Εξάγοντας ρύπανση στη βαλκανική περιφέρεια

του Δημήτρη Στέφωση*

Η πλέον ευχάριστη είδηση των τελευταίων εβδομάδων στην ελλαδική επικαιρότητα εντοπίζεται, κατά τη γνώμη μου, στην ακύρωση  των σχεδιασμών περί κατασκευής μονάδας παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με χρήση λιθάνθρακα από τη "ΔΕΗ" και τη γερμανική "RWE" (κατόπιν, βεβαίως, των πρωτοφανών αντιδράσεων και κινητοποιήσεων τοπικών κοινωνικών, φιλοπεριβαλλοντικών οργανώσεων και των ίδιων των εργαζομένων της ελλαδικής εταρείας).

Η ευχάριστη αυτή είδηση, ωστόσο, αμαυρώνεται (κυριολεκτικά!) από την ανακοίνωση, στην οποία προέβη ο πρόεδρος της "ΔΕΗ", γνωστός κατά τα λοιπά για τις... επιστημονικές απόψεις του περί το λιθάνθρακα, Τάκης Αθανασόπουλος: οι δύο εταιρείες, συμπράττουσας και της "Τιτάν", σκοπεύουν να κατασκευάσουν μονάδα λιθάνθρακα ισχύος 500 έως 800 MW στην Αλβανία!. Σε αυτό το σχήμα η "RWE" θα ελέγχει το 51%, η "ΔΕΗ" το 39% και η "Τιτάν" το 10%.

Η τελική απόφαση, βεβαίως, για το θέμα ανήκει στην κυβέρνηση, το Κοινοβούλιο και τους πολίτες της Αλβανίας. Επειδή, ωστόσο, η "ΔΕΗ" δεν είναι (ακόμη τουλάχιστον) ιδιωτική εταιρεία, αλλά ελεγχόμενη από το ελλαδικό κράτος, φρονώ πως η εγχώρια κυβέρνηση και ειδικά το υπουργείο Ανάπτυξης θα έπρεπε να επανεξετάσουν την... "ευφυή" εξαγωγική στρατηγική, την οποία, κατά τα φαινόμενα, υιοθετούν.

Εάν οι ιθύνοντες της "ΔΕΗ" θεωρούν ότι πράγματι απαιτείται για λόγους ανάπτυξης της επιχείρησης η κατασκευή ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων και εκτός ελλαδικών συνόρων, ας το πράξουν με σεβασμό στο περιβάλλον και τους πολίτες της φιλοξενούσας χώρας. Η οποία, εν προκειμένω, σε λίγα χρόνια θα ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και κατά συνέπεια θα υπόκειται πλήρως στους ευρωπαϊκούς κανονισμούς περί την προστασία του περιβάλλοντος και τους στόχους για μείωση των εκπεμπόμενων αερίων του θερμοκηπίου.

Η αλήθεια είναι ότι, όπως, διευκρίνισε προ ολίγων ημερών σε απάντησή του προς τον ευρωβουλευτή Δημήτρη Παπαδημούλη ο αρμόδιος για θέματα ενέργειας Επίτροπος της Ένωσης, Andris Piebalgs, η έκδοση άδειας κατασκευής σταθμού ηλεκτροπαραγωγής με καύση λιθάνθρακα υπάγεται στην αρμοδιότητα των αρχών των κρατών-μελών. Ωστόσο, οι απαιτήσεις που πρέπει να πληρούνται από τα κράτη μέλη και ορίζονται από τη σχετική νομοθεσία της Ένωσης περιλαμβάνουν την υποχρέωση, βάσει της οδηγίας για την εμπορία των εκπομπών, επιστροφής δικαιωμάτων για το διοξείδιο του άνθρακα που εκπέμπεται από εγκαταστάσεις καύσης ισχύος μεγαλύτερης από 20 MW.

Εάν η Ελλάδα, μέσω της "ΔΕΗ", επιθυμεί να αυξήσει το γεωστρατηγικό ρόλο της στα Βαλκάνια, ας το πράξει υποστηρίζοντας τη βιώσιμη ανάπτυξη των γειτονικών χωρών και όχι μολύνοντας το περιβάλλον τους!

Εάν η Ελλάδα επιθυμεί να διασφαλίσει την ενεργειακή επάρκειά της, ας το πράξει υποστηρίζοντας έμπρακτα την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την εξοικονόμηση ενέργειας και τον περιορισμό της εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα!

Για να το θέσω και με όρους που προσιδιάζουν σε θεωρητικά αναλυτικά σχήματα: εάν η Ελλάδα -ήτοι η άρχουσα τάξη της- συνεχίσει να δρα ως ημιπεριφερειακή χώρα, τοπικός αντιπρόσωπος της "μητρόπολης" του παγκοσμίου συστήματος και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εξάγοντας ρύπανση στη βαλκανική περιφέρεια) και όχι ως οργανικό τμήμα αυτού του ανεπτυγμένου πυρήνα (υιοθετώντας τις πρακτικές και τις νόρμες αυτού του κέντρου) τότε θα παραμένει ή, ορθότερα, θα τείνει να ξαναγίνει, ημιπεριφερειακή.

Όσο, βεβαίως, παραμένει επικεφαλής της "ΔΕΗ" ο Τάκης Αθανασόπουλος -ο οποίος, ακόμη και ανακοινώνοντας την ακύρωση των σχεδιασμών για κατασκευή ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων στη χώρα μας, υποστήριζε ότι η επιχείρηση της οποίας προΐσταται καθώς και η ελληνική οικονομία χάνουν μία "πολύ μεγάλη ευκαιρία" και ισχυριζόταν ότι οι αντιδράσεις που εκδηλώθηκαν από το σύνολο των οικολογικών οργανώσεων και πολλούς επιστημονικούς φορείς δεν εμφορούνταν από περιβαλλοντικές ανησυχίες, αλλά καθοδηγούνταν από ανταγωνιστικά συμφέροντα που δεν επιθυμούν τη συνεργασία της "ΔΕΗ" με τη "RWE"- ούτε η συμβολή στη βιώσιμη ανάπτυξη των γειτονικών κρατών ούτε η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα βρίσκονται στις προτεραιότητες της ενεργειακής πολιτικής της χώρας.

Πάντως, με αφορμή την πρόθεση των τριών εταιρειών να κατασκευάσουν ηλεκτροπαραγωγική μονάδα καύσης λιθάνθρακα στην Αλβανία, θεωρώ ότι το ελλαδικό κίνημα της πολιτικής οικολογίας θα ήταν ευκταίο να συστηματοποιήσει τη συνεργασία του με τους φιλοπεριβαλλοντικούς φορείς των βαλκανικών κρατών. Ιδίως των μικρότερων, τα οποία δύσκολα αντιστέκονται σε πιέσεις να καταστούν υποδοχείς περιβαλλοντοκτόνων δραστηριοτήτων ή επικίνδυνων αποβλήτων.

*Ο Δημήτρης Στέφωσης είναι δρ. πολιτικής κοινωνιολογίας. Κείμενά του δημοσιεύονται καθημερινά στο ιστολόγιο «SocioThoughts…» στη διεύθυνση «http://stefosis.blogspot.com».

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 82, 5/09