Ισχυρός Υπουργός Περιβάλλοντος

Σάκης Κουρουζίδης

O κ. Σουφλιάς, δεν χάνει ευκαιρία να μας αποδεικνύει ότι οι σχέσεις του με την οικολογία ανάγονται στα βάθη του χρόνου, στην επαφή του με τη φύση στο χωριό του όταν ήταν μικρός (εντάσσεται ασφαλώς στο ρεύμα της deep ecology!). Η παρουσία του στο ΥΠΕΧΩΔΕ όλα αυτά τα χρόνια δεν θα γράψει, βέβαια, «περιβαντολογική» ιστορία (όπως συχνά αναφέρεται στα «περιβαλλοντικά» και όχι «περιβαντολογικά» θέματα), αλλά θα παραφουσκώσει το βιογραφικό του με τσιμέντο και άσφαλτο.

Η χώρα με το πλέον καθυστερημένο δίκτυο σιδηροδρόμων στην Ευρώπη, θεωρεί ότι πρώτα πρέπει να ολοκληρώσει το οδικό της δίκτυο και ύστερα να ασχοληθεί με τα μέσα σταθερής τροχιάς, εξ ου και η απίστευτη υποβάθμιση των μέσων αυτών έναντι των οδικών έργων στο πολυδιαφημισμένο ΕΣΠΑ.

Η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που έχει θεσπίσει την εκτός σχεδίου δόμηση, η χώρα με το μεγαλύτερο πρόβλημα αυθαίρετης δόμησης, επιχειρεί χωροταξικό σχεδιασμό, χωρίς να λογαριάζεται με τις δύο αυτές γάγγραινες της ελληνικής επικράτειας.

Η χώρα με την πλέον χαλαρή εφαρμογή περιβαλλοντικής νομοθεσίας, με τον πλέον υποβαθμισμένο περιβαλλοντικό έλεγχο, περηφανεύεται ότι «ενσωματώνει» την ευρωπαϊκή νομοθεσία με ρυθμούς γρηγορότερους από το παρελθόν και δεν κάνει έναν στοιχειώδη απολογισμό για την εφαρμογή και τα αποτελέσματα της περιβαλλοντικής πολιτικής της (κάποιος πρέπει να ενημερώσει τον κ. Σουφλιά ότι η χώρα οφείλει να συντάσσει και να δημοσιοποιεί μια «Ετήσια έκθεση για την κατάσταση του περιβάλλοντος στην Ελλάδα», πράγμα που έχει να γίνει από το 2002, υποτυπώδης κι αυτή).

Η χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό αυθαιρεσίας σε κτίρια, έχει έναν υπουργό ο οποίος παίζει κρυφτούλι με τη νομιμότητα της εξοχικής του κατοικίας, όπως θα έκανε ο τελευταίος εργολάβος αυθαιρέτων της μιας νύχτας, για να το γλυτώσει (στην πρόσφατη συνέντευξή του στον Γ. Πρετεντέρη δήλωσε πως έκανε ότι έκανε επειδή η πολεοδομία του παρακρατούσε το φάκελο «παρανόμως για 32 μήνες» και αυτός δια της αυτοδικίας έλυσε το πρόβλημα, όπως υποθέτουμε ότι συμβουλεύει όλους τους Έλληνες να πράττουν όταν κρίνουν ότι μια υπηρεσία τους αδικεί, να αυτοδικούν αυθαιρετώντας!). Ο μεγάλος αρχιτέκτονας, Λε Κορμπυζιέ, έλεγε ότι όποιος επιθυμεί να ασχοληθεί με την οργάνωση του δημόσιου χώρου, δεν πρέπει να έχει στην ιδιοκτησία του ούτε ένα στρέμμα γης! Ο κ. Σουφλιάς ασχολείται με τον «περιορισμό» της εκτός σχεδίου δόμησης, χτίζοντας με πολεοδομικές διατάξεις τις οποίες φιλοδοξεί να καταργήσει σταδιακά. Σκεφτείτε, το δίλημμα ενός υπουργού ο οποίος χτίζει ένα -έστω απόλυτα νόμιμο- σπίτι με βάση τις διατάξεις για την εκτός σχεδίου δόμηση και την ίδια στιγμή να φέρνει νόμο που θα καταργεί -λέμε τώρα- το νόμο με τον οποίο ο ίδιος χτίζει! Ιδού το δίλημμα του υπουργού, θα προλάβει να χτίσει το σπίτι του ο ιδιώτης Σουφλιάς πριν του στερήσει το δικαίωμα ο υπουργός Σουφλιάς;

