Τοπία της πόλης

Γιάννης Σχίζας

Η «πολιτική των εγκαινίων» είναι η γνωστή πολιτική της προεξόφλησης μελλοντικών επιτευγμάτων, της θεμελίωσης έργων χωρίς τα απαιτούμενα υλικά και υπηρεσίες για τη συνέχισή τους, του βερμπαλισμού και της κατασπατάλησης κορδελλών και φωτογραφικών φιλμς σε πανηγυριώτικες εκδηλώσεις. Η «πολιτική των εγκαινίων» είναι επίσης η πολιτική της εγκατάλειψης ως αδέσποτων κάποιων έργων που απαιτούν συντήρηση και περιφρούρηση, όχι μόνο για να μακροημερεύσουν αλλά και για να λειτουργούν από τη πρώτη στιγμή της διαμόρφωσής τους.

Στην Αθήνα η πεζοδρόμηση της οδού Διονυσίου του Αρεοπαγίτου ήταν αναμφίβολα ένα από τα σημαντικότερα έργα προς όφελος της ποιότητας ζωής. Το έργο δεν «ισοφάρισε» μεν τις δυσλειτουργίες και δυσμορφίες του ευρύτερου αθηναϊκού χώρου, πλην όμως «σκοράρισε» υπέρ της αισθητικής και της περιπατητικής χαλάρωσης των πολιτών.

Προφανώς η συγκεκριμένη πεζοδρόμηση από την πρώτη στιγμή της εγκαινίασής της χρειαζόταν συντήρηση και περιφρούρηση από τους νεοβάνδαλους όλων των κατηγοριών, και ιδιαίτερα τους μηχανοκίνητους. Με δεδομένο τώρα ότι στην ελληνική πραγματικότητα η συντήρηση και περιφρούρηση σπανίως αποφέρει ψήφους και θεάματα, παρακολουθούσα εδώ και αρκετό καιρό με περιέργεια τις δραστηριότητες στον πεζόδρομο. Τα πράγματα δεν ήταν ποτέ «άψογα», όμως περνώντας ένα ωραίο απόγευμα της 15.5.2008 από την είσοδο της Αρεοπαγίτου κοντά στο ύψος του μετρό, διαπίστωσα την ολοσχερώς ασύδοτη κίνηση και στάθμευση μηχανακίων παντός κυβισμού. Το «χειροτερότερο» όλων ήταν, ότι τη συγκεκριμένη ημέρα και ώρα, αφενός κυκλοφορούσε ένα πλήθος κόσμου λόγω της Έκθεσης του βιβλίου, και αφετέρου τα δίτροχα περνούσαν μπροστά από αστυνομικό όχημα πλαισιωμένο από μια παρέα αστυνομικών -κατά τα άλλα εύχαρη και ουδόλως χαμπαριάζουσα για τα συμβαίνοντα!

H πεζοπορεία «καταναλώνει» και αναβαθμίζει το αστικό τοπίο…

Στον χώρο της πόλης η ευρύτητα και ποιότητα των πεζοπορικών διαδρομών είναι ο καλύτερος δείκτης ποιότητας ζωής. Η πεζοπορία αποτρέπει την υποβάθμιση της πόλης σε απλό κέντρο διερχομένων. Η άνετη και ευχάριστη κίνηση σε ένα «πεζο-βιότοπο» μάλλον παρά σε ένα πεδίο ο αγχωτικής διέλευσης για οικονομικές υποθέσεις, διαμορφώνει μιαν αμφίδρομη σχέση με το αστικό τοπίο. Οι άνετες πεζοπορικές διαδρομές κάνουν την πόλη παρατηρήσιμη, επιτρέπουν στο βλέμμα να περιφέρεται και να αγκυροβολεί πάνω σε καλαίσθητες όψεις, όπως επίσης κάνουν εφικτή την πρόσληψη και απόρριψη του μεγαλόσχημου και κιτσοειδούς, την κατανόηση και αποδοκιμασία του οικιστικού τραγέλαφου και του «ά-σχημου» σε όλες του τις εκδοχές. Μπορεί να φαίνεται ελαφρώς ακροβατικό και παρατραβηγμένο, όμως δεν απέχει καθόλου από τη πραγματικότητα: Η πεζοπορική δυνατότητα συμβάλλει στο να δημιουργούνται κριτικοί πολίτες με καλύτερη αισθητική αντίληψη και διεκδικητικό πνεύμα...

