Η.Π.Α. Προεδρικές εκλογές:

Ηρθε η ωρα για  νέα Περιβαλλοντική Πολιτική.

Ευθύμης Παπαδημητρίου

             Ενώ σιγά σιγά συνηθίζουμε στην ιδέα της προεδρικής αλλαγής στις ΗΠΑ και προβληματιζόμαστε για τις δυνατότητες του νέου προέδρου να ικανοποιήσει τις συσσωρευμένες προσδοκίες στο εσωτερικό οικονομικοκοινωνικό μέτωπο και σε θέματα εξωτερικής, πλανητικής πολιτικής, κάποιες ειδήσεις έρχονται να ευχαριστήσουν τους καλοπροαίρετους παρατηρητές που ενδιαφέρονται για τη στάση που  αναμένεται να ακολουθήσει ο πρόεδρος Ομπάμα, σε θέματα περιβαλλοντικής πολιτικής των ΗΠΑ.

            Έτσι οι σύνεδροι μιας διεθνούς διάσκεψης για την κατάρτιση  νέας συμφωνίας για την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, που γινόταν στο Λος Άντζελες, δέχτηκαν, με ενθουσιασμό ένα μήνυμα του Ομπάμα που υποσχόταν ότι υπό την προεδρία του η Αμερική θα κινηθεί στην μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 80%, μέχρι τα μέσα του αιώνα μας και «θα βοηθήσει την κατεύθυνση του κόσμου προς μια νέα εποχή πλανητικής συνεργασίας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής».

            Το μήνυμα του Ομπάμα, σε μορφή Βίντεο, ηλέκτρισε τους 700 αντιπροσώπους από 19 χώρες, που είχαν συγκεντρωθεί για να συζητήσουν στρατηγικές για τη μείωση των εκπομπών αερίων  που θερμαίνουν τον πλανήτη. Κάποιες ευρωπαϊκές χώρες είχαν πλησιάσει το επιτελείο του Ομπάμα για να ζητήσουν από το νέο πρόεδρο να δηλώσει τις προθέσεις του στους διπλωμάτες που  συναντώνται αυτές τις μέρες στη Πολωνία για να συζητήσουν το διάδοχο πρωτόκολλο του Κιότο. Κάποιοι μάλιστα του ζήτησαν να παρευρεθεί στις διαπραγματεύσεις παρόλο που η κυβέρνηση του Μπους είναι ακόμη εν ενεργεία. Ο Ομπάμα αρνήθηκε φυσικά τη συμμετοχή υπενθυμίζοντας ότι η Αμερική έχει κάθε φορά έναν πρόεδρο!, όμως στο μήνυμά του τόνισε ότι «θα ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στη στάση της Αμερικής σχετικά με την κλιματική αλλαγή». «Θα καθιερώσουμε, είπε, ένα ομοσπονδιακό σύστημα εμπορίας ρύπων. Θα βάλουμε μεγάλους ετήσιους στόχους που θα μας επιτρέψουν να μειώσουμε τις εκπομπές ρύπων στα επίπεδα του 1990 μέχρι το 2020 και να τους μειώσουμε επιπλέον κατά 80% μέχρι το 2050».

            Οι δηλώσεις του Ομπάμα έδωσαν φτερά  στις διαπραγματεύσεις επειδή μέχρι τώρα η Αμερική είχε αρνηθεί να συμμετάσχει στο πρωτόκολλο του Κιότο. Το λόμπι των πολυεθνικών εταιρειών πετρελαίου και η αυτοκινητοβιομηχανία αντιστεκόταν σθεναρά, με το πρόσχημα της ανταγωνιστικότητας, αφού η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία είχαν αρνηθεί να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων. Τώρα όμως ύστερα και από τη παταγώδη κατάρρευση του ιδεολογήματος του μονόδρομου της ελεύθερης, «αυτορυθμιζόμενης» αγοράς, τα δεδομένα φαίνεται ότι άλλαξαν. Στο μήνυμά του ο Ομπάμα αναφέρθηκε  στις αναμενόμενες συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Στην  άνοδο της στάθμης των θαλασσών, στην ξηρασία, στην επέκταση της πείνας, την αύξηση των έντονων καιρικών φαινομένων, που, κατά την γνώμη του, αποτελούν αποδείξεις της κλιματικής αλλαγής. «Η επιστήμη μιλάει χωρίς αμφιβολίες, τα γεγονότα είναι καθαρά», τόνισε. Αν θυμηθεί κανείς τις προσπάθειες του προέδρου Μπους, με τους πληρωμένους επιστήμονες να αμφισβητούν τα στοιχεία ερευνητικά δεδομένα, πρόκειται για μια μεγάλη στροφή περιβαλλοντικής πολιτικής.

