Πυρηνικοί βρυκόλακες

Δήμος Τσαντίλης

Oι τεχνολογίες πεθαίνουν και αυτές. Δεν κείνται όμως όλες εν ειρήνη στο κιβούρι τους. Ορισμένες βρυκολακιάζουν και περιφέρονται νεκροζώντανες ανάμεσά μας. Αυτό φοβούμαι ότι συνέβη με τους πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής. Επί σειρά ετών, ιδίως μετά το ατύχημα στο Τσερνομπίλ, ο κλάδος φυτοζωούσε. Οι πυρηνικοί αντιδραστήρες, που λειτουργούσαν ακόμη, βασίζονταν σε τεχνολογία της δεκαετίας του '60 και οι περισσότεροι από αυτούς είχαν στην καμπούρα τους πάνω από τρεις δεκαετίες (ανασφαλούς) λειτουργίας. Επί πλέον, μια αυξανόμενη σειρά από Ευρωπαϊκές χώρες, απεφάσιζαν, η μία μετά την άλλη, να απαλλαγούν από αυτή την παρωχημένη τεχνολογία. Η Αυστρία, η Σουηδία, η Ιταλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, η Γερμανία και η Αγγλία είχαν δηλώσει την πρόθεσή τους να απαλλαγούν από την πυρηνική ενέργεια, άλλες αμέσως, άλλες ακολουθώντας ένα αυστηρό χρονοδιάγραμμα, άλλες απαγορεύοντας την κατασκευή νέων αντιδραστήρων που θα αντικαθιστούσαν αυτούς που τίθενται εκτός λειτουργίας. Το πυρηνικό μαγαζί είχε να πάρει νέες παραγγελίες εδώ και είκοσι χρόνια περίπου και πολλοί διερωτώντο αν έχει κλείσει οριστικά. Ακόμη και οι παλαιοί πολέμιοι της πυρηνικής ενέργειας έμοιαζαν να την έχουν ξεχάσει και το αντιπυρηνικό κίνημα είχε ανακυκλωθεί σε δραστηριότητες πιο χειροπιαστά οικολογικές από τον αγώνα κατά των πυρηνικών.

Ώσπου ξαφνικά, η νεκραναστημένη πυρηνική τεχνολογία έκανε την επανεμφάνισή της. Ανακυκλωμένη και αυτή, δεν πουλάει, όπως παλιά, μαζί με τους πυρηνικούς αντιδραστήρες, ιδεολογίες του τύπου «Άτομα για την Ειρήνη». Στις αρχές της δεκαετίες του '50, όταν ο Αμερικανός πρόεδρος Dwight Eisenhower εγκαινίαζε το γιγάντιο πρόγραμμα για την ειρηνική χρήση της πυρηνικής ενέργειας, η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι ήταν ακόμη νωπά στην μνήμη των ανθρώπων. Η ειρηνική χρήση της ατομικής ενέργειας είχε ως κύριο κίνητρο να μας κάνει να λησμονούμε την πολεμική: τις ατομικές βόμβες και την ισορροπία του πυρηνικού τρόμου, που έφερε ο Ψυχρός Πόλεμος. Ναι μεν διαγράφηκαν από τον χάρτη δύο ιαπωνικές πόλεις, αλλά η ενέργεια που μας προσφέρει η σχάση του ατομικού πυρήνα θα είναι τόσο φθηνή και άφθονη, ώστε σύντομα θα καταργήσουμε τους μετρητές ηλεκτρικής ενέργειας στα σπίτια μας. Αυτό ήταν το βαθύτερο περιεχόμενο του παγκόσμιου διαφημιστικού προγράμματος για την ειρηνική χρήση της πυρηνικής ενέργειας.

Αλλιώς σήμερα. Οι δαίμονες του παρελθόντος έχουν λουφάξει και, λίγο ως πολύ, ξεχαστεί. Ταυτόχρονα, η αναπαλαιωμένη πυρηνική βιομηχανία έχει και αυτή εκσυγχρονίσει την ρητορική της. Οι επίγειοι πυρηνικοί παράδεισοι της ηρωικής εποχής της πυρηνικής ενέργειας είναι ιδεολογήματα του χθες. Στην νέα «οικολογική» εκδοχή της, η πυρηνική τεχνολογία δεν ευαγγελίζεται πια την έλευση μας νέας εποχής. Απλώς υπόσχεται να μας απαλλάξει από τα τρία μεγάλα άγχη του σύγχρονου κόσμου: το άγχος που προκαλούν οι συνεχείς αυξήσεις της τιμής του πετρελαίου, το άγχος της ενεργειακής επάρκειας σε μια ασταθή παγκόσμια οικονομία, με συνεχώς αυξανόμενες ενεργειακές απαιτήσεις, το άγχος του περιορισμού των αυξανόμενων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

«Άτομα για το Παγκόσμιο Κλίμα»; Ο λύκος στην ανεμοζάλη χαίρεται και η πετρελαϊκή ανεμοζάλη των τελευταίων ετών επέτρεψε στην πυρηνική ενέργεια να παρουσιάζεται ως «πράσινη» τεχνολογία που θα βοηθήσει τις κυβερνήσεις να ικανοποιήσουν τις ενεργειακές ανάγκες των οικονομιών τους και ταυτόχρονα να εκπληρώσουν άκοπα τους στόχους που απορρέουν από το Πρωτόκολλο του Κυότο για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Εδώ εμφανίζεται αναγκαστικά ο κ. Σουφλιάς. Η νέα «πράσινη» πυρηνική τεχνολογία, που μας πρότεινε, δεν είναι δικό του εφεύρημα, όπως θα συνήγαγε κανείς διαβάζοντας τις εφημερίδες των περασμένων εβδομάδων. Είναι κεντρικό ιδεολόγημα μιας νέας παγκόσμιας εκστρατείας για την επιστροφή, στο ενεργειακό προσκήνιο, της νεκραναστημένης πυρηνικής τεχνολογίας. Η κλιματική αλλαγή ήταν η χρυσή ευκαιρία και η πυρηνική βιομηχανία την άδραξε. Το πυρηνικό μαγαζί είχε ξαναρχίσει να λειτουργεί και να δέχεται νέες παραγγελίες νέων αντιδραστήρων, κυρίως από τις πρώην κομμουνιστικές χώρες της «Νέας Ευρώπης». Στον κ. Σουφλιά τα σφυρίξανε όλα αυτά, κατά πάσα πιθανότητα, οι σύμβουλοί του, μεσούντος του σκανδάλου της αποπομπής της Ελλάδας από τους μηχανισμούς του Κυότο. Ο αποπροσανατολισμός που επεδίωξαν (και επέτυχαν) ήταν τέλειος. Γνωστά και άγνωστα παπαγαλάκια (ανάμεσά τους και παλαίμαχοι γεροπαπαγάλοι) άρχισαν να μιλούν και να αρθρογραφούν για την νέα ακίνδυνη έως πράσινη πυρηνική ενέργεια. Ας ανεβαίνουν οι τιμές του πετρελαίου, ας αυξάνεται η ζήτησή του ταχύτερα από την προσφορά, ας μας αποβάλλουν από τους μηχανισμούς του Κυότο. Εμείς δεν πτοούμεθα. Αντί να μιλάμε για μείωση των ενεργειακών μας αναγκών, αντί να επενδύουμε στον άνεμο και τον ήλιο, συζητούμε αν θα πρέπει ή όχι να ποντάρουμε στην νεκραναστημένη, πλην πάντα επικίνδυνη, κρατικοδίαιτη και πανάκριβη πυρηνική τεχνολογία.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 83, 6/08.