα αξιοποιήσει και τα συμπεράσματα από την διεθνή συνάντηση εργασίας και θα παρουσιαστεί για δημόσιο διάλογο αμέσως μετά το Πάσχα.  

«Η κλιματική αλλαγή θα καταστήσει τα δάση της χώρας μας πολύ πιο ευάλωτα αλλά και πολύ πιο σημαντικά. Παράλληλα με τις δράσεις αποτροπής της κλιματικής αλλαγής, η χώρα μας οφείλει να αντιμετωπίσει τη σκληρή αυτή πραγματικότητα με καλύτερα συντονισμένες και πιο αποτελεσματικές παρεμβάσεις. Το WWF Ελλάς κάνει ότι μπορεί προκειμένου να συμβάλει στην προσπάθεια αυτής παρμεβαποτελεσματικr much needed talents.th you and boosting WWF in the minds and spirits of the pubic », καταλήγει ο Δημήτρης Καραβέλλας, Διευθυντής του WWF Ελλάς.

Περισσότερες πληροφορίες:

Δημήτρης Καραβέλλας, Διευθυντής WWF Ελλάς, 210-3314893, d.karavellas@wwf.gr

Κων/νος Λιαρίκος, Υπεύθυνος Προγραμμάτων WWF Ελλάς, 6982471720, c.liarikos@wwf.gr

Σημειώσεις:

1. Η διεθνής συνάντηση εργασίας «Προσαρμογή της Προστασίας και Διαχείρισης των Μεσογειακών Δασών στην Κλιματική Αλλαγή» πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος του WWF Ελλάς «Το Μέλλον των Δασών», που αποτελεί μια προσπάθεια να αντιμετωπιστούν τα βασικά αίτια υποβάθμισης των δασών της Ελλάδας. Το πρόγραμμα ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2008 με την υποστήριξη των Ιδρυμάτων Ι. Λάτση, Α. Γ. Λεβέντη και Μποδοσάκη και τη συνδρομή των υποστηρικτών της οργάνωσης.

2. H Διεθνής Ένωση για την Προστασία της Φύσης (IUCN) είναι το παλαιότερο και μεγαλύτερο περιβαλλοντικό δίκτυο παγκοσμίως. Η IUCN αναζητά ουσιαστικές λύσεις στις σημαντικότερες περιβαλλοντικές και αναπτυξιακές προκλήσεις του σύγχρονου κόσμου, υποστηρίζοντας την επιστημονική έρευνα, διαχειριζόμενη προγράμματα «πεδίου» και φέρνοντας κοντά κυβερνήσεις, ΜΚΟ, όργανα του ΟΗΕ, εταιρίες και τοπικές κοινότητες ώστε να διαμορφώσουν και να υλοποιήσουν κοινές πολιτικές.