            Στο μήνυμά του στους συνέδρους της Πολωνίας ο Ομπάμα ζήτησε από τους αμερικανούς γερουσιαστές που θα παρακολουθήσουν τη συνδιάσκεψη «να  τον ενημερώσουν για όσα θα μάθουν εκεί». Σε μια καθαρή αναφορά στη διακυβέρνηση Μπους διακήρυξε ότι «μόλις αναλάβω καθήκοντα, να είσαστε σίγουροι ότι οι ΗΠΑ θα συμμετάσχουν ενεργά σ’ αυτές τις διαπραγματεύσεις...Δεν επιτρέπεται άλλη καθυστέρηση. Η άρνηση δεν αποτελεί πια παραδεκτή απάντηση στο πρόβλημα».                                                                                                                  Εννοείται βέβαια ότι τα πράγματα στο εσωτερικό μέτωπο δεν είναι τόσο απλά. Ήδη κάποιες ομάδες επιχειρηματιών συνιστούν στον νέο πρόεδρο να κινηθεί προσεκτικά στην αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, επισείοντας τον κίνδυνο παράτασης της οικονομικής κατρακύλας και την απώλεια θέσεων εργασίας. Όμως παράλληλα λειτουργεί και ένας ολόκληρος κόσμος από άλλους επιχειρηματίες, περιβαλλοντολόγους και πολιτικούς που ζητούν μιαν οικονομική ανάκαμψη που να στηρίζεται σε μια πράσινη πολιτική !

            Μια γενναία ομοσπονδιακή επένδυση σε καθαρή ενέργεια θα μπορούσε να προμηθεύσει κεφάλαιο χαμηλού κόστους για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, τη δημιουργία προγραμμάτων ανανεώσιμης ενέργειας και να  αρχίσει μιαν οικονομία χαμηλών εκπομπών ρύπων. Ένα τέτοιο Πράσινο Νew Deal συνδεδεμένο με ένα πρόγραμμα οικονομικής ενθάρρυνσης θα μπορούσε να δημιουργήσει εκατομμύρια επιδοτούμενες θέσεις εργασίας και να οικοδομήσει μια νέα ενεργειακή υποδομή για τη χώρα. Ενας ερευνητής από το Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης, ο Ντεϊβιντ Φόρεστ, υποστηρίζει ότι μια επένδυση 100 δισ. δολαρίων σε καθαρές τεχνολογίες θα μπορούσε να δημιουργήσει 2 δισεκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας στα επόμενα δύο χρόνια! «Θα μας οδηγούσε στο δρόμο της ενεργειακής ανεξαρτησίας». «Αποτελεί μιαν ιστορική ευκαιρία» όπως τόνισε.

            Στις 22 Νοεμβρίου ο νέος πρόεδρος της Αμερικής ανακοίνωσε το θεμέλιο λίθο του σχεδίου του για αναζωπύρωση της οικονομίας.. Υπογράμμισε ένα πρόγραμμα δημιουργίας 2,5 εκατομ. θέσεων εργασίας, που θα περιλαμβάνει «τη δημιουργία αιολικών πάρκων και φωτοβολταϊκών, αυτοκίνητα που θα εξοικονομούν ενέργεια και εναλλακτικές τεχνολογίες ενέργειας που θα μας απελευθερώσουν από την εξάρτηση μας από το ξένο πετρέλαιο...» Δήλωσε επίσης ότι σκοπεύει να επενδύσει 150 δις. δολάρια, την επόμενη δεκαετία, σε καθαρή ενέργεια. Την ίδια στιγμή φαίνεται να έχει επίγνωση του γεγονότος ότι η οικονομική κρίση θα μπορούσε να «αποσπάσει την προσοχή» από το περιβάλλον και γι’ αυτό το λόγο και μόνο δεν θα ‘πρεπε να εκπλαγούμε αν η απάντηση της κλιματικής πρόκλησης γίνει λιγότερο έντονη από ότι προβλεπόταν έξη μήνες νωρίτερα.