Η μοναδική χώρα στον κόσμο που έχει υποστεί αυτόν τον διεθνή στιγματισμό επειδή δεν διαθέτει ένα αξιόπιστο σύστημα καταγραφής αερίων του θερμοκηπίου, αντιμετωπίζει το συμβάν, ως ένα πρόβλημα «καρφώματος» προς τις υπηρεσίες του ΟΗΕ και όχι ως ένα θέμα ουσίας. Η Ελλάδα από τον Απρίλιο του 2007 έως τον Φεβρουάριο του 2008 δεν είχε υπεύθυνο για το σύστημα καταγραφής εκπομπών και γι' αυτό κάποιος είναι υπόλογος. Είναι κακό πράγμα το «κάρφωμα» με βάση τα πατροπαράδοτα ήθη των Ελλήνων, αλλά ευθαρσώς δηλώνω ότι θα το έκανα ευχαρίστως -δημόσια- αν ήξερα ότι η χώρα μου αδιαφορεί για μια τόσο σημαντική υποχρέωσή της. Αλλά το πόσο σημαντική θεωρεί αυτήν την υποχρέωση ο κ. Σουφλιάς φαίνεται από το γεγονός ότι συχνά πυκνά δηλώνει ότι η χώρα μας παράγει μόλις το 0,2% των παγκόσμιων ρύπων και άρα, ...σιγά το πρόβλημα (ακόμα περιμένουμε να δούμε ένα σχόλιο από το ΥΠΕΧΩΔΕ που να εξηγεί την απίστευτη δήλωση του υπουργού για τις χώρες που δεν μετέχουν στο Πρωτόκολλο του Κυότο -είχε δηλώσει ο κ. Σουφλιάς ότι η Ρωσία, η Κίνα και η Ινδία δεν μετέχουν, πράγμα απολύτως αναληθές, αλλιώς δεν θα ίσχυε το Κυότο ως διεθνής συνθήκη αν δεν το υπέγραφαν αυτές οι χώρες -θυμίζω μάλιστα ότι απέκτησε αυτήν την ισχύ ακριβώς όταν το υπέγραψε η Ρωσία).

Ο κ. Σουφλιάς αποποιήθηκε την οδηγία και το θέμα «εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια», στέλνοντάς το στο υπουργείο Ανάπτυξης, γιατί φαίνεται πως για τον κ. ΥΠΕΧΩΔΕ το θέμα «Οικιστική Πολιτική και Κατοικία» αποτελεί υπόθεση τσιμέντου και τούβλων και όχι θέμα «ενέργειας» (παρεμπιπτόντως, στον κτιριακό τομέα αποδίδεται το 40% των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου!). Χωρίς όμως την εμπλοκή του ΥΠΕΧΩΔΕ ο νόμος δεν μπορεί να εφαρμοστεί σωστά.

