Ανακύκλωση Χαρτιού: Το Σκηνικό Αλλάζει

Βασίλης Παπακριβόπουλος

Στην Ελλάδα,  η ανακύκλωση αποτελεί στις περισσότερες περιπτώσεις μια δραστηριότητα στην οποία οι Δήμοι επιδίδονται με «βαριά καρδιά»,  είτε γιατί πρέπει να απορροφηθούν κονδύλια, είτε για να παρουσιαστεί «έργο» στους ψηφοφόρους, στην καλύτερη περίπτωση για να μειωθεί ο όγκος των απορριμμάτων. Κι αυτό φαίνεται…

Όμως, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, σήμερα που η τιμή των πρώτων υλών έχει σημειώσει σημαντική άνοδο, η ανακύκλωση αντιμετωπίζεται από τους Δήμους ως μια εξαιρετικά προσοδοφόρα οικονομική δραστηριότητα, η οποία τους οδηγεί σε αντιπαράθεση με τις ιδιωτικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της ανακύκλωσης χαρτιού στη Γερμανία : η τιμή του ανακυκλωμένου χαρτιού έχει διπλασιαστεί μέσα σε ενάμισυ χρόνο και φτάνει τα 100 ευρώ τον τόνο, ενώ αναμένεται να αυξηθεί περισσότερο στο βαθμό που αυξάνεται η τιμή της ξυλείας. Αυτή η εξέλιξη ώθησε πολλές ιδιωτικές επιχειρήσεις να δραστηριοποιηθούν σε αυτή την αγορά.

 Έτσι, στο Αμβούργο, η Remondis, μια μεγάλη εταιρία που ειδικεύεται στην αποκομιδή απορριμμάτων και επεξεργασία αποβλήτων, εγκατέστησε κάδους ανακύκλωσης χαρτιού, επιδιώκοντας να αποσπάσει και αυτή ένα μερίδιο από τις 100.000 τόνους χαρτιού που καταναλώνονται κάθε χρόνο στην πόλη.  Το ίδιο σενάριο επαναλήφθηκε και σε αρκετές άλλες πόλεις (Μανχάιμ, Σλέσβιγκ, Λούμπεκ, Λούνεμπουργκ…), ενώ αυξήθηκε κι ο αριθμός των επιχειρήσεων που μπήκαν στο παιχνίδι. Μάλιστα, σε ορισμένες πόλεις, σε κάθε γωνιά του δρόμου υπάρχους έως και τέσσερις κάδοι ανακύκλωσης χαρτιού. Είναι δε τόσο μεγάλη η ζήτηση για κάδους ανακύκλωσης, ώστε οι εταιρίες που τους παράγουν δεν προλαβαίνουν να καλύψουν τη ζήτηση και οι προθεσμίες για την παράδοση των παραγγελιών έχουν επιμηκυνθεί.

 Oι Δήμοι που θίγονται από τον ανταγωνισμό των ιδιωτικών επιχειρήσεων προσέφυγαν στη δικαιοσύνη, υποστηρίζοντας ότι, αφενός η ανακύκλωση αποτελεί αποκλειστικό τους προνόμιο και, αφετέρου, θα πρέπει να αποκλειστεί από αυτήν κάθε επιχείρηση που δεν είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.  Επικαλέστηκαν δε το γεγονός ότι οι ιδιώτες στρέφονται μονάχα στην ανακύκλωση των υλικών που αποδεικνύονται εξαιρετικά προσοδοφόρα, αφήνοντας την –ασύμφορη- ανακύκλωση των υπόλοιπων στους Δήμους. Ακόμα υποστηρίζουν ότι υπονομεύεται ο μακροπρόθεσμος χαρακτήρας του εγχειρήματος της ανακύκλωσης, καθώς οι ιδιώτες θα αποσυρθούν μόλις πέσουν οι τιμές και το εγχείρημα θα πάψει να τους αποφέρει πλέον κέρδη.

Ωστόσο, η γερμανική δικαιοσύνη απέρριψε τις προσφυγές τους με το επιχείρημα ότι με τη συμμετοχή των ιδιωτών επιτυγχάνεται η βέλτιστη διαχείριση των φυσικών πόρων και η προστασία του περιβάλλοντος, ενώ η επιχειρηματολογία τους δεν υιοθετήθηκε ούτε καν από το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Προκειμένου να αντιμετωπίσουν αυτό που θεωρούν ως αθέμιτο ανταγωνισμό, εφάρμοσαν κάθε δυνατό μέσο απέναντι στους «παρείσακτους»: ο Δήμος του Τούμπινγκεν κάλεσε τους δημότες να μποϋκοτάρουν τους κάδους των ιδιωτών. Μερικοί Δήμοι υιοθέτησαν το παράδειγμα του Δήμου του Αμβούργου και απείλησαν τους δημότες τους ότι εάν μειωθούν τα έσοδα από την ανακύκλωση του χαρτιού, τα οποία χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό για την επιδότηση της ανακύκλωσης των υπόλοιπων υλικών και της αποκομιδής των απορριμμάτων, τότε θα αναγκαστούν να αυξήσουν ανάλογα τα δημοτικά τέλη (1)!  Μάλιστα, σε μια περίπτωση, η Remondis μήνυσε ένα Δήμο για κλοπή κατηγορώντας τον ότι τα οχήματά του αδειάζουν και τους δικούς της κάδους, κλέβοντάς της το χαρτί …

Σύμφωνα με τον Economist, oι ειδικοί υπολόγισαν ότι, κάθε χρόνο, σε ολόκληρο τον πλανήτη, από τους εκτυπωτές μας βγαίνουν 150 τρισεκατομμύρια φύλλα χαρτιού. Πρόκειται για μια τεράστια σπατάλη χαρτιού η οποία, σε συνδυασμό με την αύξηση της τιμής του χαρτιού, καθιστά αρκετά ενδιαφέρουσες μερικές καινοτομίες οι οποίες ως τώρα δεν έχουν περάσει στη μαζική παραγωγή, καθώς οι έρευνες αγοράς έδειξαν ότι δεν υπάρχει εμπορικό ενδιαφέρον. Τη δεκαετία του 1990, η ιαπωνική Ricoh εφηύρε ένα μηχάνημα που αφαιρούσε το μελάνι από τυπωμένο χαρτί, επιτρέποντας την επαναχρησιμοποίησή του έως και δώδεκα φορές. Πιο πρόσφατα, η Toshiba παρουσίασε το e-blue, ένα ειδικό μελάνι που σβήνει επιτρέποντας δώδεκα επανεκτυπώσεις ενός φύλλου χαρτιού. Η δε   Xerox επινόησε ένα νέο είδος χαρτιού –τρεις φορές ακριβότερο- το οποίο όμως μπορεί να χρησιμοποιηθεί από 20 ως 50 φορές. 

Τουλάχιστον, μέχρι τη στιγμή που η αύξηση της ζήτησης, η σπανιότητα της ξυλείας και η άνοδος της τιμής του χαρτιού θα φέρουν αυτές τις εφευρέσεις στο ευρύ κοινό, οι οικολογικά ευαισθητοποιημένοι καταναλωτές μπορούν –απλούστατα- να τυπώνουν για τα πρόχειρα έγγραφά τους και την πίσω πλευρά των σελίδων τους…

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 86, 10/08