Χωροταξικό με αυθαίρετα και εκτός σχεδίου

Σάκης Κουρουζίδης

Με όποιο τρόπο κι αν κρίνει κανείς ένα χωροταξικό σχέδιο το οποίο φιλοδοξεί να βάλει τους αναπτυξιακούς άξονες της χώρας, θα πρέπει αναγκαστικά να λάβει υπ' όψη του κάποιες κρίσιμες παραμέτρους που συγκροτούν το γενικό περιβάλλον μέσα στο οποίο πρόκειται να εκδηλωθεί. Η χωροταξική και πολεοδομική εικόνα της χώρας καθορίζεται από δύο καθοριστικής σημασίας παράγοντες που λειτουργούν καταλυτικά στην όποια προσπάθεια οργανωμένης παρέμβασης στο χώρο. Οι παράγοντες αυτοί είναι η γενικευμένη αυθαίρετη δόμηση ΠΑΝΤΟΥ και ο ρόλος της εκτός σχεδίου «νόμιμης» δόμησης, επίσης -ντε φάκτο- ΠΑΝΤΟΥ.

Ένα χωροταξικό εγχείρημα το οποίο δεν ασχολείται με τους δύο αυτού παράγοντες δεν έχει καμιά ελπίδα να πετύχει στους όποιους στόχους του. Και αυτό γιατί η λειτουργία των δύο αυτών φαινομένων μπορεί να επιβάλει μια «άναρχη» επέκταση οικιστικών, τουριστικών αλλά και παραγωγικών δραστηριοτήτων.

Όταν το μεγαλύτερο ξενοδοχειακό συγκρότημα της χώρας λειτουργεί χωρίς πολεοδομική άδεια, χωρίς άδεια του ΕΟΤ και σωρεία άλλων παραβάσεων, όταν η συντριπτική πλειοψηφία των τουριστικών μονάδων έχει από μεσαίες έως μεγάλες αυθαιρεσίες, όταν τεράστιες οικιστικές περιοχές έχουν επιβληθεί με την συνδυασμένη λειτουργία εκτός σχεδίου και αυθαίρετης δόμησης, όταν ακόμα και μεγάλες παραγωγικές δραστηριότητες στήνονται και λειτουργούν έξω από κάθε λογική σχεδιασμού, τότε, πρέπει να λογαριαστούμε πρώτα και κατά καταλυτική προτεραιότητα με τα θέματα αυτά. Ή τουλάχιστον, όταν σχεδιάζουμε το χώρο, να δείχνουμε, να πείθουμε ότι έχουμε πλήρη συναίσθηση των παρενεργειών που επιφέρει η μη ενασχόληση με αυτά.

Ενασχόληση με το θέμα της εκτός σχεδίου δόμησης σημαίνει ...κατάργησή της.

Ενασχόληση με το θέμα των αυθαιρέτων σημαίνει όχι μόνο να σχεδιάσουμε ένα μέλλον χωρίς νέα αυθαίρετα, αλλά να ασχοληθούμε και με τα υπάρχοντα. Αν ξεκινάμε με το «ότι έγινε, έγινε, αλλά μην τολμήσει κανείς στο μέλλον να αυθαιρετήσει», δεν κάνουμε τίποτα. Γιατί, αν ξέρει κάποιος ότι αν προλάβει να χτίσει ένα αυθαίρετο κανείς δεν πρόκειται να το γκρεμίσει, αφού αυτό ποτέ δεν γίνεται, καθώς πάντα ξεκινάμε από τα μελλοντικά αυθαίρετα, τότε τα αυθαίρετα θα συνεχίσουν να ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια.

Τέλος, ένα χωροταξικό σχέδιο χωρίς το βασικό σχεδιαστικό εργαλείο που είναι τα δίκτυα σταθερής τροχιάς, δεν μπορεί να επιβάλει τις επιλογές του, ακόμη κι αν αυτές ήταν σωστές -που δεν είναι στο συγκεκριμένο σχέδιο που δημοσιοποιήθηκε.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 81, 4/08