Η σημαντική οδηγία για την «Περιβαλλοντική Ευθύνη» που ανεβάζει τον πήχη των ευθυνών όσων ρυπαίνουν σε υψηλότερο επίπεδο (πρόκειται για την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», όπου ο «ρυπαίνων» δεν θα «πληρώνει» απλώς ένα πρόστιμο, αλλά το κόστος αποκατάστασης της ζημιάς που έκανε, αλλά και το κόστος πρόληψης των πιθανών ζημιών), καρκινοβατεί. Μια οδηγία που έχει πολλές απαιτήσεις για μια πετυχημένη εφαρμογή, αλλά που θα μπορεί να αναβαθμίσει την έννοια των περιβαλλοντικών ελέγχων. Η οδηγία ψηφίστηκε το 2003 και θα έπρεπε να έχει περάσει η εναρμόνιση από την ελληνική βουλή και να εφαρμόζεται ήδη από τις 30 Απριλίου του 2007. Μέχρι τώρα κάποιο σχέδιο περιφέρεται ερήμην όλων όσων θα έπρεπε να εμπλακούν σε μια σοβαρή διαβούλευση, για τους μηχανισμούς που θα πρέπει να συσταθούν, για τον τρόπο υπολογισμού του κόστους αποκατάστασης του περιβάλλοντος στην μορφή που είχε πριν από τη λειτουργία της όποιας μονάδας, άρα να ξέρουμε τις μονάδες και την «προτεραία» μορφή του περιβάλλοντος κλπ. Οι μόνοι που προετοιμάζονται για την εφαρμογή της οδηγίας είναι οι ασφαλιστικές εταιρείες, έστω κι αν δεν εμπλέκονται απ' ευθείας, γιατί διαβλέπουν, και σωστά, ότι ανοίγεται ένας μεγάλος τομέας επέκτασης των δραστηριοτήτων τους. Η δημόσια διοίκηση, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί, η κοινή γνώμη, αλλά, ενδεχομένως, και οι παραγωγικοί κλάδοι, βρίσκονται εκτός του τόσο σημαντικού θέματος. Το «ισχυρό» υπουργείο περιβάλλοντος που θέλει -λέει- ο κ. Σουφλιάς, αποδεικνύεται εξαιρετικά ανίσχυρο, όπως και σε κάθε μείζον περιβαλλοντικό πρόβλημα.

Η μοναδική χώρα στην Ευρώπη χωρίς ξεχωριστό υπουργείο περιβάλλοντος, αναμένει τον υπουργό δημοσίων έργων κ. Σουφλιά να ολοκληρώσει όλα τα «έργα» του, με τις πλάτες του υπουργού περιβάλλοντος κ. Σουφλιά. Και αφού τα ολοκληρώσει, τώρα με έναν «ισχυρό υπουργό περιβάλλοντος», θα φτιάξει μετά ένα «ανίσχυρο υπουργείο περιβάλλοντος» και θα το δώσει σε κάποιον άλλο να ασχολείται με τα λυμένα -από τον ίδιο- περιβαλλοντικά προβλήματα! Απίστευτος συλλογισμός.

Η μόνη χώρα στην Ευρώπη που εκτρέπει ποτάμια (είναι και η Ρωσία, αλλά στο ασιατικό της έδαφος) για να υπηρετήσει ένα ξεπερασμένο αγροτικό μοντέλο ανάπτυξης, κατηγορεί όσους αντιδρούν ως πάσχοντες από «οικολογικό στραβισμό».

Μέχρι το τέλος του χρόνου η Ελλάδα θα πρέπει να έχει κλείσει όλες τις χωματερές της, πράγμα που δεν πρόκειται να κάνει. Ο «ισχυρός» υπουργός περιβάλλοντος αποποιείται την ευθύνη και του θέματος αυτού, λέγοντας ότι το υπουργείο του έχει τη ευθύνη μόνον του πλαισίου λειτουργίας τους, ενώ για τη διαχείριση των απορριμμάτων αρμόδιο είναι το Υπουργείο Εσωτερικών.

Αλλά εκεί που ο κ. Σουφλιάς «παίρνει» αρμοδιότητες από άλλους υπουργούς, είναι το θέμα της πυρηνικής ενέργειας. Δήλωσε, μάλιστα, στην προαναφερθείσα συνέντευξη, ότι θα έπαιρνε ευχαρίστως την ευθύνη της δημιουργίας πυρηνικού εργοστασίου στην Ελλάδα αν ήταν στην αποκλειστική του ευθύνη μια τέτοια απόφαση. Αντί να ασχολούμαστε με τα περίπλοκα σχέδια και μηχανισμούς που απαιτεί το Κυότο, απαντάμε με ένα πυρηνικό εργοστάσιο και τα λύνουμε όλα. Και στο μεσοδιάστημα μέχρι τη λειτουργία του καταφεύγουμε στο λιθάνθρακα, το πετρέλαιο και το λιγνίτη, τον «εθνικό μας πόρο». Εξ άλλου, η Ελλάδα, κατά τον κ. Σουφλιά, βρίσκεται εντός των στόχων του Κυότο, αφού έχει αυξήσει ...μόλις κατά 24.6% τις εκπομπές της (με στόχο το +25%, αλλά μέχρι το 2012 και όχι 4,5 χρόνια νωρίτερα!). Η πυρηνική ενέργεια δεν μπορεί να είναι απάντηση ούτε στο πρόβλημα των εκπομπών, ούτε γενικά στο πρόβλημα της «καθαρής» ενέργειας. Συνοπτικά να αναφέρουμε:

