Κίνα: Το φάσμα της δίψας

Παπακριβόπουλος Βασίλης

Oι κινεζικές αρχές υποσχέθηκαν να μεταμορφώσουν την γκρίζα και μουντή μεγαλούπολη του Πεκίνου σε έναν πράσινο κι ανθισμένο Ολυμπιακό παράδεισο, κι απ’ ότι φαίνεται, αυτές οι υποσχέσεις δεν θα παραμείνουν στα λόγια όπως συνέβη στην περίπτωση της Ολυμπιάδας της Αθήνας: ήδη, έχουν φυτευτεί 530.000 μεγάλα δέντρα ενώ μέχρι τον Αύγουστο θα έχουν φυτευτεί και 60.000.000 λουλούδια. Επιπλέον, στα περίχωρα του Πεκίνου έχουν δημιουργηθεί γιγάντια φυτώρια για να καλύψουν τις ανάγκες της διοργάνωσης σε ανθοστολισμούς.

Όλα αυτά θα αποτελούσαν εξαιρετικές ειδήσεις εάν δεν συνέπιπταν με μια από τις μεγαλύτερες περιόδους ξηρασίας που έχει γνωρίσει η χώρα, η οποία, παρά τους γιγάντιους ποταμούς της, δεν διαθέτει σημαντικό υδρολογικό πλούτο: μονάχα το 7% των παγκόσμιων υδατικών αποθεμάτων για περισσότερο από το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού. Τον περασμένο χειμώνα, οι βροχοπτώσεις μειώθηκαν κατά 70%, με αποτέλεσμα να παρατηρείται σημαντική λειψυδρία. Τα παρακάτω παραδείγματα είναι χαρακτηριστικά της κατάστασης: στην επαρχία Κιανγκ Σι, στη νότια και υγρή νότια Κίνα, η επιφάνεια της λίμνης Πο Γιανγκ, της μεγαλύτερης λίμνης της χώρας, μειώθηκε τον περασμένο χειμώνα (ξηρή περίοδος για την Κίνα), από τα 500 km² στα 50 km², δημιουργώντας ένα τοπίο που θυμίζει την οικολογική καταστροφή της Λίμνης Αράλης. Επίσης, έχει μειωθεί κατά 50 cm η στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα στην περιοχή του Πεκίνου και της γειτονικής του μεγαλούπολης Τιεντσίν, ενώ προβλήματα θα αντιμετωπίσουν και οι καλλιέργειες σε 111 εκατομμύρια στρέμματα στις βόρειες περιοχές της χώρας. Θα πρέπει δε να σημειωθεί ότι, ακόμα και σε χρονιές με κανονικό επίπεδο βροχοπτώσεων, 400 από τις 600 μεγαλύτερες πόλεις της χώρας αντιμετωπίζουν χρόνιο πρόβλημα εξασφάλισης των απαιτούμενων ποσοτήτων νερού (1)

Όμως, σύμφωνα με εκτιμήσεις ανεξάρτητων πραγματογνωμόνων, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, η ζήτηση για νερό στην περιοχή του Πεκίνου θα αυξηθεί κατά 30%. Μονάχα για την πλήρωση της τεχνητής λίμνης του Σουν Γι, επιφάνειας 630 στρεμμάτων, η οποία θα χρησιμοποιηθεί για τα αγωνίσματα της κωπηλασίας και του κανόε-καγιάκ, απαιτήθηκαν τεράστιες ποσότητες νερού.

Οι αρχές κατέφυγαν στην εύκολη λύση του στραγγίσματος των υδατικών αποθεμάτων των γειτονικών -αλλά και πολύ μακρινότερων- περιοχών, οι οποίες όμως αντιμετωπίζουν ήδη προβλήματα λειψυδρίας. Έτσι, για δεύτερη φορά μέσα στο 2008, ανακοίνωσαν ότι, στο πλαίσιο της τροφοδοσίας με νερό της πρωτεύουσας εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων, μεγάλο μέρος της παροχής του Κίτρινου Ποταμού εξετράπη επί είκοσι ημέρες, μέσω ενός καναλιού μήκους 400 χλμ, προς τη λίμνη-ταμιευτήρα Μπαϊγιανγκντιάν, η οποία βρίσκεται σε απόσταση 70 km από το Πεκίνο. Τα 156.000.000 κυβικά μέτρα νερού που προστέθηκαν στα υδατικά αποθέματα αυτής της πόλης των 18 εκατομμυρίων κατοίκων (της οποίας ο πληθυσμός έχει τετραπλασιαστεί από τη δεκαετία του 60) αντιστοιχούν σε κατανάλωση νερού δύο εβδομάδων υπό κανονικές συνθήκες (2).

