Πυρηνικοί αντιδραστήρες στην Ευρώπη

Ευθύμης Παπαδημητρίου

Η συζήτηση και ο προβληματισμός στην Ευρώπη για τη σκοπιμότητα και την αναγκαιότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικά εργοστάσια συνεχίζεται έντονη, σε κοινωνικά και κυβερνητικά επίπεδα. Ύστερα από μια σειρά βλάβες, που όπως φαίνεται μπορούν να συμβούν και σε γερμανικά εργοστάσια, που δεν φημίζονται για χαλαρά μέτρα επιτήρησης και συντήρησης, το αρμόδιο κοινωνικό υπουργείο στο Κίελο διέταξε δύο πυρηνικά εργοστάσια παραγωγής ενέργειας να μη λειτουργήσουν, απαιτώντας ταυτόχρονα τη συνέχιση των επιδιορθώσεων. Τα εργοστάσια έχουν κλείσει από το περασμένο καλοκαίρι λόγω βλαβών και δεν προβλέπεται να ξαναλειτουργήσουν πριν τον ερχόμενο Μάιο.

Η γερμανική οργάνωση «Βοήθεια για το περιβάλλον» κατηγόρησε το αρμόδιο υπουργείο για απραξία και μυστικότητα. Από το 2006 ελεγκτές του υπουργείου είχαν καταλήξει ότι έπρεπε να γίνει μια σειρά βελτιώσεων στο μηχανισμό της παραγωγής ενέργειας, για την ασφάλεια του ίδιου του αντιδραστήρα, σε περίπτωση ανάγκης. Ωστόσο η αρμόδια κρατική επιθεώρηση δεν γνωστοποίησε στο υπουργείο τη γνωμάτευση των ελεγκτών που συνιστούσε την εγκατάσταση τεσσάρων ανεξάρτητων συστημάτων παραγωγής ενέργειας, για την περίπτωση κινδύνου, αντί των τριών που λειτουργούσαν μέχρι τότε και συνδέονταν μεταξύ τους. Οι πραγματογνώμονες του υπουργείου διαπίστωσαν επίσης ότι για τη σωστή εφαρμογή των μεσοπρόθεσμων λύσεων η λειτουργία του εργοστασίου ήταν αδύνατη πριν από το 2009.

Αυτά σύστησαν μεν οι αρμόδιοι πραγματογνώμονες του υπουργείου όμως τα συμφέροντα της εταιρείας που έχει τη λειτουργία του εργοστασίου είναι άλλα. Οι επιβαλλόμενες βελτιώσεις στα συστήματα ασφαλείας του εργοστασίου, που θα διαρκέσουν δύο-τέσσερα χρόνια, δεν είναι καθόλου ελκυστικές για την εταιρεία, αφού το εργοστάσιο στο Μπρουνσμπύτελ έχει άδεια λειτουργίας για ενάμιση χρόνο ακόμα. Το υπουργείο ισχυρίζεται μεν ότι «οι αποφάσεις του λαμβάνουν υπόψη τους μόνο την ασφάλεια του πληθυσμού» όμως η επιχείρηση που ευθύνεται για τη λειτουργία του εργοστάσιου δεν φαίνεται να διδάχτηκε τίποτε από τα κρούσματα δυσλειτουργίας του συστήματος ασφαλείας. Στη Σουηδία εργοστάσιο, το οποίο εκμεταλλευόταν η ίδια εταιρεία Βάτενφάλ, παρουσίασε, το 2006, βλάβες στα συστήματα ασφαλείας. Τα εφεδρικά συστήματα λειτούργησαν με καθυστέρηση και μάλιστα δύο μόνο από τα τέσσερα. Όμως μια διακοπή ρεύματος και μια ελλιπής λειτουργία των εφεδρικών γεννητριών σε ένα ατομικό εργοστάσιο μπορεί να έχει ως συνέπεια το λιώσιμο του πυρήνα τού αντιδραστήρα, όπως έγινε στο Τσερνομπίλ.