• Ο κίνδυνος ενός πυρηνικού ατυχήματος όχι μόνον παραμένει (η Generation IV των ατομικών αντιδραστήρων, φιλοδοξεί να δώσει, ενδεχομένως, κάποιες λύσεις στο πεδίο της ασφάλειας, αλλά αυτό όχι νωρίτερα από το 2030) αλλά εξακολουθεί να κοστίζει πάρα πολύ, σε ανθρώπινες ζωές, σε κατεστραμμένες περιοχές, σε χρήμα εν γένει (η ζημιά από το Τσέρνομπιλ ανήλθε μόνο μέσα στην πρώτη δεκαετία σε περισσότερα από 120 δις δολάρια). Και βέβαια, εκτός από τα παλιά σοβαρά ατυχήματα: Sellafield στη Μεγάλη Βρετανία το 1957, Three Mile Island το 1979 στις ΗΠΑ, Chernobyl το 1986 στη σημερινή Ουκρανία, έχουμε και τα πιο πρόσφατα και μάλιστα στην τεχνολογικά ανεπτυγμένη Ιαπωνία (Tokaimura, το 1999 και Mihama το 2004).

• Το πρόβλημα των αποβλήτων παραμένει άλυτο. Οι 250.000 τόνοι αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας που έχουν συσσωρευτεί μέχρι σήμερα δεν ξέρω αν πιάνουν λίγο χώρο, όπως έγραψε πρόσφατα ο κ. Μάργαρης, μάλλον όμως, δεν έχει καμιά σημασία αυτό εφόσον δεν μπορούν αποθηκευτούν κάπου με ασφάλεια. Πάντως, για τη μεταφορά στο νέο υπόγειο χώρο εναπόθεσης των ραδιο-αποβλήτων, στο όρος Γιούκα της Νεβάδα, των 70.000 τόνων που οι ΗΠΑ έχουν σκοπό να στείλουν εκεί μετά το 2015 όταν θα είναι έτοιμος, θα χρησιμοποιηθούν 4.600 τραίνα και νταλίκες που θα διασχίζουν 40 πολιτείες. Το συνολικό κόστος του εγχειρήματος θα ανέρθει στα 65 δις δολάρια.

• Μαζί με το πρόβλημα των αποβλήτων, παραμένει άλυτο και το θέμα της αποσυναρμολόγησης και ασφαλούς διαχείρισης των εξαρτημάτων των πυρηνικών εργοστασίων με το τέλος της λειτουργίας τους.

• Αν υπολογίσει κανείς τα κόστη αυτά (διαχείριση αποβλήτων και εξαρτημάτων), το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικά εργοστάσια είναι ιδιαίτερα ακριβό και μη ανταγωνιστικό με άλλες μορφές ενέργειας. Σκοπίμως, όμως, το κόστος αυτό δεν συνυπολογίζεται ή υπονοείται ότι αυτό θα το αναλάβει η κοινωνία συνολικά, στο μέλλον.

• Η πυρηνική απάντηση στο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής είναι εξαιρετικά αργή και είναι αδύνατον να δώσει διέξοδο στην πιεστική ανάγκη γρήγορου περιορισμού των εκπομπών.

• Αλλά, ακόμη κι αν τα πυρηνικά εργοστάσια δεν συμβάλλουν στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, για να λειτουργήσει ένα τέτοιο εργοστάσιο χρειάζεται «καύσιμα», κυρίως ουράνιο, η διαδικασία εξόρυξης και επεξεργασίας του οποίου βαρύνεται με τεράστιες εκπομπές ακριβώς αερίων του θερμοκηπίου.

Εν κατακλείδι, η υπόθεση της πυρηνικής ενέργειας είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση για να χρησιμοποιείται ως ένα επιπόλαιο τρυκ διαφυγής από μια σκληρή και απαιτητική πραγματικότητα. Και η υπόθεση του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης, είναι μια πάρα πολύ σοβαρή υπόθεση, χωρίς ένα «ισχυρό Υπουργείο περιβάλλοντος».

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 83, 6/08