            Το αμερικανικό περιβαλλοντικό κίνημα θα βρεθεί σύντομα μπροστά σε νέα καθήκοντα και θα χρειαστεί αλλαγή τακτικής και στρατηγικής. Μέχρι τώρα ήταν σχετικά αποκομμένο από τα άλλα κοινωνικά κινήματα που αγωνιζόντουσαν για μια προοδευτική κοινωνική ατζέντα, για ανθρώπινα δικαιώματα, παγκόσμια ειρήνη, ζητήματα καταναλωτισμού, υγείας, πληθυσμιακά, φτώχειας και υποαπασχόλησης. Η παρούσα οικονομική κρίση έκανε σε όλους καθαρή την εικόνα ενός συστήματος πολιτικής οικονομίας  που είναι αποκλειστικά αφοσιωμένο  στο κέρδος και την ανάπτυξη και απολύτως αδιάφορο για την κοινωνία , τους ανθρώπους και το περιβάλλον. Οι νέες συνθήκες, μετά την αλλαγή στην κεντρική πολιτική σκηνή της Αμερικής, απαιτούν σύνδεση και συνεργασία όλων όσοι ενδιαφέρονται και αγωνίζονται για το περιβάλλον, την κοινωνική δικαιοσύνη και τον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας .

            Οι  Έλληνες όταν μιλάνε για την Αμερική συνήθως αγνοούν τα τεράστια περιβαλλοντικά κινήματα που είναι απλωμένα από την μια μέχρι την άλλη άκρη της Αμερικής. Πέρυσι μόνο έγιναν διαδηλώσεις, πορείες, διαμαρτυρίες και πάνω από 1400 δράσεις  στην καμπάνια ενάντια στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Τοπικές και πολιτειακές οργανώσεις απέκτησαν μεγαλύτερη δύναμη και συμμετοχή. Όλοι αυτοί οι αγωνιστές, κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες, έριξαν το βάρος τους και επηρέασαν και το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών. Σίγουρα θα βαρύνουν με την δράση τους και για την καθιέρωση μιας νέας και δυναμικής περιβαλλοντικής πολιτικής.

            Η νέα περιβαλλοντική ατζέντα θα πρέπει βέβαια να επεκταθεί και να συμπεριλάβει την μεγάλη πρόκληση της αμερικανικής κοινωνίας που σχετίζεται με τον καταναλωτισμό και τον καθημερινό τρόπο ζωής, την ιδεολογία της ανάπτυξης χωρίς όρια, και τον επαναπροσδιορισμό των στόχων της κοινωνικής εξέλιξης. Την αντιμετώπιση της παντοδυναμίας των πολυεθνικών, του τρόπου λειτουργίας και την έκταση της ελευθερίας της αγοράς και του τυφλού ανθρωποκεντρισμού και καταναλωτισμού.

            Η Αμερική έχει εδώ και 40 χρόνια δοκιμάσει ένα περιβαλλοντικό κίνημα, που κινήθηκε μεν στα πλαίσια του συστήματος  είχε όμως κάποια εντυπωσιακά αποτελέσματα, άγνωστα σε όσους υποτιμούν τις ιδιαίτερα δύσκολες αμερικανικές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Η περιβαλλοντική κοινότητα κατάφερε να κάνει γνωστά σε όλους τις απειλές για το περιβάλλον, τόσο στους απλούς πολίτες όσο και στην κυρίαρχη τεχνοκρατική ελίτ. Μέχρι τώρα τον τόνο τον έδιναν επιστήμονες, δικηγόροι και οικονομολόγοι ίσως ήρθε η ώρα ο περιβαλλοντικός λόγος να χρωματιστεί και από καλλιτέχνες, ποιητές, φιλοσόφους και ψυχολόγους για να βοηθήσουν με τον τρόπο τους στην ανάδειξη  άλλων ιδεών, αξιών και εναλλακτικών τρόπων ζωής και αντίστασης στο κυρίαρχο καταναλωτικό πρότυπο που καλλιεργείται περίτεχνα από τα μεγάλα επιτελεία των διαφημιστικών εταιρειών, πίσω από τα οποία κρύβονται τα συμφέροντα των πολυεθνικών εταιρειών. Φυσικά υπάρχουν και ριζοσπαστικές  αριστερές και μαρξιστικές ομάδες όμως η επιρροή τους είναι μικρότερη. Η καλύτερη ελπίδα για την Αμερικανική κοινωνία είναι η ενότητα και η συνεργασία των δεκάδων χιλιάδων ευαισθητοποιημένων πολιτών για το περιβάλλον και τα κοινωνικά προβλήματα ώστε όλοι μαζί να αποτελέσουν μια τόσο ισχυρά προοδευτική κοινωνική δύναμη που να μην μπορεί να την αγνοήσει κανένας πρόεδρος .

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 88, 12/08