Ενώ αυτά συμβαίνουν στη βόρειο Γερμανία, στην περιοχή του κρατιδίου της Εσσης το γερμανικό τμήμα της «Διεθνούς Οργάνωσης Γιατρών για την πρόληψη ενός ατομικού πολέμου» (ΙPPNW), αγωνίζεται για τη διακοπή λειτουργίας τμημάτων του εργοστασίου Μπιμπλίς. Όλα τα κόμματα είχαν συμφωνήσει ότι ένα τμήμα του εργοστάσιου θα σταματούσε να λειτουργεί το 2008 και ένα άλλο το 2009. Η εταιρεία που έχει αναλάβει τη λειτουργία του ατομικού εργοστασίου ζήτησε την παράταση της λειτουργίας του μέχρι το 2011 και το υπουργείο απάντησε θετικά.

Η εκπρόσωπος της οργάνωσης ενάντια στα πυρηνικά εργοστάσια , που ως γιατρός είχε γνωρίσει από κοντά την απαγορευμένη ζώνη του Τσερνομπίλ, επιμένει ότι είναι καιρός το διοικητικό δικαστήριο να αποφασίσει σχετικά με την αίτηση διακοπής λειτουργίας του εργοστασίου, για το οποίο υπάρχουν στοιχεία για 150 σοβαρές ελλείψεις στον τομέα ασφαλείας. Για εκατομμύρια ανθρώπους στην περιοχή υπάρχει άμεσος κίνδυνος αφού αμφισβητείται η αντοχή των υλικών από τα οποία είναι κατασκευασμένα κρίσιμα τμήματα του αντιδραστήρα. Γενικά ο αντιδραστήρας δεν ανταποκρίνεται στα νέα επίπεδα της τεχνολογίας αλλά της δεκαετίας του 70. Όμως ένα ατομικό εργοστάσιο δεν μπορεί να λειτουργεί με μπαλώματα..

Και ενώ αυτά συμβαίνουν στην περιοχή της Εσσης, ο πρώην υπουργός οικονομικών της SPD Κλέμεντ δήλωσε πρόσφατα ότι ήταν λανθασμένη η παλαιότερη απόφαση της κυβέρνησης του για βαθμιαίο κλείσιμο των ατομικών εργοστασίων. Τις δηλώσεις του που έγιναν σε μια συνάντηση του Ατομικού Φόρουμ, στο Βερολίνο, ακολούθησε ενθουσιασμός στο ατομικό λόμπι και θύελλα διαμαρτυριών από οπαδούς της προστασίας του περιβάλλοντος. Ο Κλέμεντ, συνταξιούχος σοσιαλδημοκράτης πολιτικός, σήμερα είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ιδιωτικής εταιρείας που εκμεταλλεύεται τα πυρηνικά εργοστάσια! Μερικές εκατοντάδες διαδηλωτών διαμαρτυρήθηκαν ενάντια στο Ατομικό Φόρουμ. Εκπρόσωπος τους δήλωσε ότι «δεν μπορείς να ξορκίσεις το διάβολο με τον Βενζεβούλη», εννοώντας ότι η κατάρρευση του κλίματος δεν θα εμποδιστεί μόνο με παραγωγή δήθεν καθαρής ενέργειας, καθώς πιο αναγκαίες είναι ο περιορισμός της σπατάλης και η εξοικονόμηση ενέργειας από εναλλακτικές πηγές. Όσο πιο γρήγορα αλλάξουμε πορεία τόσο καλύτερα θα βρεθούμε εξοπλισμένοι για το μέλλον.

Αυτή τη στιγμή στη Γερμανία το ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ατομικά εργοστάσια ανέρχεται στο 22% ενώ από εναλλακτικές πηγές ενέργειας περίπου στο 14%, ενώ υπολογίζεται να φτάσουν μέχρι το 2020 στο 30-35%. Αυτή τη στιγμή λειτουργούν 22 πυρηνικά εργοστάσια και σχεδιάζεται η λειτουργία άλλων 40. Στην Ευρώπη χτίζονται δύο αντιδραστήρες, ενώ διέκοψαν τη λειτουργία τους οκτώ. Ειδικότερα στην Αγγλία, σχέδια για νέα εργοστάσια θα υλοποιηθούν μόνο εφόσον υπάρξουν κρατικές επιδοτήσεις. Βέβαια τα εργοστάσια δεν πρόκειται να έχουν παρά ελάχιστο αντίχτυπο στην προστασία του περιβάλλοντος.