Χωρίς πεζοπορική άνεση τα τοπία της πόλης γίνονται μια νεκροζώντανη ύπαρξη -ή έστω γίνονται καρτποσταλικά και καταναλώσιμα μόνο από τον μπανάλ τουρισμό. Και η Ακρόπολη χωρίς την οπτική του πεζοδρόμου της Διονυσίου του Αρεοπαγίτου είναι μια Ακρόπολη ελλειμματική, υποβαθμισμένη ως μνημειακό μέγεθος, χωρίς αισθητική ακτινοβολία και παραδειγματισμό της κοινωνίας των πολιτών.

Γκαζώνουν, άρα υπάρχουν...

Σε μια κατάσταση κυκλοφοριακού χάους και ετσιθελικής στάθμευσης στην ευρύτερη κλίμακα του λεκανοπεδίου, υπάρχει σαφής απειλή εναντίον όλων των θυλάκων «ήπιας» ζωής και ψυχαγωγίας. Η συχνή επικυριαρχία του παρανοϊκού προτάγματος ΓΚΑΖΩΝΩ ΑΡΑ ΥΠΑΡΧΩ και η πρακτική πολλών μηχανόβιων, κάνουν το βίο αβίωτο όχι ολίγων συν-Αθηναίων. Υπάρχουν ακόμη περιπτώσεις όπου το σχήμα λόγου περί «αβίωτου βίου» αποβαίνει μια μακάβρια κυριολεξία. Και τέτοια ήταν η περίπτωση της Ηούς Ζερβουδάκη, γνωστής προσωπικότητας στο χώρο της Αρχαιολογίας, που σκοτώθηκε στα τέλη Απριλίου πάνω σε ένα πεζόδρομο από κάποιο δίκυκλο. Η «Πρωτοβουλία πολιτών για τα δικαιώματα των Πεζών» (www.pezh.gr) έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στο συμβάν και υπογράμμισε για μια ακόμη φορά τα φαινόμενα της αστυνομικής και δημοτικής αδιαφορίας...

Σε ορισμένους η κατά μηχανόβιων κριτική εκλαμβάνεται ως κατινοειδής και ως προϊόν κάποιων ξενέρωτων αντιλήψεων που ενδημούν στην τρίτη ηλικία.Το λάθος τους στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι 100% ή και παραπάνω: Ο υποφαινόμενος λ.χ. έχει κάνει φιλοφρονήσεις ακόμη και στον «Αλαβάνο που πήγε στη βουλή με παπάκι» (Εποχή 19.12.2004...), έχει αρθρογραφήσει υπέρ της σημασίας των δικύκλων στην αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού προβλήματος(«Οι μοτοσυκλέτες είναι μέρος της λύσης, όχι του προβλήματος», Οικοτοπία Ιαν.2004) και δεν έχει φεισθεί εγκωμίων για τον γηραλέο ροκά Δημήτρη Πουλικάκο, τον μέχρις εσχάτων μηχανόβιο...

Οι πεζότοποι της πόλης και οι γενικότερες συνθήκες διακίνησης των πεζών στον αστικό χώρο μπορεί να μην αυξάνουν το εισόδημα των λαϊκών στρωμάτων, «ανεπαισθήτως» όμως αυξάνουν εκείνο το «μέγεθος» που λέγεται «ποιότητα ζωής» και επιτρέπει την επώαση πιο προχωρημένων αιτημάτων. Με αυτό το δεδομένο θα έλεγα ότι δεν είναι καθόλου ασήμαντη η ενασχόληση των Βουλευτών ακόμη και με ζητήματα που παρουσιάζονται σε διάφορους σηματοδότες των Αθηνών: παραδείγματος χάρη η ερώτηση του Περικλή Κοροβέση προς τους αρμόδιους υπουργούς Εσωτερικών, Μεταφορών και Επικοινωνιών, για τους σηματοδότες της Πλατείας Συντάγματος ή της οδού Πανεπιστημίου. Όπου το πράσινο φως έχει τόσο μικρή διάρκεια ώστε να κάνει τους διερχόμενους πολίτες να προπονούνται υποχρεωτικά για σπρίντερ…

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 83, 6/08