Οικονομική Κρίση, Περιβάλλον και Θέσεις Εργασίας

Βάσω Κανελλοπούλου

Υπάρχει τεράστιο δυναμικό δημιουργίας θέσεων εργασίας στον περιβαλλοντικό τομέα και ειδικότερα στον τομέα της διατήρησης του φυσικού κεφαλαίου και των υπηρεσιών που μας προσφέρει. Οι υπηρεσίες αυτές μεταξύ άλλων-  έχουν τεράστια οικονομική αξία, μας λέει η  UNEP-Υπηρεσία  Περιβάλλοντος του ΟΗΕ: Πολύ σύντομα, θα γίνουν μεγάλες επενδύσεις για να αντιμετωπισθεί η παρούσα οικονομική κρίση αλλά θα ήταν λάθος να γίνουν προς την ίδια κατεύθυνση. Αν συνεχίσουμε την οικονομική μας δράση με το παρόν μοντέλο θα έχουμε περαιτέρω υποβάθμιση των οικοσυστημάτων η οποία θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη οικονομική κρίση, σε αύξηση της φτώχειας και σε απώλεια σημαντικών εργαλείων αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.

Ο ΟΗΕ ανακοίνωσε στις 22/10/08, εκστρατεία για αλλαγή πορείας στην οικονομική πολιτική σε παγκόσμιο επίπεδο. Η εκστρατεία βασίζεται σε επιστημονική μελέτη  για την αντιμετώπιση της πολλαπλής κρίσης διατροφικής, περιβαλλοντικής, πετρελαϊκής και οικονομικής. Η μελέτη τονίζει τον ρόλο της περιβαλλοντικής υποβάθμισης στην διατήρηση και επιδείνωση της φτώχειας και της διατροφικής ανασφάλειας. Επίσης προσφέρει  οικονομικά στοιχεία σχετικά με την υποβάθμιση των οικοσυστημάτων και την απώλεια της βιοποικιλότητας. Αντίθετα με αυτό που εφαρμόζει η κυρίαρχη οικονομική σκέψη, θεωρώντας το περιβάλλον ως εξωτερικό κόστος, τα οικοσυστήματα και η βιοποικιλότητα έχουν μεγάλη οικονομική αξία. Η μελέτη οδηγεί σε ολοκληρωμένη  πρόταση που αποκαλέιται “Πρωτοβουλία Πράσινης Οικονομίας”, η οποία  έχει τρεις βασικούς πυλώνες:

- Ενσωμάτωση των υπηρεσιών που προσφέρει η φύση στους οικονομικούς υπολογισμούς

-Παραγωγή πράσινων θέσεων εργασίας

-Χρήση οικονομικών εργαλείων που θα δώσουν στην αγορά την κατεύθυνση των πράσινων επιλογών

Η εκστρατεία του ΟΗΕ ονομάζεται “Green New Deal”. Ο τίτλος αναφέρεται στο πακέτο οικονομικών μέτρων που υιοθέτησε ο πρόεδρος  Ρούζβελτ στις ΗΠΑ, για να αντιμετωπισθεί η τεράστια οικονομική ύφεση του 1929 και η αντίστοιχη απώλεια  εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας. Για τη σημερινή κρίση που βρίσκεται εν εξελίξει από την οποίαν επίσης αναμένονται πολύ μεγάλες απώλειες σε θέσεις εργασίας, ο ΟΗΕ προτείνει αυτές να αντικατασταθούν με νέες θέσεις στον περιβαλλοντικό τομέα κυρίως στη διατήρηση των οικοσυστημάτων και στις καθαρές τεχνολογίες.

Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της πρότασης είναι ενδιαφέροντα. Επιτέλους αναδεικνύεται και η οικονομική αξία των οικοσυστημάτων. Η δε διατήρησή τους ή η αποκατάστασή τους, θεωρείται βασικό εργαλείο για την στήριξη της ευημερίας. Η εκστρατεία του ΟΗΕ αποκαλεί την υγεία του εδάφους και των δασών “φυσική υποδομή” και την θεωρεί απαραίτητη βάση για την ευημερία. Θεωρεί την παρούσα οικονομική πολιτική ως υπεύθυνη για την επικείμενη κατάρρευση των οικοσυστημάτων. Μεγάλο μέρος της ευθύνης για τις σημερινές κρίσεις  το αποδίδει στην αποτυχία των αγορών σε σχέση με τη διατήρηση των φυσικών πόρων με αποτέλεσμα να χάνουμε τις υπηρεσίες που εκείνοι μας προσφέρουν. Αν δεν ενεργοποιηθούμε άμεσα, η κρίση θα είναι χειρότερη γιατί θα έχουμε απώλεια αλιευτικών αποθεμάτων, απώλεια εύφορων εδαφών και δασικών οικοσυστημάτων (δηλαδή μείωση αποθεμάτων γλυκού νερού, αύξηση αερίων θερμοκηπίου κλπ κλπ). Επίσης με την παρούσα οικονομική πολιτική θα έχουμε απώλεια γενετικών πόρων (φυτικής και zωϊκής βιοποικιλότητας), η οποία είναι απαραίτητη για την οικονομική μας ευημερία και για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών.

Μερικά από τα παραδείγματα που μας δίνει η μελέτη

-Τα Εθνικά Πάρκα του Πλανήτη (προστατευμένες περιοχές) παράγουν πλούτο αξίας 5 τρισ δολαρίων. Σε αυτά, απασχολούνται μόνο 1,5 εκατομμύριο άτομα. Πρόσθετες επενδύσεις 50 δις δολαρίων το χρόνο σε περίπου 100.000 τέτοιες περιοχές  θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν την παραγωγή πλούτου μεγάλης αξίας, δημιουργώντας ταυτόχρονα εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας.

- Στη Γερμανία, ο τομέας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, παρέχει ήδη εργασία σε 250.000 άτομα και αναμένεται ότι έως το 2020 η προσφορά του τομέα σε θέσεις εργασίας θα ξεπεράσει την αυτοκινητοβιομηχανία της χώρας,

- Μεταξύ άλλων οι μικροπιστώσεις θεωρούνται πολύ σημαντικό οικονομικό εργαλείο για την εξάπλωση των ανανεώσιμων. Η υπηρεσία περιβάλλοντος του ΟΗΕ συνεργάσθηκε με δύο τράπεζες στην Ινδία μειώνοντας τα επιτόκια των μικροδανείων για ηλιακή ενέργεια από 12% στο 5% και μετά στο 2%. Ως αποτέλεσμα 100,000 άτομα απέκτησαν πρόσβαση σε ηλιακή ενέργεια και τώρα πλέον το πρόγραμμα είναι αυτοχρηματοδοτούμενο και επεκτείνεται με μεγάλη επιτυχία και στο Μεξικό όπου μέχρι το 2020 αναμένεται να δημιουργήσει 150000 νέες θέσεις εργασίας.

- Η βιολογική γεωργία και οι τεχνικές της, είναι κατάλληλες για πολλές φτωχές χώρες καθώς ελαχιστοποιούν τις ακριβές εισροές, χρησιμοποιούν ντόπια υλικά , παράγουν υψηλής ποιότητας προϊόντα και ενθαρρύνουν μια συστημική αντιμετώπιση των καλλιεργειών με μεγαλύτερη ποικιλία μεθόδων και ανθεκτικότητα στις αντιξοότητες.

Είναι σαφές ότι δεν γίνεται με τις σημερινές επιλογές να πάμε προς την κατεύθυνση της λύσης. Χρειάζεται ριζική αλλαγή μοντέλου και η παρούσα πολλαπλή κρίση είναι μια μοναδική ευκαιρία σύμφωνα με τον ΟΗΕ, να πρασινίσει ο 21ος αιώνας μέσω παγκόσμιας κινητοποίησης για περιβαλλοντικές επενδύσεις που θα έχουν στόχο τη δημιουργία θέσεων εργασίας τον οικολογικό τομέα. Κι εμείς συμπληρώνουμε. Επιτέλους ας ξεκινήσει η διαδικασία διόρθωσης των κενών της κυρίαρχης οικονομικής σκέψης, η οποία μας οδήγησε στα σημερινά αδιέξοδα.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 89, 11/08