Η προμήθεια ενέργειας στη Γερμανία δεν κινδυνεύει με την έξοδο της χώρας από την ατομική ενέργεια. Ήδη το 2007 έξη ατομικά εργοστάσια περίσσευαν, όπως δείχνουν στοιχεία της κρατικής υπηρεσίας για την προστασία από την ακτινοβολία. Το 2006, παρόλο που σταμάτησαν πολλά πυρηνικά εργοστάσια, η παραγωγή ενέργειας μειώθηκε κατά 26 δις. κιλοβατώρες, ενώ η χώρα ήταν σε θέση να κάνει εξαγωγές 14 δις. κιλοβατώρες! Εδώ και πέντε χρόνια η Γερμανία εξάγει περίσσευμα ενέργειας., επομένως δεν κινδυνεύει από τη διακοπή πεπαλαιωμένων πυρηνικών εργοστασίων, που χτίστηκαν πριν από τριάντα χρόνια, αλλά από τη λειτουργία τους...

Την ίδια στιγμή στο βόρειο άκρο της Ευρώπης, ετοιμάζεται ο πρώτος αντιδραστήρας μετά το Τσερνομπίλ. Στη Φινλανδία, με την πολλή ενεργειοβόρα βιομηχανία (παραγωγής χαρτιού, τσιμέντου και ατσαλιού) λειτουργούν τέσσερα ατομικά εργοστάσια. Οι «Πράσινοι» της χώρας είναι αντίθετοι, αλλά διαθέτουν μόνο οκτώ ψήφους. Δυστυχώς οι Φιλανδοί είναι οι πιο ένθερμοι οπαδοί της ατομικής ενέργειας στην Ευρώπη. Το ατύχημα του Τσερνομπίλ επηρέασε την ενεργειακή πολιτική τους για αρκετά χρόνια. Σήμερα οι θιασώτες της ατομικής ενέργειας ισχυρίζονται ότι μπορούν να σταματήσουν την υπερθέρμανση της γης, χωρίς κανένα κίνδυνο! Εννοείται ότι η πυρηνική βιομηχανία έχει τον τρόπο της να επηρεάζει πολίτες και πολιτικούς.

Ενδιαφέρον είναι ο τρόπος με τον οποίο εργάζεται το ατομικό λόμπι. Ενώ αρχικά επιχειρηματολογούσε επιθετικά, προφητεύοντας την καταστροφή της βιομηχανίας της χώρας, εάν δεν αποκτούσε ατομικά εργοστάσια, σήμερα προχωράει πιο διπλωματικά, αντικατέστησε τους σκληρούς τεχνοκράτες μάνατζερ με ευγενικές κυρίες που μιλούν άλλη γλώσσα! Λένε για παράδειγμα. ότι η ατομική ενέργεια είναι ασφαλής, ότι προστατεύει το κλίμα της γης, ότι σιγουρεύει το μέλλον των παιδιών κά. Επαινούν τις ανεμογεννήτριες και τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας, όμως προσθέτουν με τρόπο ότι η Φινλανδία χρειάζεται την ατομική ενέργεια για να παραμείνει ανεξάρτητη! Για την ώρα η χώρα εισάγει ηλεκτρική ενέργεια από τη Ρωσία από πεπαλαιωμένους αντιδραστήρες., που δίνουν επιχειρήματα σε όσους υποστηρίζουν την κατασκευή αντιδραστήρων νέας γενιάς. Το αστείο είναι ότι παλαιότερα οι πράσινοι μιλούσαν για τους κινδύνους από την πυρηνική ενέργεια ενώ η βιομηχανία προπαγάνδιζε τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Σήμερα οι Πράσινοι μιλάνε για θέσεις εργασίας., στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και οι εκπρόσωποι του λόμπι της ατομικής ενέργειας για .την προστασία του περιβάλλοντος. Αυτό κι αν είναι τραγελαφικό! Στο όνομα της αντιμετώπισης του φαινομένου του θερμοκηπίου επιχειρούν να αφήσουν την πυρηνική ενέργεια να μπει, όχι πια «από την πίσω πόρτα», αλλά από την κύρια είσοδο. Η επικινδυνότητα των αντιδραστήρων, το πρόβλημα της διαχείρισης των ραδιενεργών αποβλήτων και οι απειλές στην ασφάλειά τους έχουν φαίνεται ξεχαστεί. Ένας τρελός τρελός κόσμος. αποφασίζει, με κοντόφθαλμο τρόπο, για την ακεραιότητα της βιόσφαιρας του πλανήτη!

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 80, 3/08