Μπορούμε να κάνουμε κάτι; ("μεταλλαγμένα" νομικά τερτίπια)

Βάσω Κανελλοπούλου

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσέθεσε πρόσφατα 17 ποικιλίες γενετικά τροποποιημένου καλαμποκιού (τύπου ΜΟΝ810, της εταιρίας Μονσάντο) στον Κοινό Κατάλογο Σπόρων. Αυτό δίνει επί του παρόντος τη δυνατότητα καλλιέργειας του, σε όλη την επικράτεια της Ένωσης. Προβλέπεται αναθεώρηση της άδειας το 2006.

Ο συγκεκριμένος Γ.Τ. τύπος είχε εγκριθεί το 1998 με βάση τους ελλιπέστατους όρους της παλαιότερης οδηγίας που σήμερα δεν είναι σε ισχύ. Τότε, είχε μόνον συμπεριληφθεί στους Εθνικούς Καταλόγους Σπόρων της Γαλλίας και της Ισπανίας. Την εποχή της έγκρισης του, δεν υπήρχε υποχρέωση να γίνει ενδελεχής έλεγχος για περιβαλλοντικούς κινδύνους. Η σημερινή βελτιωμένη και αυστηρότερη οδηγία - που υιοθετήθηκε μετά το πενταετές μορατόριουμ- αν και έχει ελλείψεις, επιβάλλει εκτίμηση επικινδυνότητας που περιλαμβάνει και κάποια θεώρηση των μακροχρόνιων και των έμμεσων επιπτώσεων της καλλιέργειας γενετικά τροποποιημένων φυτών. Εν τη απουσία αυτών των εκτιμήσεων οι επιδράσεις στο περιβάλλον, της καλλιέργειας ΜΟΝ810 είναι άγνωστες.[i]

Επειδή η έγκριση προηγείται της ισχύουσας ευρωπαϊκής οδηγίας, στην περίπτωση αυτή δεν εφαρμόζεται ο παρόν κανονισμός για τα ΓΤ φυτά και επομένως οι εταιρίες και οι καλλιεργητές δεν έχουν υποχρέωση να ενημερώσουν για την καλλιέργεια ούτε καν τις εθνικές ή τις τοπικές αρχές!!! Εν αγνοία όλων μας λοιπόν, μπορεί κάποιος να αγοράσει το σπόρο να τον φυτέψει και να επιμολύνει τον απροστάτευτο γείτονά του. Το 2006 αναμένεται επανεξέταση του φακέλου και της έγκρισης, με μεγάλη πιθανότητα να απαγορευθεί. Τι θα κάνει τότε ο επιμολυσμένος γείτονας, θα πιέζει για επανέγκριση γιατί θα βρίσκεται προ τετελεσμένων γεγονότων;;; Και αν τύχει και είναι βιοκαλλιεργητής που χρησιμοποιεί ήδη σε μικρές δόσεις την φυσική τοξίνη βτ ακόμα χειρότερα: Εκτός από το ότι θα χάσει την αγορά του, θα έχει να αντιμετωπίσει και την ανθεκτικότητα που αναμένεται εν δυνάμει να αναπτυχθεί στα βλαβερά έντομα λόγω της συνεχούς παρουσίας της τοξίνης στο φυτό και στο επιμολυσμένο έδαφος.

Όταν πέρυσι, μας λένε οι Φίλοι της Γης[ii] η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου επανεξέτασε τον φάκελο, συμπέρανε ότι "χρειάζεται και πρόσθετη μελέτη και εκτίμηση επικινδυνότητας". Βασικές πληροφορίες που αφορούν στη γενετικά τροποποιημένη συνιστώσα, δηλαδή ποιο είναι το γονίδιο που περιλαμβάνεται, είναι ασαφείς. Ο στόχος της συγκεκριμένης γενετικής τροποποίησης είναι η παραγωγή μίας εντομοκτόνου bt τοξίνης από το ίδιο το φυτό. Από το 1998, χρονιά αρχικής έγκρισης αυτής της καλλιέργειας, έχουν παρουσιασθεί νέα επιστημονικά δεδομένα προς την κατεύθυνση της επικινδυνότητας. Αναφέρεται ενδεικτικά μία μελέτη που εντόπισε στο έδαφος την τοξίνη bt ένα χρόνο μετά την καλλιέργεια [iii] καθώς και μία άλλη που επεσήμανε αρνητικές επιπτώσεις στους εξαιρετικά χρήσιμους γαιοσκώληκες, οι οποίοι όπως είναι γνωστό διενεργούν την ανακύκλωση των θρεπτικών στοιχείων μέσα στο έδαφος ώστε να το κρατούν υγιές.[iv]

Μπορούμε να κάνουμε κάτι; ΝΑΙ, λένε οι Φίλοι της Γης, μπορείτε να προλάβετε αυτήν την καλλιέργεια, υπάρχει νομική οδός. Αξιοποιείστε την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τούς Σπόρους (EC/2002/53, άρθρα 16 και 18) όπου μεταξύ άλλων προβλέπεται η δυνατότητα απαγόρευσης κυκλοφορίας σπόρου εάν η ποικιλία παρουσιάζει ρίσκο για την ανθρώπινη υγεία ή για το περιβάλλον… Να μια ιδέα πιθανά αξιοποιήσιμη από πολιτικούς φορείς, καθώς και από όλες τις νομαρχίες της Ελλάδας, αφού έχουν ψηφίσει να κρατηθεί η περιοχή τους, ως ζώνη ελεύθερη από "μεταλλαγμένα".

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 44, 12/04