ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ:«Μεταδημοκρατία» του Κόλιν Κράουτς ( Colin Crouch)

μετάφραση και εισαγωγή Αλέξανδρος Κιουπκιολής, εκδόσεις Εκκρεμές

Φάνη Δημητρακούδη

Η διολίσθηση της πολιτικής σε μια γενικευμένη διαπλοκή με τα επιχειρηματικά συμφέροντα, η μαζική εκχώρηση του δημόσιου τομέα στους ιδιώτες, η απομάκρυνση των πολιτών από τα κόμματα, η περιθωριοποίηση των συνδικάτων, το διευρυμένο χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών, η συνύπαρξη της λιτότητας με τα φαινόμενα του προκλητικού καταναλωτισμού και της διαφθοράς, η αμηχανία της σοσιαλδημοκρατίας που προσεγγίζει ολοένα την παραδοσιακή δεξιά, όλα βεβαιώνουν πως έχουμε εισέλθει στη φάση της μεταδημοκρατίας. Μιας νέας κατάστασης καταφανώς παρακμιακής που αγνοεί τόσο τις αρχές του κράτους δικαίου όσο και την κοινωνική ισορροπία την οποία διασφάλιζε η άλλοτε ισχυρή εργατική τάξη απέναντι στην πλεονεξία των κεφαλαιούχων. Τα ισχυρά υποκείμενα στον χωρίς όρους παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας είναι τα ανώνυμα κεφάλαια που κερδοσκοπούν από αγορά σε αγορά, αφού πρώτα ροκανίσουν τον δημόσιο πλούτο, με την ενοχή και συνενοχή των εκλεγμένων κυβερνήσεων.

Στο βιβλίο του «Μεταδημοκρατία», ο βρετανός Κόλιν Κράουτς ( Colin Crouch) πρόεδρος του τμήματος Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο, ανατέμνει το φαινόμενο της παλινδρόμησης της πολιτικής σε μηχανισμό που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των προνομιούχων. Περισσότερο ορατό από τη δεκαετία του 1980 στην Ευρώπη, μοιάζει να γενικεύεται και να εδραιώνεται με κύριο χαρακτηριστικό τη σύνδεση της τάξης των πολιτικών με τα επιχειρηματικά συμφέροντα που συνοδεύεται από την εκχώρηση δημόσιων υπηρεσιών σε ιδιώτες και την εμπορευματοποίηση αγαθών όπως η παιδεία, η υγεία, οι τηλεπικοινωνίες και η ενέργεια. Η πολιτική απαξιώνεται καθώς η τάξη των πολιτικών τη διαχειρίζονται με όρους επικοινωνιακής προβολής, με αποτέλεσμα να αποξενώνουν από αυτήν τους πολίτες που δυσκολεύονται πλέον να διακρίνουν τις ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των κομμάτων εξουσίας. Την ίδια ώρα, η αποδιοργάνωση του συνδικαλιστικού κινήματος διευκολύνει την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων και την επιβολή της λιτότητας αλλά και την παθητικοποίηση των πολιτών που αναζητούν ατομικές λύσεις στα κοινωνικά αδιέξοδα.

Ο συγγραφέας με ευκρινή, άμεσο αλλά και κριτικό λόγο φωτίζει το φαινόμενο της διαβίωσης της δημοκρατίας αναλύει τα χαρακτηριστικά και διερευνά τις πρακτικές συνέπειες του. Όπως επισημαίνει στην εκτενή εισαγωγή του ο μεταφραστής του έργου Αλέξανδρος Κιουπκιολής « η θεωρία που αποκρυσταλλώνεται γύρω από τη ΄μεταδημοκρατία’ δεν προσφέρει μόνο έναν οδηγό ανάγνωσης του σημερινού κοινωνικού και πολιτικού σχηματισμού. Συνθέτει επίσης ένα πλέγμα προτάσεων κριτικής και συνιστά άμεση πολιτική παρέμβαση. Θέλει να αμφισβητήσει τους ηγεμονικούς λόγους, να συμβάλει στη σύμπηξη νέων πολιτικών ταυτοτήτων και να ανοίξει συγκεκριμένες κατευθύνσεις δράσης για τους πολίτες». Τους πολίτες που έχουν απωλέσει τα κοινωνικά δικαιώματα τους και έχουν υποκατασταθεί στη χάραξη της πολιτικής από μια ολιγαρχία του πλούτου η οποία μάχεται τις πολιτικές της ισότητας και της αναδιανομής των αγαθών. Παρά τα φαινομενικά στοιχεία δημοκρατικής λειτουργίας που διατηρούνται στις μέρες μας, το πολίτευμα στη Δύση έχει υποστεί μια σοβαρή αλλοίωση στην ουσία του, παραπέμποντας ευθέως σε προδημοκρατικές ανελεύθερες κοινωνίες. Η χαρά του νεοφιλελευθερισμού!

Ως κύριο λόγο για την ανάδυση της μεταδημοκρατίας ο Κράουτς αναφέρει τη συρρίκνωση του εργατικού κινήματος και την εδραίωση μιας ασαφούς ταυτότητας των μεσαίων στρωμάτων που στερούνται συλλογικής πολιτικής έκφρασης και περιορίζονται σε ρόλο παθητικού παρατηρητή. Η ενδυνάμωση της ακροδεξιάς σε ολόκληρη την Ευρώπη τροφοδοτείται από τη βαθιά δυσαρέσκεια ανθρώπων που αποδίδουν την πολιτική και κοινωνική περιθωριοποίηση τους στην έλευση των ξένων μεταναστών. Η σταθερή επιδείνωση της κρίσης ευελπιστούμε να οδηγήσει τελικά στη δημιουργία μιας δυναμικής ενεργοποίησης από αφυπνισμένους πολίτες που θα συστήσουν νέες συλλογικότητες προκειμένου να συγκρουστούν με τους κατεστημένους μηχανισμούς. Η αναμέτρηση αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει στην απόρριψη του σημερινού μοντέλου διακυβέρνησης και στην παλινόρθωση της αυθεντικής δημοκρατίας.

Το δοκίμιο του Κράουτς που ακτινογραφεί την εποχή και την κοινωνία μας, αναλύοντας, συμπεραίνοντας και διατυπώνοντας προτάσεις έχει χαρακτηριστεί και ως διακήρυξη κάλεσμα για μια νέα πολιτική της αριστεράς στον 21ο αιώνα.

Ο μεταφραστής του βιβλίου, από την πλευρά του, ενθέτει στην εισαγωγή μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση του φαινομένου της μεταδημοκρατίας στην Ελλάδα.

ΕΝΤΟΣ ΠΛΑΙΣΙΟΥ

Τα ισχυρά υποκείμενα στον χωρίς όρους παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας είναι τα ανώνυμα κεφάλαια που κερδοσκοπούν από αγορά σε αγορά, αφού πρώτα ροκανίσουν τον δημόσιο πλούτο, με την ενοχή και συνενοχή των εκλεγμένων κυβερνήσεων.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 87, 11/09