Όμως, οι ανάγκες της πρωτεύουσας για νερό, οι οποίες εντείνονται σημαντικά από τους Ολυμπιακούς Αγώνες και από τη γιγάντωση της πόλης που θα δημιουργήσει η μεταολυμμπιακή περίοδος, είναι ακόρεστες. Κι ενώ ο Κινέζος πρόεδρος αναγγέλλει ότι «έχει φτάσει η ώρα για την οικοδόμηση ενός οικολογικού πολιτισμού», ήδη βρίσκεται υπό κατασκευή ένα φαραωνικό έργο, το γιγάντιο κανάλι που θα μεταφέρει στο Πεκίνο, από απόσταση πολλών εκατοντάδων χιλιομέτρων, εκατοντάδες εκατομμυρίων κυβικά μέτρα των υδάτων του Γιανγκ Τσε Γιανγκ (τα οποία μάλιστα είναι εξαιρετικά ρυπασμένα, καθώς στον ποταμό απορρίπτονται κάθε χρόνο 30,5 δισεκατομμύρια τόνοι αστικών και βιομηχανικών αποβλήτων!), ενώ ταυτόχρονα θα «στραγγίζει» και τα νερά πολλών μικρότερων ποταμών που θα συναντάει στο δρόμο του. Όμως, καθώς αυτό το έργο βρίσκεται αντιμέτωπο με τεράστια τεχνικά προβλήματα, θα τεθεί σε λειτουργία μετά το 2010, αντί του 2007 όπως προβλεπόταν.

Αντίθετα, έχει ολοκληρωθεί μεγάλο μέρος άλλων υδραυλικών έργων: Στην επαρχία του Χο Πέι που γειτονεύει με το Πεκίνο και είναι μια από τις ξηρότερες της χώρας, ένα παρόμοιο πρόγραμμα έχει οδηγήσει στην εξαφάνιση αρκετών λιμνών και στην εκτόπιση δεκάδων χιλιάδων χωρικών. Η ίδια κατάσταση παρατηρείται και στην κατά πολύ μακρινότερη επαρχία του Χου Πέι, την «επαρχία των χιλίων λιμνών», όπου εκατοντάδες λίμνες έχουν μετατραπεί σε ξερότοπους.

Ταυτόχρονα, στις περιοχές που βρίσκονται κατά μήκος των καναλιών και των υδάτινων ρευμάτων από τα οποία υδρεύεται το Πεκίνο έχουν επιβληθεί δρακόντειοι περιορισμοί στην κατανάλωση νερού, ενώ πολλοί αγρότες αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις καλλιέργειές τους. Κι όσοι διαμαρτύρονται ότι «στερούνται ακόμα και το πόσιμο νερό για να εξασφαλίζεται η πολυτελής ζωή στο Πεκίνο», κατηγορούνται αμέσως για αντιπατριωτικές ενέργειες που υπονομεύουν το πιο ένδοξο εγχείρημα που ανέλαβε η χώρα...

Και μια λεπτομέρεια για όσους εξακολουθούν να θυμούνται την άγρια καταστολή των κινεζικών αρχών στο Θιβέτ: από τον ορεινό όγκο των Θιβετιανών Ιμαλαϊων πηγάζουν σχεδόν όλοι οι σημαντικοί ποταμοί της Κίνας και της Κεντρικής Ασίας.

1)      Le Monde, 12-1-08, «En Chine, une crise d’eau tous azimuts».

2)      Libération, 10-3-2008, «Les Jeux Olympiques pompent l’eau de la Chine».

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 84, 7-8/08